İndirmek için tıklayınız. - Galvanoteknik.org

Kaplama Banyosu Kontrolü
Bunlardan başka, birbirine eş parçalar için sabit akım yoğunluğu üreten kaplama redresörleri de mevcuttur
(bazıları sabit gerilim verir). Her zaman yapılan dekoratif kaplama işinde ne yapılacağı bilindiğinden bu
gereçlere ihtiyaç hissedilmeyebilir. Fakat özel amaçlı bir kaplama yapılacaksa bunların kullanılması gerekir.
Dekoratif kaplama dahi yapılıyor olsa akım dağılımının nasıl olduğunun bilinmesi çok önemlidir. Örneğin,
dekoratif altın kaplamada eğer akım yoğunluğu bu cihazlar kullanılarak daha iyiye geliştirilebilirse, kaplanmayan
yerlerin tekrar kaplaması yapılırken fazla kaplamayı önleyerek yılda binlerce lira tasarruf etmek mümkündür.
En başta büyük önemi olduğunu vurgulamış olduğumuz bileşimin kontrolü konusuna geçmeden önce,
aşağıdaki konu hakkında düşünmenizi istiyorum. Her ikisi de aynı metalden yapılma ve ikisi de 10 dm² yüzey
alanına sahip, ince kesitli bir malzeme ile kalın kesitli ve ağır bir malzemeyi birlikte kapladığınızı varsayalım. İkisi
de aynı akım yoğunluğunda ve 6 Volt verilen bir banyoda kaplandığına göre, ikisinin kaplaması arasında
herhangi bir farklılık olur mu? Benzer bir soru en sondaki sınav bölümünde de sorulmuştur.
BANYO BİLEŞİMİNİN KONTROLÜ
Bir kaplama banyosunun kontrolündeki muhtemelen en önemli husus banyo bileşiminin kontrolüdür. Diğer
tüm koşullar sabit iken, kaplama banyosunun bileşiminin sabit tutulması anlamına gelir ki, böylece katot filminin
yapısı da sabit kalır. Böylece katotta yapılacak kaplamanın kalınlığı her yerde doğru şekilde kalınlaşacaktır.
Kaplama banyosu bileşimini ikiye ayırabiliriz:
1. Banyoda olması istenen şeyler,
2. Banyoda olması istenmeyen şeyler.
İlk şıkta banyo reçetesine göre kaplama banyosunu hazırlamak için kullanılan kimyasallar ve bileşikler
bulunur. İkinci şıkta ise banyoya bir şekilde karışan kirleticiler girer.
Kirleticiler banyoya şans eseri veya işletme esnasında bir şekilde karışırlar ve her zaman da böyle olacaktır.
Burada önemli olan husus hatayı önlemek için kirlenmeyi engelleyici tedbirler almak ve erken teşhistir. Değişik
kaplama banyoları ele alınırken bu konu tekrar ele alınacaktır. Banyonun işletilmesi esnasındaki kirlenme,
örneğin siyanürlü altın banyolarında, kahverengimsi polimerler şeklinde, organik parlatıcıların veya kalsiyumun
ayrışmış ürünleri şeklinde, ya da kötü su kullanımının sonucunda başka tuzların meydana gelmesi şeklinde
ortaya çıkar. Eğer mümkünse bunun önlenmesi, olmuyorsa azaltılması için erken teşhis edilmesi gereklidir.
İlk olarak, banyoda olması istenen şeylerin kontrolünü ele alalım.
KONTROL NE ANLAMA GELİR?
Analitik kontrolün esası ne kadar sorusuna cevap bulmaktır. Diğer bir deyişle sayısal bir değer elde
etmektir. 32
Suda çözünmüş sofra tuzu çözeltisini ele alalım. Eğer suda ne kadar tuz çözünmüş olduğunu bilmiyorsanız
bulmak için ne yapmalısınız?
Şaşırtıcı gelebilir ama bunu bulmak için en az 15 farklı yöntemden birini kullanabilirsiniz. Genellikle
bunlardan birisi kullanımı en kolay olandır. Bütün bu yöntemler konsantrasyon değişimiyle suyun bazı
özelliklerinin değişmesi esasına dayanır.
Eğer hala aklınıza gelmediyse, miktarla değişen en basit özelliğin ağırlık olduğunu söyleyelim. Örneğin, saf
su ile işe başlayalım. Bir litresi bildiğiniz üzere 1000 gr. ağırlığındadır. Şimdi bilinen miktarlarda çeşitli tuzlar
kullanarak her birinin toplam hacmi 1 litre olan değişik çözeltiler hazırlamalıyız. Ardından çözeltide kullanılan tuz
miktarına karşı toplam ağırlığı bir tablo veya grafik üzerinde gösterebiliriz. Şekil 13’ tekine benzer bir tablo elde
ederiz.
Böyle bir çizelge hazırladıktan sonra bilmek isteyeceğiniz tek şey, test etmek istediğiniz içeriği bilinmeyen
çözeltiden mesela 10 ml. kadar bir numune alıp tartmaktır (tabi ki numuneyi koyduğunuz kabın darasını aldıktan
sonra tartım yapacaksınız). Bulduğunuz sonucu 100 ile çarparsanız bir litre değerine ulaşırsınız. Daha sonra, bir
litre çözeltide ne kadar tuz çözünmüş olduğunu bulmak için tabloya bakmanız yeterli olacaktır.
Sayfa 18