Kompyuteriň düzüm bölekleri

lynda ýerleşýän fotoelementler, ýagtylyk impulsyny periodiki registrirläp
durýar. Fotoelementleriň ýagtylanmasynyň tertibiniň üsti bilen, syçanjygyň
hereketiniň ugruny, ýygylygyň impulsy - tekizligi kesgitleýär.
Syçanjygy kompýutere çatmagyň iki mümkinçiligi ulanylýar: COM1
(9 - kontaktly razýom) portyň üsti bilen ýa - da PS/2 (6 - tegelek kontaktly
razýom 6mini DIN) üsti bilen. Häzirki döwür syçanjyklary USB portyň
üsti bilen çatylýar.
Syçanjygyň işini ýörüte programmaly draýwerler goldaýar.
Ýyllaryň geçmegi bilen, daşky görnüşi we düwmejikleriň sany
çalşyryldy, ýöne manipulýatoryň işleýiş prinsipi öňküligine galdy. Şarik
tozan ýygnaýardy, mehaniki konstruksiýasy inersiýalydy, takyk we
gyzyklandyryjy däldi. Günlerde bir gün kimiňde bolsa biriniň kellesine
mehanikadan dynmagyň ideýasy geldi. Elektronikanyň we optikanyň
kömegi bilen eliň hereketini yzarlamak ýumuşy öňde goýuldy. Syçanjygyň
ösüş periodynda optiki ady, amerikan telekeçisi Stiwen Kirş (Intoseek
Corp. dörediji) aldy. Ol 1980 ýyllaryň başlarynda ýönekeý optiki sensoryň
kömegi bilen hereketiň ugruny kesgitleýji manipulýatory oýlap tapdy
we patentleşdirdi. Kirşanyň syçanjygy gara öjükli setka bilen örtülen ýörite
metal halyjykda işleýär: ol halyjygy ýagtylandyrýar we ýagtylygyň
serpikmesini yzarlaýar, öýüjikleriň kesişmesiniň üsti bilen traýektoriýa
kesgitlenýär.
Bu konstruksiýa köpçülikleýin
ynama girmedi. Optiki syçanjyklary
mehaniki syçanjyklar bilen konkurensiýasy
ýene-de ýigrimi ýyllap elektronikanyň
ösmegini talap etdi. Umuman,
häzirki döwür optiki syçanjyklary
Krişanyň syçanjyklarynyň gurluşyna
meňzeşdir. Olar esasy üç elementi özünde saklaýarlar: işçi meýdançany
ýagtylandyryjy swetodiod, ýagtylyk duýujy elementli ýönekeý matrisa
görnüşinde optiki sensor we obrazlary tanaýjy signal mikroprosessory
(DSP). Tekizligiň üsti bilen sekuntda birnäçe müň gezek “forografirlemek”
bilen DSP çipiň kömegi bilen optiki syçanjyk şekiliň hereketini tutýar we
- 41 -