Deneklerin Histolojik Özellikleri Bunların Deneysel Çalışmalarda ...

Journal of Clinical and Analytical Medicine · 

Giriş 

Kemirgenler memelilerin en geniş takımıdır. Üst ve alt 

dişleri tamamen kemirmeye uyum sağlamıştır. Dişlerinin dış 

yüzeyi sert bir mine tabakası ile örtülü olduğu için iç yüzeye 

nazaran daha serttir. Aşınan iç yüzey dişin daha keskin bir 

hal almasına yol açar. Kesici dişlerin kökü olmadığı için 

dökülen dişlerin yerine yenileri çıkmaz. Uzun olan kuyruk hem 

denge, hem de homeotermiyi düzenleme görevine sahiptir. 

İç organların anatomisi farelere benzer, ancak ratlarda 

safra kesesi bulunmaz. Safra doğrudan kanallar vasıtasıyla 

bağırsağa akıtılır. 

Fizyolojik olarak insan ile büyük benzerlikler taşıdığı 

için araştırmalarda hayvan modeli olarak kemirgenler 

seçilmektedir. Adaptasyon ve dayanıklılığı oldukça yüksek 

olan ratlar birçok araştırma için çok uygun model hayvanlardır. 

Ratlar önceleri beslenme çalışmalarında, daha sonraları 

endokrinoloji, biyokimya, farmakoloji, deneysel fizyoloji, 

nörofizyoloji ve onkoloji alanlarında çokça kullanılmıştır. 

Son yıllarda özellikle mikrocerrahi ve transplantasyon 

çalışmalarında ve eğitim amaçlı denek olarak ratlardan 

faydanılmaktadır [1]. Ayrıca kardiyovasküler hastalıklarda, 

metabolizma hastalıklarında (lipid metabolizması, 

diabetus mellitus), nörolojik bozukluklarda (epilepsi, 

parkinsonizm), otoimmun hastalıklarda (artritis, deneysel 

alerjik ensafolomiyelitis) ve renal hastalıklarda ratlar sıkça 

kullanılmaktadır. 

Bu nedenle makalemizde, küçük deney hayvanlarından ratın, 

önemli organ ve dokularının histolojik özellikleri ve hayvan 

modeli olarak kullanımında sınırlayıcı yönleri irdelenecektir. 

Makaledeki bilgiler rat için karakteristik özelliklere 

odaklanmıştır. Makalemizde anatomik nomenklatür yazardan 

yazara farklılık gösterdiği için uluslararası veteriner anatomi 

nomenklatürü kullanıldığı; ancak bununda henüz rodentler 

için düzenlenmediğini hatırlatmak isteriz [2]. 

Sindirim Sistemi 

Tükrük bezleri (Salivary Glands, Glandulae salivales) 

Anatomik bezler minor ve major olmak üzere iki grupta 

incelenebilir. Minor tükrük bezleri, sublingual, bukkal, palatin 

ve lingual bezleridir. Major tükrük bezleri, parotis (seröz), 

mandibularis (seromüköz), sublingual (müköz) bezlerdir [3]. 

Larinks (Larynx) 

Larinksin duvarı üç katmandan oluşmaktadır. En içteki 

katman epitel katmanı; epiglottisin ön üst kısmı, larengial 

bölümlerin üst kısımları, ses telleri ve ventriküler yarıkların bir 

kısmı, nonkeratinize çok katlı yassı epitel ile örtülüdür. Geri 

kalan kısımlar da daha çok silyalı yalancı çok katlı prizmatik 

epitel yer alır. Larinksin ventral kısımlarındaki hücrelerde belli 

belirsiz mikrovilluslar vardır silya bulunmaz [4]. İnhalasyon 

çalışmalarında histopatolojik değerlendirme için larinksin 

1 | Journal of Clinical and Analytical Medicine 

Deneklerin Histolojik Özellikleri 

Bunların Deneysel Çalışmalarda Sınırlayıcı Yönleri 

Alev Gürol Bayraktaroğlu 

giriş bölgelerinde aralıklarla yerleşmiş seromusinöz bezler 

incelenmektedir [5]. 

Yemek Borusu (Esophagus) 

Oldukça sert gıdalarla besledikleri için rodentlerin yemek 

borusu epitelinin süperfisiyal hücreleri çekirdeklerini 

kaybederek tamamıyla keratinleşir (keratinize çok katlı yassı 

örtü epiteli). İnsan ve pirimatlarda ise en üst sıradaki bu 

hücreler çekirdeklerini kaybetmezler (nonkeratinize çok katlı 

yassı örtü epiteli) [6]. Yemek borusu tunika muskularisi çizgili 

kaslardan oluşur. Ağız boşluğuna yakın bölgelerde sirküler ve 

longitunal, mideye yakın bölgelerde ise sadece longitudinal 

seyirli kaslar bulunmaktadır [3]. 

Mide (Stomach, Gaster, Ventriculus) 

Ratlar nokturnaldır, yani aktivitelerin çoğunu gece 

gerçekleştiren gündüz ise sindirim ve dinlenme işlevlerini 

yerine getiren hayvanlardır. Sindirim gündüz erken 

devrede gerçekleşir. Kaprofaji, sindirim sonucu oluşan vit 

B komplekslerinden faydanılmak amacıyla ratlarda görülen 

bir durumdur [1]. Mide karın boşluğunun sol kranial kısmında 

transversal olarak yerleşmiştir. Midenin nonglanduler (pars 

kardiyaka) ve glanduler (pars fundika ve pars pilorika) 

bölümleri vardır. Kardiya kutan (çok katlı yassı epitel) 

mukoza özelliği taşır. Fundus ve pilorus glanduler mukoza ile 

örtülüdür. Glanduler mukoza epiteli, prinsipal (peptik) hücreler, 

parietal hücreler, mukus hücreleri içerir [7]. Bu hücrelerin 

dışında midede enteroendokrin hücreler (gastrin üreten, G 

hücreleri; histamin ve peptid üreten, enterokromaffin benzeri 

hücreler; glukagon üreten, A hücreleri; somatostatin üreten, 

D hücreleri) bulunmaktadır. Pilorus bölgesinde lamina 

propriyada çok sayıda muköz bezler bulunur [8]. Tunika 

muskularis en içte oblik, ortada sirküler ve dışta longitudinal 

seyirli düz kaslardan oluşur. Yaşlanan ratlarda gastrik bezler 

genelde dilate olurlar. 

