112 ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ YÖNETİMİ - Hukuk Market

Doç.Dr. Haluk TANRIVERDİ
Prm.Gökay KÖKSAL
112 ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ
YÖNETİMİ
• Yönetim ve Organizasyon Yapısı
• Çalışan Sağlığı ve Güvenliği
• Swot Analizi
İSTANBUL, 2012
Beta

Yay›n No : 2669
Sağlık Dizisi : 2
1. Baskı – Mart 2012 - İSTANBUL
ISBN 978 - 605 - 377 - 693 - 2
Cop yright© Bu ki ta b›n bu ba s› s› n›n Tür ki ye’de ki ya y›n hak la r› BE TA Ba s›m Ya y›m Da €› t›m
A.fi.’ye ait tir. Her hak k› sak l› d›r. Hiç bir bö lü mü ve pa rag ra f› k›s men ve ya ta ma men ya da özet
ha lin de, fo to ko pi, fak si mi le ve ya bafl ka her han gi bir fle kil de ço €al t› la maz, da €› t› la maz. Nor mal
öl çü yü aflan ik ti bas lar ya p› la maz. Nor mal ve ka nu nî ik ti bas lar da kay nak gös te ril me si zo run lu dur.
Dizgi : Beta Bas›m A.fi.
Bask› - Cilt : Net K›rtasiye Tan. ve Matbaa San. Tic. Ltd. fiti.
Kapak Tasar›m : Gökhan Ayrancı
Taksim Cad. Yo€urtçu Faik Sok. No: 3 Taksim Beyo€lu/‹ST.
(Sertifika No. 13723) (0-212) 249 40 60
Beta BASIM YAYIM DA⁄ITIM A.fi.
Narl›bahçe Sokak Damga Binas› No: 11
Ca€alo€lu - ‹STANBUL
Tel : (0-212) 511 54 32 - 519 01 77
Fax: (0-212) 511 36 50
www.betayayincilik.com

Bir gün herhangi bir yerdeyken bir ambulans siren sesi
duyduğunuzda, ambulansta bulunan ve acı çeken hasta ya
da yaralılar ile onların acılarını dindirmek için ter döken
ambulans çalışanları için güzel dileklerde bulunmanızı
dileriz.
Bu kitabı; Acil Sağlık Hizmetlerinde çalışan ve hayatlarını
insan yaşamına adayan, tüm Hekim, Paramedik, ATT,
Hemşire, Sağlık Memuru ve Şoförlere ithaf ediyoruz.
Doç.Dr. Haluk TANRIVERDİ & Prm.M.Sc. Gökay KÖKSAL

ÖNSÖZ
Tıp biliminde acil, hastanın vakit kaybetmeden tıbbi bakım ve müdahaleye
ihtiyacı olduğu anlamına gelmektedir. Bir organizasyonun görevlerini, bütünlüğünü
ve işleyişini bozan etkilere karşı vücudun geliştirdiği düzeltici ve önleyici mekanizmaların
yetersiz kalması sonucu ortaya çıkan durum da, acil durum olarak
tarif edilmektedir.
Günümüzden 5000 yıl önce Mısır’da hasta ve yaralılara çeşitli acil tıbbi müdahalelerin
yapıldığı, Yunan ve Roma uygarlıkları ile 11. yy. da haçlı seferleri sırasında
St. John Şövalyeleri tarafından savaş meydanlarından yaralıların taşınması
ve ilkyardım konusunda yöntemler geliştirildiği bilinmektedir.
Acil sağlık hizmetleriyle ilgili en önemli gelişmelerden biri olan ilk ambulans
benzeri araç, yine bir savaşta ortaya çıkmıştır. Kraliçe Isabella zamanında, 1487
yılındaki Malaga kuşatması sırasında İspanyol ordusunun kullanımı için acil yardım
amacıyla askeri hastaneler ve atlı arabalar oluşturulmuştur.
Hastaneye bağlı ilk ambulans hizmeti, 1865’te Amerika Birleşik Devletleri’nin
Ohio kentindeki Commercial Hospital’da verilmeye başlanmıştır. İlk sivil ambulans
organizasyonu, 1878 yılında Londra’da kurulmuş ve ilk tam gün süreli ambulans
servisi 1897 yılında yine Londra’da hizmet vermeye başlamıştır. Birinci
ve İkinci Dünya Savaşı’nda çok sayıda hasta ve yaralı kara ambulansları yanında
uçak, helikopter ve gemi ile hastanelere taşınmıştır. 1960 yılının sonlarına doğru
ABD ve Fransa’daki ambulanslarda hekimlerin görev almaya başlaması daha kapsamlı
acil sağlık hizmeti sunulmasını sağlamıştır.
Günümüzde ambulans hizmetleri, sağlık personeli tarafından olay yerinde
yapılan acil müdahaleler ile hastanın uygun şartlarda ve en kısa zamanda ihtiyacı
olan acil tedavi imkanına sahip hastane acil servisine transferini ve bu sürede verilen
sağlık hizmetlerini kapsar hale gelmiştir. Bu hizmet, ülkemizde 112 İl Ambulans
Servisleri tarafından sunulmaktadır. Bu derece önemli olan bu hizmetin daha
kaliteli bir şeklide verilebilmesi ancak daha iyi yönetim ile mümkün olacaktır.
Doç. Dr. Haluk Tanrıverdi ve Uz. Gökay Köksal’ın hazırlamış oldukları “112
Acil Sağlık Hizmetleri Yönetimi” isimli bu eseri bu alanda ülkemizde yayınlanmış

