Kompyuteriň düzüm bölekleri

ulanmak bolýar. Meselem, ses adapteri adatça 1 we 5 kanallaryň üsti
bilen dikeldilýär (gurnalýar). Maglumatlary 1 - 4 kanallaryň üsti bilen ýarym
baýt, 5 - 7 kanallar üçin 16 – razrýadly sözleriň üsti bilen geçirilýär.
Mikroshemalaryň toplumy. Häzirki döwür kompýuterlerinde barlaýjylardan
ýokarda özbaşdak çipler ulanylmaýar. Olaryň funksiýasyny
kompýuteriň esasy funksional düwüni - mikroshemalar toplumy (Chipset)
ýerine ýetirýär. Adatça esasy platada bular 1 - 2 mikroshemalar. Intel,
Headland Technology, Chipset&Technologies, VLSI, UMC, OPTi, PC
Chips, SiS, Symphony öndürijiler mikroshemany öndüriji firmalardyr.
Mikroshemalaryň düzümine daşky gurluşlary barlaýjylary, iki sany üzülme
barlaýjylary (IRQ0 - 7 we IRQ8 - 15), DMA barlaýjynyň ikisini (0 - 3
we 4 - 7 kanallar), taýmer, real wagtky sagady, 100 baýt töweregi PCI
şinanyň spesifikasiýasyny, sinhron we asinhron kes - huşlary, EDO we
FPMDRAM, AGP, Enhanced IDE gurluşlar üçin gurnalan barlaýjylary
ylalaşykly işleýärler (goldaýarlar).
ULGAMLAÝYN ŞINA
Ulgamlaýyn şina – bu prosessor bilen kompýuteriň beýleki elektron
komponentleriniň arasynda maglumatlar alyş - çalşygyny ýola goýujy
gurluşdyr.
Ulgamlaýyn şinanyň üsti bilen gurluşlar adresasiýasy we ýörite ulanyjy
signallaryň üsti bilen maglumatlaryň alyş - çalyşygy amala aşyrylýar.
Ýönekeýleşdirip aýdylanda ulgamlaýyn şinany ýerine ýetirmeli işlerine görä,
(maglumatlar, adresler, dolandyryş) signal liniýalaryň birleşmesine düşünilýär.
Ulgamlaýyn şina geçirijileriň elektrik signallarynyň toplumyny we
geçirijileriň üsti bilen ulgamlaýyn gurluşlaryň protokollarynyň birleşdirilmesini
hödürlenýär.
Protokollaryň ulgamlaýyn şinanyň üsti bilen maglumatlary geçirmegiň
tipi we häsiýeti esasy plata bilen aýratyn gurluşlaryň arasyndaky maglumatlary
geçiş tizligi esasynda kesgitlenýär. Personal kompýuteriň ulgamlaýyn
şinasy kontaktlaryň sany we razrýady (birwagtda maglumatlary
geçirmek üçin ulanylýan geçirijileriň sany), mundan başga - da geçirijileriň
- 15 -