Bağırsak (Intestine, Intestinum) 

İnce bağırsak (Small Intestine, Intestinum tenue) 

İnce bağırsakların total uzunluğu 107 cm (5 aylık)- 122 cm 

(1 yaşlı) arasında değişiklik gösterir [9]. Duodenum, jejenum 

ve ileum kısımlarından oluşur. 

Kalın bağırsak (Large Intestine, Intestinum crassum) 

F-344 ratlarda kolon ve rektumun total uzunluğu yaklaşık 

15 cm’dir. Kalın bağırsaklar üç kısımdan oluşur: sekum, 

kolon ve rektum. Bağırsak duvarında tunika mukoza, içte 

sirküler dışta longitudinal seyirli kas tabakası ve tunika 

seroza bulunmaktadır. Tunika mukozayı kriptler ve villus 

intestinalisler oluşturur ve en uzun villuslar duodenumdadır 

[9]. İleum için ortalama villus yüksekliği 290±32.52 µm ve 

muskular katman kalınlığı 69±13.35 µm olarak Ofusori ve 

Sorumlu Yazar: Alev Gürol Bayraktaroğlu, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Histoloji, Embriyoloji AD, 06110, Dışkapı, Ankara, Türkiye. T.: +90 3123170315/259 F.: +90 3123164472 E-Mail: dralevgurol@gmail.com 

Journal of Clinical and Analytical Medicine 33

Deneklerin Histolojik Özellikleri Bunların Deneysel Çalışmalarda Sınırlayıcı Yönleri 


Caxton-Martin, [7] tarafından bildirilmiştir. Submukoza gevşek beyin kökü (bazal gangliya, septum, epithalamus, thalamus 

bağdoku içinde kan ve lenf damarları içerir ve düz kaslar ve hipothalamus) ve orta beyin (serebellum, pons ve medulla 

(lamina muskularis mukoza) ile lamina epiteliyalisten ayrılır. oblangata). Beyin dokusu fonksiyonel hücreleri (sinir hücreleri, 

Mukoza ve submukozada kolon ve rektumda belirgin foldlar nöronlar) ile aradoku hücrelerinden (makrogliya ve mikrogliya 

bulunur. Bağırsak ile ilişkili lenfoid doku tüm bağırsak boyunca hücreleri) oluşur. Makrogliyalar sentral sinir sisteminde miyelini 

değişik büyüklüklerde dağılmıştır. İnce bağırsak kalın bağırsağa yapan oligodendrositler ve hem gri hem de beyaz katmanda 

nazaran daha yoğun lenfoid doku içerir. Lenfoid dokunun en bulunan astrositlerdir. Rat astrositleri GFAP (gliyal fibrilleri 

büyüğü Payer plaklarıdır ve distal ileumun antimesenterik asidik proteini) için pozitif immunohistokimyasal reaksiyon verir. 

kenarında yerleşmiştir. Payer plaklarını örten epitel arasında Tümöre bağlı intrakranial basınç arttığında bu hücrelerdeki 

antijen alınımında özelleşmiş lenfoepiteliyal karakterde M GFAP pozitivitesinin arttığı bu nedenle teşhiste bu hücrelerin 

hücreleri tanımlanmıştır. Ayrıca ince bağırsaklarda, kriptlerin kullanılabileceği bildirilmektedir [14]. 

dip kısımlarında yerleşen sitoplazmasında açık eozinofilik Omurilik (Spinal Cord, Medulla spinalis) 

granüller içeren Panet hücreleri ve enteroendokrin hücreler Ratlarda karakteristik olarak spinal kord, dorsal yarığın alt 

de bulunmaktadır. Mideden sonraki duodenumun ilk 6-8 mm’si kısımlarında piramidal şekilli kortikospinal iplikler içerir. Öte 

boyunca submukozasında tubuler Brunner bezleri gözlenir. yandan, rat omuriliğinin organizasyonu diğer memeli türleri 

Rektumun son kısmı çok katlı yassı epitel ile örtülüdür ve ile benzerdir ve 8 servikal, 13 torasik, 6 lumbal ve 4 sakral 

sirkumanal bezler (sebaseöz) içerir [9]. 

segmentten oluşur [3]. 

Karaciğer (Liver, Hepar) 

Rat karaciğerinin loplanması çeşitli yazarlar tarafından farklı 

şekillerde bildirilmektedir. Ancak çoğunlukla sol, orta ve sağ 

lop olmak üzere üç loplu olarak tanımlanmaktadır. Karaciğer 

dokusu parenşimal (hepatositler) ve nonparenşimal hücrelerden 

oluşur. Hepatositler trabeküllerde bir tarafında sinuzoidler diğer 

tarafta safra kanalcıkları üniform şekilde organize olmuşlardır. 

Hepatositler ile sinuzoidler arasında Disse aralığı bulunur. 

Karaciğerin üniteleri (asinuslar) portal ven ve hepatik arterin 

kollarını merkez almışlardır [10]. Nonparenşimal hücreler; safra 

kanalı epiteli, sinuzoidal endotel, Kupffer ve yağ depolayan 

hücreler (Ito) olarak sıralanabilir. Kupffer hücreleri yüksek 

fagositoz kabiliyeti olan yüzeylerinde mikrovillusları bulunan 

genelde periportal bölgelerde yerleşen hücrelerdir. Endotel 

hücreleri fenestreli ve porlara sahiptir [3]. 

Pankreas (Pancreas) 

Pankreas sağ ve sol olmak üzere iki loptan oluşur. Eustis ve 

ark., [11] kanal ve damarlarının lokalizasyonuna göre pankreası; 

parabiliyer segment, duodenal segment, küçük gastrik 

segment ve splenik segment olarak bölümlendirmişlerdir. Bu 

sınıflandırmada insan anatomisi dikkate alınmıştır. Ekzokrin 

pankreas, asinuslardan oluşan ve akıtıcı kanallarla bağlanan 

bileşik asiner bir bezdir. Asiner sekretorik hücreler zimogen 

granüller içerir. Endokrin pankreas ekzokrin pankreas içinde 

düzensiz dağılım gösterir. Sağ loptakilerin çapı sol loptakilere 

nazaran daha büyüktür. Adacığın periferinde glukagon üreten 

alfa hücreleri, merkezinde ise insülin salgılayan beta hücreleri 

bulunur. Beta hücreleri adacığın total hücre populasyonunun 

%80’nini oluşturur [12]. Ayrıca adacıklarda, somatostatin üreten 

delta hücreleri, pankreatik polipeptid üreten hücreler ve substans 

P üreten enterokromaffin hücreler bulunmaktadır [13]. 