112 Acil Sağlık Hizmetleri Yönetimi
bilimsel eser yetersizliği göz önüne alındığında önemli bir boşluğu dolduracaktır.
Bu eser, bu alanda öğrenim yapan öğrenciler ve araştırmacılar için temel referans
kitap olacak niteliktedir. Bu eseri literatüre kazandırdıkları için değerli Doç Dr.
Haluk Tanrıverdi ve Uz. Gökay Köksal’ı kutlar, başarılarının devamını dilerim.
vi
Doç. Dr. Metin Ateş

SUNUM
İnsan kavramının ön plana çıktığı günümüz dünyasında, tüm sanayi ve hiz-
met kollarında olduğu gibi sağlık sektöründe de insan merkezli bir gelişim ve de-
ğişim yaşanmıştır. Bu değişim ve gelişimlerden, insan yaşamı adına daha önemli
bir yeri olan acil sağlık hizmetlerinin daha hissedilir bir şekilde etkilendiği görül-
müştür. Bu değişim ve gelişimlere ülkemizde kayıtsız kalmamış ve 112 sisteminde
özellikle son 5 yıldır önemli bir ilerleme yaşanmıştır. 112 Acil Sağlık Hizmetle-
rinde, donanımlı ambulans sayılarında hızlı bir artış olmakla birlikte personel sa-
yılarında da artış yaşanmış ve alanında uzmanlaşmış sağlık çalışanları istihdam
edilmeye başlanmıştır. Bu gelişimlerle birlikte ülke genelinde acil sağlık hizmet-
leri ağı büyümüş ve vatandaşlar tarafından acil sağlık hizmetlerine ulaşılabilirlik
yüzdesinde artışlar görülmüştür.
112 Acil Sağlık Hizmetlerinde amaçlanan, ani yaralanan veya hastalanan
kişilere, en kısa sürede ulaşıp olay yerinde ve nakil esnasında eldeki imkanlar
ölçüsünde gerekli ilk acil tıbbi bakımı yapmak olmuştur. Bu uygulamada hedefle-
nen ise, hasta/yaralıların ölüm ve sakatlanma durumlarını önlemek ve acılarını en
aza indirmek olmuştur. 112 Acil Sağlık Hizmeti, hasta ve yaralıların bulunduğu
olay yerinde başlar, hastaneye nakil esnasında kesintisiz olarak devam eder ve
hastaneye ulaşıldığında ise hasta/yaralıların acil servis sorumlu hekimi ve sağlık
personellerine teslim edilmesi ile sona ermektedir. Verilen bu acil sağlık hizmeti
ise, başlı başına bir yönetim ve organizasyon süreci olmakla birlikte bu sürecin
sağlıklı işlemesi ile hayat bulmaktadır. İnsan yaşamı açısından böylesine önemli
bir hizmetin, iyi, koordineli, planlı ve sağlıklı bir şekilde verilebilmesi için iyi bir
yönetime sahip olması gereklidir. İyi bir yönetim ile birlikte çalışanların gözardı
edilmediği bir yönetim anlaşyışı ve organizasyon yapısıyla bu hizmetin iç dina-
mikleri harekete geçirerek işlemesi önem taşımaktadır.
Bu eserin, yeterli çalışmanın bulunmadığı bu alanda belirli bir boşluğu dol-
duracağı ve sonrasında yapılan çalışmalarda ise kaynak kitap olma özelliği ile
araştırmacılara bir çok faydasının dokunacağı kanaatindeyiz. Özellikle bu alanda

112 Acil Sağlık Hizmetleri Yönetimi
öğrenim gören öğrenciler, kamu ve özel acil sağlık çalışanları ve alana dair çalışmalar
yapan araştırmacılar için faydalanılcak önemli bir eser olduğu düşüncesindeyiz.
viii
Doç. Dr. Haluk TANRIVERDİ
Sakarya Üniversitesi
Paramedik M.Sc. Gökay KÖKSAL
Sakarya 112 Acil Sağlık Hizmetleri
Sakarya

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ....................................................................................................................v
SUNUM ................................................................................................................. vii
EKLER ................................................................................................................. xvii
TABLOLAR LİSTESİ .......................................................................................... xvii
ŞEKİLLER LİSTESİ ........................................................................................... xxiii
RESİMLER LİSTESİ ...........................................................................................xxiv
KISALTMALAR ...................................................................................................xxv
1. GİRİŞ ................................................................................................................1
2. YÖNETİM VE ORGANİZASYON KAVRAMLARI ..........................................3
2.1. Yönetimin Tanımı, Süreci ve İlkeleri ......................................................3
2.1.1. Yönetimin Tanımı .......................................................................3
2.1.2. Yönetim Kavramları ....................................................................4
2.1.2.1. Dar Anlamda Yönetim Fonksiyonları ...........................4
2.1.2.2. Geniş Anlamda Yönetim Fonksiyonları .......................5
2.1.2.3. Yönetim Süreci ve Özellikleri .......................................5
2.1.3. Yönetici Tanımı ...........................................................................6
2.1.4. Sağlık Yönetimi ve Sağlık Yöneticisi Kavramı ...........................7
2.1.5. Yöneticilerin Görevleri ................................................................7
2.1.5.1. Yönetici Başkalarıyla Çalışan ve Onlar Vasıtasıyla
Amaca Ulaşmaya Çalışan Kişidir .................................7
2.1.5.2. Yönetici Rekabet Halindeki Amaçları Dengeler ...........8
2.1.5.3. Yönetici Herşeyden Önce Sorumluluk Yüklenen
Kişidir ............................................................................8
2.1.5.4. Yönetici Kavramsal (Fikri) Bir Düşünürdür .................8
2.1.5.5. Yönetici Örgütte Bir Arabuluculuk İşlevi Yerine
Getirir ............................................................................8
2.1.5.6. Yönetici Aynı Zamanda Bir Politikacıdır .....................9
2.1.5.7. Yönetici Bir Diplomattır................................................9

112 Acil Sağlık Hizmetleri Yönetimi
x
2.1.6. Yönetim Biçimleri ve Yöneticilik Tipleri ..................................10
2.1.6.1. Otoriter Yönetim Biçimi .............................................10
2.1.6.2. İnsancıl Yönetim Biçimi .............................................10
2.1.6.3. Liberal Yönetim Biçimi ...............................................10
2.1.6.4. Ortayol Yönetim Biçimi ..............................................10
2.1.6.5. Demokratik Yönetim Biçimi .......................................11
2.1.7. Yöneticilerin Sınıflandırılması .................................................11
2.1.7.1. Yöneticilerin Kendi Durumlarına Göre
Sınıflandırılması .........................................................11
2.1.7.2. Yöneticilerin Dikey Sınıflandırılması
(Hiyerarşik Yapıya Göre) .............................................12
2.1.8. Yöneticide Bulunması Gereken Özellikler ...............................12
2.1.8.1. Üç Özellik Yaklaşımı ..................................................13
2.1.8.2. Yönetsel Beceriler Yaklaşımı ......................................14
2.1.9. Yöneticilik Rolleri .....................................................................14
2.1.9.1. Bilgi Sağlama Rolleri ..................................................15
2.1.9.2. Karar Alma Rolleri ......................................................15
2.1.10. Yönetimin Kaynakları ...............................................................15
2.2. Organizasyonun Tanımı, Süreci ve İlkeleri ..........................................16
2.2.1. Organizasyonun Tanımı ............................................................16
2.2.2. Organizasyon Süreci .................................................................16
2.2.3. Organizasyon İlkeleri ................................................................17
2.2.3.1. Örgüt Yapısıyla İlgili İlkeler .......................................18
2.2.3.2. Süreçlerle İlgili İlkeler ................................................19
2.2.3.3. Sonuçlarla İlgili İlkeler ...............................................20
3. 112 ACİL SAĞLIK HİZMETLERİNDE YÖNETİM VE ORGANİZASYON ...23
3.1. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinin Tarihsel Gelişimi .................................23
3.2. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde Genel Tanımlamalar ...........................25
3.3. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinin Yönetim ve Organizasyon Yapısı ........27
3.3.1. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinin Teşkili, Sevk ve İdaresi ...........30
3.3.1.1. Acil Sağlık Hizmetleri Danışma Kurulu ....................30
3.3.1.2. Acil Sağlık Hizmetleri Bölge Eğitim Araştırma ve
Uygulama Merkezi ......................................................30
3.3.1.3. İl Acil Sağlık Hizmetleri Koordinasyon Komisyonu ..31