Sinir Sistemi 

Beyin (Brain, Cerebrum, Encephalon) 

Rat beyni lizensefaliktir, serebral kortekste gyrus yoktur. Diğer 

türlerin aksine, bazal gangliyayı oluşturan nukleus kaudatus 

ile nukleus lentiformisin bir bölümü olan putamen arasındaki 

kapsula interna bulunmaması sebebiyle bu yapı “kaudato 

putamen” olarak isimlendirilir. Bazal kortekste (tuberkulum 

olfaktoryum) küçük nöronların oluşturduğu gruplar lenfosit 

benzeri görünüşleri ile çoğu kez lenfosit infiltrasyonu ya 

da anomali olarak değerlendirilebilir. Beynin bölümleri; ön 

beyin (serebral korteks, hipokampus, olfaktorik bulbus), üst 

34 Journal of Clinical and Analytical Medicine 


Dolaşım Sistemi 

Kalp (Heart, Cor) 

Torasik kavitede yerleşen kalp, hemen hemen sentral aksistedir 

ve apeksi sol tarafa meyillidir. Bir septum organı sağ ve sol 

yarımlara böler. Her yarım ventrikül ve daha az kassel olan 

atriyumdan oluşur. Sol ventrikül sağa göre daha kasseldir. 

Ventrikül ve atriyum arasında koroner damarları içeren 

sulkus koranaryus bulunmaktadır. Kalbin kan ihtiyacı koroner 

damarlardan sağlanır. Diğer türlerin aksine koroner damarlar 

ventrikülün lateral duvarları boyunca uzanır ancak longitudinal 

sulkusta koroner damar yoktur. Kalbin duvarı endokardium, 

miyokardium ve epikardiumdan oluşur. Ratlarda longitudinal 

sulkus, sağ ve sol ventrikül arasındaki sınırı oluşturur ancak 

çok belirgin değildir. Diğer türlerdeki gibi, miyokardiyal fibriller 

çizgilidir ve çekirdekleri orta yerleşmiştir. Genellikle dişilerde 

başlangıçta yangı hücrelerinin infiltrasyonları ile ilişkili 

miyokardiyal fibrozis yaşın ilerlemesi ile birlikte görülebilir [15]. 

Aort (Aorta) 

Ratlarda vücudun en büyük arteri aortadır. Duvarı 3 katman 

içerir; endotel hücrelerinin oluşturduğu intima, kalın bir katman 

halinde elastik ve kassel fibrillerin oluşturduğu mediya ve 

adventisyadır. Aortada bazen osteo-renal sendroma ilişkin 

mural mineralizasyonlara rastlanabilir [15]. 

Hemopoetik Sistem 

Kemik İliği (Bone Marrow, Medulla Ossium) 

Kemik iliği çok sayıda damar, az miktarda stromal bağ doku 

ve hemapoetik hücrelerden oluşur. Ratlarda sternum, femur ve 

humerus kemik iliği değerlendirmesi için kullanılan kemiklerdir. 

Hematoksilen-eosin ile yapılan boyamalarda genel bakıda, 

miyeloid/eritroid hücre oranı muhtemel hemapoetik aktivite 

hakkında bilgi verir. Eritroid hücreler, küçük, yuvarlak ve yoğun 

bazofilik koyu görünüşte çekirdeğe; miyeloid hücreler ise, büyük, 

fasülye şekilli, daha zayıf bazofili gösteren çekirdeğe sahiptir. 

Megakaryositler büyüklükleri ve çok loplu çekirdekleri ile 

rahatlıkla ayırt edilirler [16]. Kemik doku (Bone, Os), ratın kemik 

yapısı diğer memeli türlerine benzerdir. Dikkate değer tek ayrım, 

ratta uzun kemiklerin kıkırdağımsı büyüme plağı tamamen 

rezorbe olmaz [17]. Rat kemik dokusu üzerinde histolojik 

değerlendirme genellikle femurla birlikte alınan diz eklemi, 

sternum ve omurgadan yapılır. Eklemler (Joints, Articulationes), 

ratlarda eklem yapısı diğer memeli türlerine benzerdir. Genel 

olarak bir eklem kapsülünde ligamentler ve kemiğin uç kısmını



örten eklem kıkırdağı bulunmaktadır [17]. Rat eklem dokusu 

hakkında sıklıkla diz eklemi incelenir [18]. 

Timus (Thymus) 

İki loptan oluşan timus, bazen servikal çoğu zaman torasik 

kavitede sternumun altında yerleşim gösterir. Bağ dokudan 

bir kapsül ile sarılıdır ve septalar tarafından ayrı lopçuklara 

ayrılır. Organ korteks ve medulladan oluşur. Korteks yoğun koyu 

görünümlü lenfositleri (özellikle farklılaşan T lenfositler) içeren 

bölgedir. Medulla çok sayıda epiteliyal hücreler ve Hassal cisimciği 

içerir. Hassal cisimciği insan ve pirimatlar ile karşılaştırıldığında 

kemiricilerde oldukça az sayıda türde bulunmaktadır. Farelerde 

çok küçük yapıdaki cisimcik, ancak immunohistokimyasal (AE2) 

boyamalarda görülebilir [19]. 

Lenf düğümleri (Lymph Nodes, Lymphonodi, Nodi lymphatici) 

Lenf nodülleri tüm vücuda yayılmış ve lenfatik sistem ile 

birbiriyle bağlantılı oluşumlardır. Mukozalar ilişkili lenfoid 

dokularında (mucosa-associated lymphoid tissues, MALT) esasını 

oluştururlar. MALT, burun bölgesinde nose-associated lymphoid 

tissue (NALT); akciğerde, bronchus-associated lymphoid tissue 

(BALT); bağırsakta, gut-associated lymphoid tissue (GALT) 

olarak isimlendirilir. Lenf nodülleri, çok sayıda endoteliyal sinus 

ve ağ benzeri organize olmuş retiküler bağdoku içinde yerleşen 

lenfositlerden oluşur. Organ korteks, parakorteks ve medulladan 

meydana gelir. Korteks, lenf foliküllerinin çoğunluğunu B 

lenfositlerin oluşturduğu koyu görünümlü kısımdır. Parakorteks, 

korteks folikülleri ile medulla arasında kalan çoğu zaman T 

lenfositleri yerleştiği bölgedir. Bu bölgeler lenfositlerin doku 

spesifik göçünde görev alan yüksek endoteliyal venülleri “high 

endothelial venules” içerir. Medulla, organın merkezinden 

hilusuna doğru uzanan medullar kordonlar ve sinuslardan oluşur. 

Lenf organa vaz afferens ile girip, vaz efferens ile hilustan organı 

terk eder. Yaşlanan ratların lenf nodüllerinde ve axillar lenf 

nodülünde kronik reaktif hiperplazi; mezenterik lenf nodüllerinde 

ise iri fagositik hücrelerin varlığı ve nadiren vasküler tümörlerdeki 

gibi angiyomatöz proliferasyonlara rastlanabilir [20]. 

Dalak (Spleen, Lien) 

Karın boşluğunun sol dorsal kısmında yerleşen lenforetiküler 

organların en büyüğüdür. Omentumun iki katmanı ve az miktarda 

kas içeren bağ doku içinde yer alır. Kapsül organın parenşimini 

trabekülleri şekillendirecek şekilde böler. Parenşim beyaz ve 

kırmızı pulpadan meydana gelir. Beyaz pulpa, dalaktaki uyarılara 

karşı tepki olarak periarteriyel lenfatik kılıftan köken alan lenf 

foliküllerinden oluşur. Beyaz pulpanın periferinde daha az yoğun 

görünümlü hücrelerin oluşturduğu marginal zone bulunmaktadır. 

Kırmızı pulpa, venöz sinuslar ve retiküler bağdoku içerir [3]. 

Solunum Sistemi 

Burun boşluğu (Nasal Cavity, Cavum nasi) 

Üç tip epitel içerir; ventral meatusun bir kısmı ve vestibulumda, 

çok katlı yassı epitel; ventral meatusun bir kısmı, mediyal, dorsal 

meatus ve nazofarengiyal kanal, respiratorik epitel; dorsal 

meatusun kaudal kısmında ve etmoturbinatalarda, olfaktorik 

epitel. Respiratorik epitel, silyalı hücreler, kadeh hücreleri, kübik 

hücreler, silyasız prizmatik hücreler ve brush hücrelerinden 

oluşur. Olfaktorik epitel, bazal hücreler, sustentakular hücreler, 

bipolar nöron hücreleri içeren üniform yalancı çok katlı prizmatik 

epitelden meydana gelir. Mukozanın propriya katmanında seröz 

ve müköz bezler bulunur. Sarı ya da turuncu renkteki mukoza yaş 

ilerledikçe koyulaşır [21]. 

3 

| Journal of Clinical and Analytical Medicine 

Trakeya (Trachea) 

Trakeya sağ ve sol prinsipal bronş ile larinks arasında 24 adet C 

şekilli kıkırdaktan oluşan boru şekilli bir organdır. Trakeya epiteli 

proksimal kısmı silyasız, bronşlara yaklaştıkça silyalı hücrelerin 

arttığı ayrıca bazal, kadeh, Klara ve nörosekretorik hücreleri 

de içeren yalancı çok katlı prizmatik epitel karakterindedir. 

Proksimal kısımda submukozada seromüköz bezler bulunur [4]. 

Akciğer (Lung, Pulmo) 

Solunum kanalı burun delikleri ile başlar, burun boşluğu, 

nazofarinks, larinks, trakeya, bronş, destek dokular ve 

akciğerlerden oluşur. Sol akciğer tek lop, sağ akciğer ise 3 

lobludur [1]. Sağ akciğer kraniyal (anterior, apikal), orta (kardiak) 

ve kaudal (posterior, diyaframatik, firenik) loptan oluşur. 

Organın tamamı tubuloalveolar bir bez gibi organize olmuştur. 

Bronkuslar loplar içine girdiğinde sekonder bronş adını alırlar 

ki bunlar da bronşiyolleri oluşturacaklardır. Pulmoner asinus, 

bronşcukların dallanma sisteminin alveoler kesede sonlanması 

ile oluşturulur. İntrapulmoner hava yollarının epiteli silyalı 

ve silyasız (kadeh hücreleri, seröz hücreler ve Clara hücreleri) 

hücrelerden meydana gelir. Ayrıca nörosekretorik, bazal ve 

intermediyer hücreler de bulunmaktadır. Alveoler epitel tip I 

(yassı) ve tip II (kübik) pnömositler içerir. Kısa mikrovilluslara 

sahip alveoler fırça hücreleri çoğu kez tip III pnömosit olarak 

adlandırılmaktadır. İntersitisyel septum elastik ve kollagen 

iplikten zengindir ve çok sayıda kan-lenf damarı içermektedir. 

Rat akciğerinde venler, kalp ile benzer şekilde subendoteliyal 

iç katmanda düz kaslar; dış katmanda ise çizgili kaslar içerir 

[22]. Rat akciğerinde karakteristik olarak, intra-alveoler köpük 

hücre (foam cell) birikimlerine (alveoler histiosistozis, alveoler 

lipidozis) rastlanabilir. 

Üriner Sistem 

Böbrek (Kidney, Ren) 

Üriner sistem böbrekler, üreterler, idrar kesesi ve üretradan 

oluşmuştur. Ratlarda glomerulusları küçüktür. Bir defada 

birkaç damla idrar atar ve bu idrar insan ile (1160 mOsm/ 

lt) karşılaştırıldığında oldukça yoğundur (4300 mOsm/lt). 

Bu yüksek yoğunluk uzun henle kulpuna sahip olmalarından 

kaynaklanmaktadır [1]. Bir çift böbrek dorsal abdominal kavitenin 

retroperitonealinde yerleşmiştir. Sol böbrek sağ böbrekten biraz 

kaudaldedir. Rat böbreği tek papillalıdır. Organ fibröz bir kapsül 

ile sarılmıştır ve yağ doku (kapsula adipoza) içinde gömülüdür. 

Her bir böbrek korteks, medulla, papilla ve pelvis renalisten 

oluşur. Korteste glomeruluslar ve “kortikal labirintler” olarak 

isimlendirilen medullaya uzanan kıvrımlar bulunur. Tubulus 

proksimalis hücrelerinin mikrovilluslarının oluşturduğu fırçamsı 

kenar, periyodik asit Schiff (PAS) boyamasında pozitif reaksiyon 

verir. Glomeruluslar Bowman kapsülü ile çevrelenmiştir. Bu 

kapsülü saran hücreler gençlerde yassı şekilli iken yaşın 

ilerlemesi ile birlikte prizmatikleşir [21]. Juxtaglomeruler aparat 

makula densa, afferent arteriyole yerleşmiş rennin üreten 

hücreler ve ekstraglomeruler mezangiyal hücrelerden oluşur. 