İçindekiler
3.3.2. 112 Acil Sağlık Hizmetleri Temel Hizmet Birimleri ................31
3.3.2.1. Acil Sağlık Hizmetleri Şube Müdürlüğü....................31
3.3.2.2. İl Ambulans Servisi Başhekimliği ..............................32
3.3.2.3. Hastane Acil Servisleri ...............................................33
3.3.3. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde Hizmet Akışı ve İşleyişi ..........34
3.3.3.1. Acil Sağlık Yardımı Çağrısı ........................................34
3.3.3.2. Çağrının Değerlendirilmesi ........................................36
3.3.3.3. Haberleşme ve Yönlendirme .......................................40
3.3.3.4. Talebin Yönlendirilen Birim Tarafından
Karşılanması ...............................................................41
3.3.3.5. Nakil ............................................................................41
3.3.3.6. Acil Servise Nakil .......................................................42
3.3.3.7. Acil Servis Tarafından Yürütülecek İşlemler.............42
3.3.3.8. Sunulan Hizmet ile ilgili Bildirimlerin Yapılması .....42
3.4. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde Komuta Kontrol Merkezi,
İstasyonlar ve Ambulanslar ...................................................................43
3.4.1. Acil Sağlık Hizmetlerinde 112 Komuta Kontrol Merkezleri ....44
3.4.1.1. Komuta Kontrol Merkezi Çalışma Prensipleri ...........44
3.4.1.2. Komuta Kontrol Merkezinin Fiziksel ve
Teknolojik Standartları ve Donanımı .........................51
3.4.1.3. Yeni Tasarlanmakta Olan 112 Acil Çağrı Merkezleri ...54
3.4.1.4. Komuta Kontrol Merkezlerinin Kurulumu,
Stratejik ve Güvenlik Açısından Konumu .................58
3.4.2. Acil Sağlık Hizmetlerinde 112 İstasyonları .............................58
3.4.2.1. İstasyon Çeşitleri .........................................................59
3.4.2.2. İstasyonların Çalışma Prensipleri ..............................59
3.4.2.3. İstasyonların Fiziki Standartları ve Donanımı ...........60
3.4.2.4. İstasyonların Kurulumu, Stratejik ve
Güvenlik Açısından Konumları..................................61
3.4.3. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde Ambulans ve
Acil Sağlık Araçları ...................................................................65
3.4.3.1. Ambulans Çeşitleri .....................................................65
3.4.3.2. Acil Sağlık Aracı Çeşitleri ..........................................72
3.4.3.3. Ambulans ve Acil Sağlık Aracı Üzerinde Yer Alacak
Yazı ve İşaretler ...........................................................73
xi