Medulla, medullar radiuslar ve daha alt kısımda papilladan 

oluşmaktadır. Bu bölgede proksimal, intermediyer, distal ve 

toplayıcı kanallar bulunmaktadır. Toplayıcı kanalların epiteli 

kübik ya da prizmatik karakterdedir. Papillar kanallar pelvis 

renalise açılır. Pelvis renalisin parenşimal bölgeleri tek sıralı 

kübik, dışında kalan kısımları ise 3-4 sıralı tranzisyonel 

epitel ile örtülüdür. Pelvis renalis üreterlere açılır. Ratlarda 

böbreğin besleyici damarlarının organa giriş ve seyir şekli 

diğer memeli türleri ile benzerdir [23]. Erkek ratlar proksimal 




tubul epitelinde sıklıkla hyalin damlacıklarına rastlanabilir. Bu 

damlacıklar aslında α-2 mikroglobulin metobolizmasında görev 

alan sekonder lizozomlardır [24]. Dişilerde sıklıkla (%100’e 

yakın) kortikomedullar birleşim bölgesinde minerilizasyon 

(nefrokalsinozis) görülür. 

Üreter (Ureter) 

Böbrekler ile idrar kesesi arasında uzanır. Duvarını tranzisyonel 

epitel, muskuler katman ve adventisya şekillendirir [3]. 

İdrar Kesesi (Urinary Bladder, Vesica urinaria) 

Karın boşluğunun dorso kaudalinde yerleşen idrar kesesi, kalın 

bir katman halinde üç katlı (bazal, intermedier ve süperfisiyal) 

tranzisyonel epitel ile örtülüdür [25]. 

Üretra (Urethra) 

Erkekte, üretra pelvik, bulbus üretralis (gl. bulbouretralisin akıtıcı 

kanalları açılır), penis ve glans penis kısımlarından oluşmaktadır. 

Pelvik üretra başlangıcında bir ampulla yapar ki buraya 

duktus deferens ve seminal bez açılır. Prostat bezinin akıtıcı 

kanalları diğer bezlerin akıtıcı kanallarının posterior ve lateral 

kısımlarından üretraya açılır. Epiteli tranzisyonel karakterde 

olan üretranın bulbus üretralis ve pelvik kısımlarında üretral 

bezler bulunmaktadır. Dişilerde üretra vaginanın ventraline açılır. 

Eksternal üretral orifisyum klitoriste, klitoral bezlerin de açıldığı 

(preputial bez) koni şekilli bir deri çıkıntısı şeklinde kendini belli 

eder [3]. 

Endokrin Sistem 

Hipofiz (Pituitary Gland, Glandula pituitaria, Hypophysis) 

Hipofiz, diensefalonun ventralinde optik kiyazmanın kaudalinde 

yerleşir. Adeno ve nöro hipofizten oluşur. Adenohipofiz, pars 

distalis, pars tuberalis ve pars intermedia olarak bölümlenir. 

Ratlarda organın hacmi ve ağırlığı seksüel dimorfizm gösterir. 

Dişilerde erkeklere nazaran organ daha büyüktür. Hipofizde 

pars distaliste yer alan ve bazik boyalarla boyanan hücreler; LH, 

FSH, TSH, ACTH (bazofili ve/veya kromofob) hücreleri olarak 

sıralanabilir. Asidofilik hücreler ise, GH, LTH hücrelerdir. Ayrıca 

hem pars distaliste hem de pars intermedia içinde bulunabilen 

ACTH ve MSH hücreleri kromofob özelliktedir. Nörohipofizden 

diğer memelilerle benzer şekilde hipotalamik nöronlardan 

nörosekresyon ile iletilen, vazopressin (ADH) ve oksitosin 

hormonları salınmaktadır [26]. 

Adrenal bez (Adrenal gland, Glandula suprarenalis, glandula adrenalis) 

Bir çift adrenal bez böbreğin kraniyalinde retroperitoneal yağ 

doku içinde yerleşmiştir. Hebel ve Stromberg, [21] göre sağ 

(fasülye) sol (ovoid) loplar arasında şekil farkı vardır. Organ 

konnektif bağdokudan bir kapsül ile sarılıdır ve korteks ve 

medulla olmak üzere iki bölümden oluşur. Dişilerde hem korteks 

hem de medulla bakımından organın boyutu erkeklerden fazladır. 

Medulla ortasında merkezi ven bulunur. Korteks dışta zona 

glomeruloza, zona fasikülata ve zona retikülaristen oluşmaktadır. 

Adrenal medulla hücreleri, kromat boyalarla kırmızı-kahverengi 

renkte boyanan kateşolamin içeren salgı granüllerinden dolayı 

çoğu zaman “kromaffin hücreler” olarak isimlendirilir [27]. 

Tiroid Bezi (Thyroid gland, Glandula thyroidea) 

Ratlarda tiroid larinksin hemen altında trakeyanın (4.-5. trakeya 

halkaları) iki kenarında ventro lateral olarak yerleşir. Bir istmus 

ile bağlı iki loptan oluşur. Organ parenşimi çeşitli çaplarda 

foliküller içerir. Foliküllerde fizyolojik sürece göre boyanma 

karakteri değişebilen kolloid bulunur. Aktif folikül hücreleri 

prizmatik, inaktif olanlar ise yassı şekillidir. Aktif foliküllerde 



kolloid maddesi azalır. Foliküller arasında parafoliküler ya da 

C hücreleri bulunmaktadır. Bu hücreler loplarda her bölgede 

görülebilir ancak genelde merkez bölgelerde yerleşim gösterirler. 

C hücrelerinin sayısı yaşın ilerlemesi ile birlikte artmaktadır 

[28]. 

Dişi Genital Sistem 

Ovaryum (Ovary, Ovarium) 

Ovaryum böbreğin kaudalinde yerleşmiştir. Ovaryum tek sıralı 

kübik ya da prizmatik epitel ile örtülüdür ve bu epitel ovaryum 

bursasının tek katlı yassı epiteline hilusta karışarak kaybolur. 

Rat ovaryum foliküllerinin ortalama büyüklükleri, 25-30 µm 

(primordial), 30-400 µm (büyüme aşamaları), 650-700 µm 

(Graaf folikülü) olarak; oositlerinin ise, 18-20 µm (primordial), 

40-60 µm (büyüme aşamaları), 80-90 µm (Graaf folikülü) 

bildirilmektedir. Ovulasyon östrus esnasında şekillenmektedir 

[21,29]. 