112 Acil Sağlık Hizmetleri Yönetimi
xii
3.4.3.4. Ambulans ve Acil Sağlık Araçlarının Tescili .............74
3.4.3.5. Ambulansların Araç Olarak Teknik Standartları ve
Donanımı .....................................................................75
3.4.3.6. Ambulansların Arka Kabin Standartları ve
Donanımı .....................................................................76
3.4.3.7. Ambulanslarda Kullanılan Ek Teknolojik
Donanımlar .................................................................80
3.4.3.8. Ambulans Sürücülüğü ve Standartları ......................81
3.5. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde Sağlık Personelleri ..............................83
3.5.1. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde Hekimler .................................83
3.5.1.1. Hekimlerin 112 Acil Sağlık Hizmetlerindeki
Konumları ve Çalışma Prensipleri .............................84
3.5.1.2. Hekimlerin Görev ve Sorumlulukları.........................84
3.5.1.3. Hekimlere Yönelik Hizmetiçi Eğitimler .....................90
3.5.2. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde Paramedik ve
Acil Tıp Teknisyenleri ..............................................................91
3.5.2.1. Paramedik Tanımı ve Kısa Tarihçesi ..........................91
3.5.2.2. Acil Tıp Teknisyeni Tanımı ve Kısa Tarihçesi ...........97
3.5.2.3. Paramedik ve Acil Tıp Teknisyenlerinin
112 Acil Sağlık Hizmetlerindeki Konumları ve
Çalışma Prensipleri ...................................................100
3.5.2.4. Paramediklerin Görev, Yetki ve Sorumlulukları ......101
3.5.2.5. Acil Tıp Teknisyenlerinin Görev, Yetki ve
Sorumlulukları. .........................................................102
3.5.2.6. Paramedik ve Acil Tıp Teknisyenlerine Yönelik
Hizmetiçi Eğitimler ...................................................103
3.5.3. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde Hemşireler ve
Sağlık Memurları .....................................................................103
3.5.3.1. Sağlık Memuru Tanımı .............................................104
3.5.3.2. Hemşire Tanımı ........................................................104
3.5.3.3. Hemşire ve Sağlık Memurlarının 112 Acil
Sağlık Hizmetlerindeki Konumları ve
Çalışma Prensipleri ......................................105
3.5.3.4. Hemşire ve Sağlık Memurlarının Yetki ve
Sorumlulukları .............................................105

İçindekiler
3.5.4. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde Şoförler .................................107
3.5.4.1. Şoförlerin 112 Acil Sağlık Hizmetlerindeki
Konumları ve Çalışma Prensipleri ...........................107
3.5.4.2. Şoförlerin Görev, Yetki ve Sorumlulukları ...............108
3.5.4.3. Şoförlere Yönelik Hizmetiçi Eğitimler .....................108
3.6. 112 Acil Sağlık Hizmetleri Mevzuatı ..................................................109
3.6.1. Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği ........................................109
3.6.2. Ambulans ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans
Hizmetleri Yönetmeliği ...........................................................110
3.6.3. İl Ambulans Servisi Çalışma Yönergesi..................................111
3.6.4. Ambulans ve Acil Bakım Teknikerleri ile Acil Tıp
Teknisyenlerinin Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Tebliğ .....111
3.7. Bölüm Değerlendirmesi.......................................................................111
4. 112 ACİL SAĞLIK HİZMETLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ .........113
4.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Tanımı ............................................................113
4.2. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde İş Sağlığı ve Güvenliğinin Önemi ....117
4.3. Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı ......................................118
4.3.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanun ve Yönetmelikleri ...................118
4.3.1.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği ..........................119
4.3.1.2. Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve
Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik ..............120
4.3.1.3. Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin
Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ....................120
4.3.1.4. Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği ................121
4.3.1.5. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve
Güvenlik Şartları Yönetmeliği ..................................122
4.3.1.6. Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında Hasta ve
Çalışan Güvenliğinin Sağlanması ve Korunmasına
İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ ..................122
4.3.1.7. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Tasarısı Taslağı ......123
4.3.1.8. İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi
Konulu Genelge .........................................................123
4.3.1.9. Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanmasına Dair
Yönetmelik ................................................................124
xiii

112 Acil Sağlık Hizmetleri Yönetimi
xiv
4.3.2. İş Sağlığı ve Güvenliği Konusunda Uluslararası Sözleşmeler ..125
4.3.2.1. Uluslararası Çalışma Örgütü (İLO) Sözleşmeleri .....125
4.3.2.1.1. 102 No’lu Sosyal Güvenliğin
Asgari Normları Hakkında Sözleşme ......125
4.3.2.1.2. 142 No’lu İnsan Kaynaklarının
Değerlendirilmesinde Mesleki Eğitim ve
Yönlendirmenin Yeri Hakkında Sözleşme ..126
4.3.2.1.3. 155 No’lu İş Sağlığı ve Güvenliği ve
Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşme .........126
4.3.2.1.4. 161 No’lu İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin
Sözleşme ..................................................127
4.3.2.2. Avrupa Sosyal Şartı ..................................................128
4.4. Dünyada İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları ..................................131
4.4.1. Joint Commission International(JCI) Akreditasyon Sistemi ..131
4.4.2. Institute for Safe Medication Practices (ISMP)-Güvenli
İlaç Uygulamaları Enstitüsü ...................................................132
4.4.3. European Occupational Safety and Health Agency (OSHA)-
Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı ....................................133
4.4.4. Health Quality Services-Sağlıkta Kalite Hizmetleri ...............133
4.4.5. 18001 (OHSAS) İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi .....134
4.4.6. Occupational Safety & Health Administration (OSHA)-
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kurulu .........................................135
4.4.7. Commission on Accreditation of Ambulance Services (CAAS)
Standartları ..............................................................................136
4.5. Türkiye’de 112 Çalışanlarına Yönelik İş Sağlığı ve
Güvenliği Mevzuatı .............................................................................137
4.5.1. 657 ve 4924 Sayılı Kanunlara Tabi Olan 112 Personellerini
Kapsayan İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı ...........................139
4.5.2. 657 Sayılı Kanunun 4/B Hükmüne Tabi Olan 112
Personellerini Kapsayan İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı ...148
4.6. İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından 112 Komuta Kontrol Merkezi,
112 İstasyonları ve Ambulansları .......................................................162
4.6.1. 112 Komuta Kontrol Merkezlerinde İş Sağlığı ve
Güvenliği Uygulamaları ..........................................................163
4.6.1.1. Komuta Kontrol Merkezi Fiziksel ve Teknolojik
Standartlar ve Bunlardan Kaynaklanan Risk ve
Tehlikeler ..................................................................163

İçindekiler
4.6.1.2. Komuta Kontrol Merkezi Elektronik ve Mekanik
Ekipman Standartları ve Bunlardan Kaynaklanan
Risk ve Tehlikeler .....................................................169
4.6.2. 112 İstasyonlarında İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları ....183
4.6.3. 112 Ambulanslarında İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları ...191
4.6.3.1. Ambulansların İhale ile Alım Süreçleri ...................191
4.6.3.2. Ambulanslarda Bulunan ve Bulunması
Gerekli Donanımlar ..................................................194
4.6.3.2.1. Çalışan Sağlığı ve Güvenliği Açısından
Ambulans Araçlarının Teknik ve
Güvenlik Özellikleri .................................195
4.6.3.2.2. Mevzuat Açısından Ambulans Araçlarının
Teknik ve Güvenlik Özelliklerinin
Değerlendirilmesi .....................................209
4.7. 112 Personellerine Yönelik İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları.....221
5. 112 ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ SWOT ANALİZİ ....................................233
5.1. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinin İç Durum Analizi ...............................233
5.2. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinin Dış Durum Analizi ............................240
5.3. SWOT Analizinin Değerlendirmesi ....................................................242
6. ALANA DAİR YAPILAN BİR ÇALIŞMA .....................................................245
6.1. Yapılan Çalışmaya Ait Demografik Bilgiler ........................................245
6.2. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinin Yönetim, Organizasyon ve
İnsan Kaynakları Yapısına Yönelik Elde Edilen Bulgular ..................247
6.3. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Sağlığı ve
Güvenliğine Yönelik Elde Edilen Bulgular .........................................266
7. GENEL OLARAK SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ ........................279
8. ÖNERİLER ...................................................................................................283
KAYNAKLAR .......................................................................................................291
EKLER ..................................................................................................................305
xv