Uterus (Uterus) 

Laboratuar koşullarında bir dişi rat yıl boyu 3-6 haftalık 

aralıklarda bir düzine yavru meydana getirebilir. Üreme 

ile ilgili veriler, dişide östrus fazları, gebelik, laktasyon ve 

erkekte üreme aktivitesine dayanır [1]. Rat uterusu, uterus 

duplekstir (subseptus). Duvarı endometrium, miyometrium ve 

adventisyadan oluşur. Epiteli tek sıralı prizmatik olan uterusun, 

propriya katmanında uterus bezleri bulunmaktadır. Hebel ve 

Stromberg, [21] tarafından östrus siklusuna göre uterustaki 

değişiklikler şöyle bildirilmektedir: Proöstrus, lümen sıvıyla dolu 

olduğu için kübikten pirizmatiğe şekil değiştiren epitel, stroma 

ve miyometriumda lökosit infiltrasyonları. Östrus, endometrium 

hiperemik, lümenin şişkinliği maksimum seviyede ve lökosit 

infiltrasyonları. Metöstrus, sıvı içerik azalmış, az sayıda kübik 

epitelde vakuoler dejenerasyon ve lökosit infiltrasyonunda 

azalma. Diöstrus, epitel rejenerasyonları, yüksek prizmatik epitel 

hücreleri, az sayıda lökosit infiltrasyonu. 

Erkek Genital Sistem 

Testis (Testis, Orchis) 

Yeni doğmuş erkek yavruda testisler karın boşluğundadır ve 

4-6. haftalık dönemde scrotuma iner. Ergin ratlarda inguinal 

kanal açıktır. Bu yüzden testisler bazen geri karın boşluğuna 

dönebilir. Ratlarda penis kemiği (os penis) vardır [1]. Yetişkin bir 

ratta yaklaşık 20 adet seminifer tubul bulunur. Zikzaklı şekilde 

seyreden tubuller rete testis ile sonlanır. Seminifer tubullerde 

sırasıyla, spermatogonia, spermatositler ve 1-2 sıralı spermatid 

yer alır. Sertoli hücreleri tubulün bazalinden lümenine kadar 

uzanır. Leydig hücreleri intertubuler alanlarda, makrofajlar, 

damarlar ve diğer intersitisyel hücrelerin arasında bulunurlar 

[30,31]. 

Epididimis (Epididimis) 

Bir çift epididimis kaput, istmus ve kauda bölümlerinden oluşur. 

Kanalları silyalı epitel ile örtülüdür [30]. 

Duktus deferens (Ductus deferens, Vas deferens) 

Duvarı silyalı yalancı çok katlı prizmatik epitel hücreleri, kalın 

bir katman halinde sirküler ve longitudinal seyirli düz kaslar ve 

adventisyadan oluşur [32]. 

Bulboüretral bez (Bulbourethral gland, Glandula Bulbourethralis) 

Bir çift eklenik genital bez olarak ratlarda bulunur. Ekskretorik 

kanalı ampulla üretralise açılır. Beyaz renkli bu bez müköz ve



serömüköz salgı yapan tek sıralı bez epitelinden oluşur. Oldukça 

yüksek yapılı bu hücrelerde sekretorik granüllere de rastlanabilir. 

Organın tamamı çizgili kaslarla çevrilidir [30]. 

Prostat bezi (Prostate Gland, Glandula prostatica) 

Prostat bezi, düz kaslarla çevrili ve epitelden oluşan alveolleri 

ile tubuloalveoler bir bezdir. Epitelin tipi organ içindeki 

lokalizasyonuna ya da fizyolojik durumuna göre yalancı çok katlı 

prizmatikten kübik epitele değişiklik gösterebilir [21]. 

Seminal bez (Seminal vesicle, Glandula vesicularis) 

Seminal bez duvarı prizmatik epitel ve düz kaslardan meydana 

gelir. Beyaz sarımsı veya mavimsi renkteki jelatinöz salgının 

içeriğini fruktoz, protein, sitrik asit ve askorbik asit oluşturur 

[30]. 

Duyu Sistemi 

Göz (Eye) 

Ratlarda göz başın yan tarafında olup hem önü hem de arkayı 

görebilme yeteneğine sahiptir. Göz ve kulak büyüklüğü yaşam 

biçimine göre değişiklik gösterebilir. Ratlarda görüş zayıftır. 

Retinanın büyük bir kısmı çubuk şekilli hücrelerden oluşmuştur. 

Purkinje fenomeni görülmez. Geniş görme açılı göz hareketlidir. 

Ratlarda vit A eksikliği görme pigmentlerinin kaybına neden 

olur. Bu durumda karanlığa adaptasyon azalır ve gece körlüğü 

oluşabilir. Uzun ışık dalgalarına karşı kördür ve renkleri ayırt 

edemez. Tapetal refleks kırmızıdır [1]. Yaşın ilerlemesi ile birlikte 

gözler büyümesini vücut ağırlığından bağımsız olarak yaşamın 

400. gününe değin sürdürür. Kornea ve skleranın kalınlığı 400. 

günde 21. günün iki katı kadardır [33]. Rat korneası korneal 

epitel (genelde 5 sıralı), kollajen ipliklerden oluşan korneal 

stroma, Descement’s membran ve endotelden oluşur. Bowman 

membranı görülmez. İnsan ile benzer şekilde sklera optik sinirin 

önünde en kalın; kassel halkanın önünde ise en ince durumdadır. 

Diğer türlerin aksine rat konjunktiva epiteli yassı değil, polihedral 

ya da prizmatiktir. Agregatlar halinde kadeh hücrelerine 

rastlanır ve lenf folikülü içermez [34]. Rat gözü memeli türleri 

içinde lamina kribrozası en az gelişendir. Sadece 1-2 sıralı 

gevşek bağ dokudan oluşur. Bu yüzden rat gözü glaokomatöz 

göz çalışmalarında oldukça iyi bir modeldir [35]. Albino ratlarda 

koroideya pigment içermez çoğu kez iki katman halinde kalın 

duvarlı damarlardan oluşur. Siliyar body oldukça küçüktür. 

Pupilla sirkülerdir. Nokturnal hayvanların çoğunda olduğu gibi 

rat retinasının dış çekirdekler katı oldukça kalın bir katmandır 

[33]. Albino ratlarda pigment epiteli pigment içermez [36]. 

Oldukça büyük lens, gözün şekline uygun olarak hemen hemen 

küreseldir. Büyüklüğü yaş ilerledikçe artar [33]. Lens epiteli 21. 

günde prizmatik iken; 400. günde kübik şekillidir [37]. 

Lakrimal bez (Lakrimal Gland, Glandula Lacrimalis) 

Ratlarda gözyaşı bezi ekstra ve intra orbital olmak üzere 

iki kısımdan oluşur. Genelde ekstra orbital kısım histolojik 

muayenede kullanılır. Tubuloasiner seröz karakterde salgı yapan 

gözyaşı bezi çok sayıda intraglanduler akıtıcı kanal içerir. Yaşın 

ilerlemesiyle birlikte çekirdeklerde şekil ve büyüklük farklılıkları, 

intranüklear inklüzyonlar, lenfosit infiltrasyonları görülebilir [3]. 

Harder Bezi (Harderian Gland) 

Tubuloalveolar bezde intraglandular kanal bulunmaz. Tek 

bir kanal gözün iç açısına açılır. Bezin sekretorik hücreleri 

prizmatik eozinofilik sitoplazmalı ve lipid vakuolleri içerir. 

Sekretorik hücrelerin periferinde miyoepitel hücreleri gözlenir. 

Yaş ilerledikçe daha çok organ periferinde intraluminal porfirin 

5 

| Journal of Clinical and Analytical Medicine 

pigment birikimlerine rastlanabilir [38]. 

Optik sinir (Optic Nevre, Nervus opticus) 

Maksimum çapı yaklaşık 2 µm olan ve 100000-140000 adet 

sinir teli içeren optik sinir herhangi bir bağ doku septumu 

içermez [39]. 

Kulak (Ear, Auris) 

Dış, orta ve iç kulak olmak üzere üç bölümden oluşur. Dış kulak, 

kulak konhası ve dış kulak yolundan meydana gelir ve elastik kulak 

kıkırdağı tarafından desteklenir. Orta kulak, timpanik kavite, 

membrana timpani ve östaki borusundan oluşur. Membrana 

timpani tek katlı yassı epitel ile örtülüdür. Kulakta yassı epitelin 

dışında timpanik kavitede sekretorik hücrelerde içeren silyalı 

epitel bulunmaktadır. Östaki borusu horizantalinde çok sayıda 

kadeh hücresi ve az sayıda müköz bez içerir [21]. Timpanik 

kavite içinde kulak kemikçikleri, malleus, stapes ve inkus bulunur. 

İç kulak, labirint ve kohleadan oluşur. Korti organı (kohlea) 1-3 

sıralı sensorik hair hücreleri içerir. Hair hücreleri spiral gangliyon 

hücreleri tarafından innerve edilir. Yaş ilerlediğinde hair hücreleri 

ve gangliyon hücrelerinde dejenerasyon ve lipofuksin pigment 

birikimlerine rastlanabilir [40]. 

Örtü Sistemi 

Deri (Skin, Cutis, Derma, Integumentum commune) 

Deri tüm vücudu örter ve epidermis, dermis ve subkutisten 

oluşur. Epidermis, stratum bazale, spinozum, granulozum ve 

korneum katmanları içerir. Rat epidermisi yoğun kıllar nedeniyle 

oldukça incedir. Dermis, stratum papillare ve retikülaredeki kalın 

kollagen ipliklerden meydana gelir. Kıl folikülleri sebaseöz bezler 

içerir. Ratlarda, ter bezleri sadece patilerinin derisinde vardır 

[21]. 

Meme bezi (Mammary gland, Glandula lactifera, Mamma) 

Dişi ratlarda vücudun her bir yarısında simetrik olarak yerleşmiş 

meme ucu ile belli olan genelde 6 çift meme bezi bulunur. 

Bunlardan üçü torasik diğerleri de inguinal yerleşimlidir. Laktasyon 

döneminde meme uçları dikkat çekici şekilde büyür. Meme bezi 

loblarda organize olmuş sekretorik alveoller ve dallanan akıtıcı 

kanallardan oluşan tubuloalveoler bezdir. Kübik ya da prizmatik 

şekilli sekretorik hücreler çevrelerinde miyoepitel hücreleri 

bulunmaktadır [41]. Erkeklerde meme bezi az miktarda da olsa 

gelişir ancak meme ucu iyi gelişmez. Yaşlanan ratlarda akıtıcı 

kanal dilatasyonlarına, pigment birikimlerine rastlanabilir. 

Kaynaklar 

1. Poyraz, Ö. Sıcakkanlı hayvanlar. In: Poyraz, Ö, editör. Laboratuvar hayvanları 

bilimi. Ankara: Kardelen ofset; 2000. s. 179-223. 

2. Schaller, O, editor. Illustrated Veterinary Anatomical Nomenclature. Stuttgart: 

Ferdinand Enke Verlag; 1992. 

3. Komarek, V, Gembardt, C, Krinke, A, Mahrous, TA, Schaetti, P. Synopsis of the 

organ anatomy. In: Krinke, GJ, editor. Handbook of the experimental animals. The 

laboratory rat. London: Academic Press; 2000. p. 283-319. 

4. Boorman, GA, Morgan, KT, Uriah, L.C. Pathology of the Fischer Rat. In: Boorman, 

GA, Eustis, SL, Elwell, MR, Montgomery JR, CHA, MacKenzie, WF, editors. Pathology 

of the Fischer Rat: References and Atlas. San Diego: Academic Pres; 1990. p. 315- 

337. 

5. Sagartz, JW, Madarasz, AJ, Forscll, MA, Burger, GT, Ayres, PH, Coggins, CRE. 

Histological Sectioning of the Rodent Larynx for Inhalation Toxicity Testing. 

Toxicol Pathol. 1992;20:118-121. 

6. Visual histology. [homepage on the Internet]. Philadelphia: Lea & Febiger. 

Available from: http://www.visualhistology.com. 

7. Ofusori, DA, Caxton-Martins, EA. A comparative histomorphometric study of 

the stomach of rat (rattus norvegicus), bat (eidolon helvum) and pangolin (manis 

tricuspis) in relation to diet. Int J Morphol. 2008;26(3):669-674. 

8. Brown, HR, Hardisty, JF. Pathology of the Fischer Rat. In: Boorman, GA, Eustis, 

SL, Elwell, MR, Montgomery JR, CHA, MacKenzie, WF, editors. Pathology of the 

Fischer Rat: References and Atlas. San Diego: Academic Pres; 1990. p.9-30. 