EKLER
Ek-1: 112 Ambulans Çıkış Nedenlerinin Bölgelere ve illere Göre Dağılım
Tablosu (Türkiye, 2006) ............................................................................305
Ek-2: 112 Acil Vaka Ön Tanılarının Bölgelere ve illere Göre Dağılım Tablosu
(Türkiye, 2006) ..........................................................................................307
Ek-3: Bölgelere ve illere Göre 112 Ambulanslarının Vaka Çıkış Sonuçlarının
2006 Yılı Türkiye Dağılım Tablosu ...........................................................313
Ek-4: Bölgelere ve illere Göre 112 Acil Sağlık Hizmetleri
(2006, Türkiye) ..........................................................................................315
Ek-5: Acil Vakaların 112 Ambulansları ile Nakledildikleri Hastanelerin ve
Nakil Sayılarının Bölgelere ve illere Göre 2006 Yılı Dağılımları ............317
Ek-6: Ambulans ve Acil Bakım Teknikerleri ile Acil Tıp Teknisyenlerinin
Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Tebliğ ....................................................319
Ek-7: Ambulans ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri
Yönetmeliği ................................................................................................327
Ek-8: İl Ambulans Servisi Çalışma Yönergesi ....................................................360
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo.1. Ülke Genelinde 112 Tarafından Müdahale Edilen Acil Vaka Sayıları .. 46
Tablo.2. 112 Ambulanslarının Çıkış Nedenlerinin 2002-2006 Yılı Türkiye
Dağılımı ...............................................................................................46
Tablo.3. Sakarya 112 ASH İstasyonları ve Yıllara Göre Toplam Vaka Sayıları ..48
Tablo.4. 112 Acil Vakalarının Ön Tanılarının Yıllara Göre 2002-2006
Türkiye Dağılımı .................................................................................49
Tablo.5. 112 Acil Ambulanslarının Vaka Çıkış Sonuçlarının 2002-2006 Yılları
Arası Türkiye Dağılımı .......................................................................50
Tablo.6. Yıllara Göre 1000 Kişiye Düşen 112 Acil Yardım Ambulansı
Toplam Vaka Sayısı, Türkiye ..............................................................51
Tablo.7. İstanbul 112 Acil Sağlık Hizmetlerinin 2002-2008 Yılları Arası Gelişimi ..62
Tablo.8. Ülke Genelinde Yıllara Göre İstasyon Sayıları...................................62
Tablo.9. Yıllara Göre Ülke Genelinde İstasyon Başına Düşen Nüfus Oranları ..63
Tablo.10. Bölgelere Göre 112 İstasyonu Başına Düşen Nüfus Oranları, 2010,
Türkiye ................................................................................................64
Tablo.11. Yıllara Göre 112 Acil Yardım İstasyonu Başına Düşen Vaka Sayısı,
Türkiye ................................................................................................64

112 Acil Sağlık Hizmetleri Yönetimi
Tablo.12. Ülke Genelinde Yıllara Göre Ambulans Sayıları ...............................66
Tablo.13. Yıllara Göre 112 Ambulansı Başına Düşen Nüfus Oranı, Türkiye ....68
Tablo.14. Bölgelere Göre 112 Acil Yardım Ambulansı Başına Düşen Nüfus
Oranları ...............................................................................................68
Tablo.15. İllere Göre Ambulans Helikopter Sayısı ve Taşınan Hasta
Sayıları, 2010 ......................................................................................70
Tablo.16. 112 Acil Vakalarının Nakledildiği Hastanelere ve Yıllara Göre
Dağılımı (Türkiye, 2002-2006) ............................................................71
Tablo.17. Mevzuata Göre Kara Ambulansı Türleri ve Ölçüleri .........................75
Tablo.18. Kara Ambulanslarında Arka Kabinde Bulunması Gerekli Tıbbi
Cihaz, Araç-Gereç ve Malzemeler ......................................................77
Tablo.19. Hava ve Deniz Ambulanslarında Bulunması Gerekli Asgari
Ekipmanlar ..........................................................................................78
Tablo.20. Ambulans Arka Kabinlerinde Asgari Bulunması Gerekli Serum ve
İlaçlar ...................................................................................................79
Tablo.21. Türkiye’deki Paramedik Programları (2009-2010) .............................94
Tablo.22. Yıllara Göre Sağlık Meslek Lisesi Acil Tıp Teknisyenliği
Bölümlerinden Mezun Olanların Sayısı ............................................98
Tablo.23. Sakarya İl Ambulans Servisinde Görev Yapan Personellerin
Dağılımı .............................................................................................101
Tablo.24. Güvenlik İşaretlerinde Kullanılan Renkler ve Anlamları ................121
Tablo.25. Ergonomide Uygulama Alanları .......................................................172
Tablo.26. Ergonomi ve Kas İskelet Sistemi Rahatsızlıkları ..............................172
Tablo.27. Statik Antropometrik Araştırmalarda Kullanılan Ölçü ve
Boyutlar .............................................................................................174
Tablo.28. Sağlık Personeli için Antropometrik Veri Toplama Formu ..............175
Tablo.29. Doğru ve Yanlış Bilgisayar Kullanma Pozisyonları ..........................180
Tablo.30. Doğru ve Yanlış Klavye ve Fare Kullanımı ile Oturma Pozisyonları ..181
Tablo.31. Bilgisayar Kullanırken Karşılaşılan Sağlık Sorunları ve Çözüm
Önerileri ............................................................................................182
Tablo.32. Sağlık Bakanlığı Ambulans Alım İhaleleri Sonuç Göstergeleri .......193
Tablo.33. Sağlık Bakanlığı Ambulans Alım İhaleleri Yüklenici Firma
Göstergeleri .......................................................................................193
Tablo.34. Sağlık Bakanlığı Ambulans Alım İhaleleri ve Bedelleri ..................194
Tablo.35. Model 146 SE Ambulansı .................................................................212
Tablo.36. Model 170 SE Ambulansı .................................................................213
xviii