9. Elwell, MR, McConnell, EE. Pathology of the Fischer Rat. In: Boorman, GA, Eustis, 


Fischer Rat: References and Atlas. San Diego: Academic Pres; 1990. p.43-62. 

10. Rappaport, AM, Borowy, ZJ, Laugheed, WM, Lotto, WN. Subdivision of hexagonal 

liver lobules into a structural and functional unit: Role in hepatic physiology and 

pathology. Anat Rec. 1954;119: 11-34. 

11. Eustis, SL, Boorman, GA, Hayashi, Y. Pathology of the Fischer Rat. In: Boorman, 



108. 

12. Stromberg, PC, Capen, CC. In: Mohr, U, Dungworth, DL, Capen, CC, editors. 

Pathobiology of the Aging Rat. Washington DC: ILSI Pres; 1994. p. 193-198. 

13. Riley, MGI, Boorman, GA, Hayashi, Y. Pathology of the Fischer Rat. In: Boorman, 



556. 

14. Krinke, GJ, Eisenbrandt, DL. In: Mohr, U, Dungworth, DL, Capen, CC, editors. 

Pathobiology of the Aging Rat. Washington DC: ILSI Pres; 1994. p. 3-19. 

15. Lewis, DJ. In: Mohr, U, Dungworth, DL, Capen, CC, editors. Pathobiology of the 

Aging Rat Washington DC: ILSI Pres; 1994. p. 301-309. 

16. MacKenzie, WF, Eustis, SL. Pathology of the Fischer Rat. In: Boorman, GA, 

Eustis, SL, Elwell, MR, Montgomery JR, CHA, MacKenzie, WF, editors. Pathology of 

the Fischer Rat: References and Atlas. San Diego: Academic Pres; 1990. p. 395- 

404. 

17. Leininger, JR, Riley, MGI. Pathology of the Fischer Rat. In: Boorman, GA, Eustis, 


Fischer Rat: References and Atlas. San Diego: Academic Pres; 1990. p. 209-226. 

18. Gough, AW, Kasali, OB, Sigler, RE, Baragi, V. Review Article: Quinolone 

Arthropathy-Acute Toxicity to Immature Articular Cartilage. Toxicol Pathol. 

1992;20: 436-449. 

19. Pearse, G. Normal Structure, Function and Histology of the Thymus. Toxicol 

Pathol. 2006;34:504-514. 

20. Losco, P, Harleman, H. In: Mohr, U, Dungworth, DL, Capen, CC, editors. 

Pathobiology of the Aging Rat Washington DC: ILSI Pres; 1994. p. 49-73. 

21. Hebel, R, Stromberg, MW. Anatomy and Embryology of the laboratory Rat. 

Woerthsee: BioMed Verlag; 1986. 

22. Boorman, GA, Eustis, SL. Pathology of the Fischer Rat. In: Boorman, GA, Eustis, 



23. Montgomery JR, CHA, Seely, JC. Pathology of the Fischer Rat. In: Boorman, GA, 



154. 

24. Read, NG. The role of lysosomes in hyaline droplet nephropathy induced by a 

variety of pharmacological agents in the male rat. Histochem J. 1991;23: 436-443. 

25. Jokinen, MP. Pathology of the Fischer Rat. In: Boorman, GA, Eustis, SL, Elwell, 

MR, Montgomery JR, CHA, MacKenzie, WF, editors. Pathology of the Fischer Rat: 

References and Atlas. San Diego: Academic Pres; 1990. p. 109-126. 

26. MacKenzie, WF, Boorman, GA. Pathology of the Fischer Rat. In: Boorman, GA, 



500. 

27. Hamlin II, MH, Banas, DA. Pathology of the Fischer Rat. In: Boorman, GA, Eustis, 



28. Delverdier, M, Cabanie, P, Roome, N, Enjalbert, E, Plaisancie, P, Van Haverbeke, 

G. Quantitative evaluation by immunocytochemistry of the age-related variations 

in thyroid C cells in the rat. Acta Anat. 1990;138:182-184. 

29. Hafez, ESE. Female reproductive organs. In: Hafez, ESE, editor. Reproduction 

and breeding techniques for laboratory animals. Philadelphia: Lea & Febiger; 

1970. p. 74-107. 

30. McKeever, S. Male reproductive organs. In: Hafez, ESE, editor. Reproduction 

and breeding techniques for laboratory animals. Philadelphia: Lea & Febiger; 

1970. p. 28-73. 

31. Russel, LD. In: Mohr, U, Dungworth, DL, Capen, CC, editors. Pathobiology of 

the Aging Rat. Washington DC: ILSI Pres; 1994. p. 395-405. Washington DC: ILSI 

Press. 

32. Khan, AA, Zaidi, MT, Faruqi, NA. Ductus Deferens, A Comparative Histology in 

Mammals. J Anat Soc India. 2003;52(2):163-165. 

33. Leopold, JH, Calcins, L. Age changes in the Wistar albino rat eye. Am J 

Ophthalmol. 1951;34:1735-1741. 

34. Setzer PY, Nichols BA, Dawson CR. Unusual structure of rat conjunctival 

epithelium. Invest Ophthalmol Vis Sci. 1987;27:531-537. 

35. Johansson, JO. The Lamina cribrosa in the Eyes of Rats, Hamsters, Gerbils and 

Guinea Pigs. Acta Anat. 1987;128:55-62. 

36. Feeney, L. The phagosomal system of the pigment epithelium. A key to retinal 

disease. Invest. Ophthalmol. 1973;12:635-638. 

37. Salu, P, Claeskens, W, De Wilde, A, Hijmans, W, Wisse, E. Light and electron 

microscopic studies of the rat hyalocyte after perfusion fixation. Ophthalmic Res. 

1985;17:125-130. 

38. Djeridane, Y. The Harderian gland and its excretory duct in the Wistar rat. A 

histological and ultrastructural study. J Anat. 1994;184:553-566. 

39. Lessell, S, Kuwabara, T. Fine structure of experimental cyanide optic 



neuropathy. Invest Ophthalmol. 1974;13:748-756. 

40. Feldman, ML. In: Mohr, U, Dungworth, DL, Capen, CC, editors. Pathobiology of 

the Aging Rat. Washington DC: ILSI Pres; 1994. p.121-147. 

41. Masso-Welch, PA, Darcy, KM, Stangle-Castor, NC, Ip, MM. A Developmental 

Atlas of Rat Mammary Gland Histology. J Mammary Gland Biol Neoplasia. 

2000;5(2): 165-185.

Deneklerin Histolojik Özellikleri Bunların Deneysel Çalışmalarda ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?