Tablolar Listesi
Tablo.37. Model 553 Ambulansı .......................................................................213
Tablo.38. Model 403 Ambulansı .......................................................................214
Tablo.39. Ford Marka Amerikan Ekolü Ambulans Motorları ..........................218
Tablo.40. Çalışmaya Katılan Personellerin Hangi Meslek Grubunda Olduğu ..245
Tablo.41. Çalışmaya Katılan Personellerin Cinsiyetleri...................................245
Tablo.42. Çalışmaya Katılan Personellerin Medeni Durumları .......................246
Tablo.43. Çalışmaya Katılan Personellerin Yaş Durumu .................................246
Tablo.44. Çalışmaya Katılan Personellerin Eğitim Durumları .........................246
Tablo.45. Çalışmaya Katılan Personellerin Görev Süreleri ..............................247
Tablo.46. Çalışmaya Katılan Personellerin Kadro Yapıları ..............................247
Tablo.47. Sağlık Bakanlığının 112 ASH Politikasını Doğru ve
Yeterli Buluyormusunuz ...................................................................247
Tablo.48. 112 Acil Sağlık Hizmetleri, Günümüz Modern Dünyasının
İhtiyaçlarını Karşılamakta mıdır ......................................................248
Tablo.49. 112 ASH Yönetim ve Organizasyon Yapısını Doğru ve
Yeterli Buluyormusunuz ...................................................................248
Tablo.50. 112 Acil Sağlık Hizmetleri ve Çalışanları, Sağlık Bakanlığı
Tarafından Kamuoyuna Yeterince Tanıtılmaktamıdır .....................249
Tablo.51. Görev Süresince Doğal Afet veya Olağandışı Durumlarda (Deprem,
Sel, Büyük Toplu Kazalar, Büyük Yangınlar, v.s) Görev Aldınız mı ...249
Tablo.52. Görevli Olarak Doğal Afet ya da Olağandışı Durumlarda
Bulunduğunuzda Nasıl Bir Yönetim ve Organizasyon Protokolü
Uygulayacağınızı ve Ne Gibi Önlemler Alarak Nasıl
Uygulayacağınızı Biliyormusunuz ...................................................250
Tablo.53. 112 Çalışanlarının Diğer Kamu Çalışanlarına Göre Erken Yaşta
Emeklilik, Ek Ücretli İzin Hakkı, Geri Hizmet, Risk Tazminatı v.b
Uygulamalardan Yararlandırılmasına Nasıl Bakıyorsunuz .............250
Tablo.54. Olumlu ve Olumsuz Durumlara Karşı Kanıt Oluşturacak Nitelikte
Teknolojik Altyapılı Arşivleme İşlemleri Komuta Merkezi ve
İstasyonlarda Yapılmalımıdır ...........................................................251
Tablo.55. Hekim Dışı Sağlık Çalışanlarına Oda Kurma Hakkının Verilmesinin
Sağlık Politikaları ve Sağlık Çalışanları Üzerine Olumlu Etki
Yapacağını Düşünüyormusunuz .......................................................251
Tablo.56. Acil Durumlarda Kullanılacak Tek Bir Acil Yardım Telefon Hattının
Bulunmasının (112, 911 v.s) Acil Sağlık Organizasyonu Üzerine
Olumlu Etki Yapacağını Düşünüyormusunuz .................................252
xix

112 Acil Sağlık Hizmetleri Yönetimi
Tablo.57. Hastane Acil Servislerine, 24 Saat Kesintisiz Hizmet Verecek Ana
Telsizlerin Kurulacağı ve Gerektiğinde Komuta ve İstasyonların
Doğrudan İletişime Geçebileceği Haberleşme Birimlerinin Kurulması ..252
Tablo.58. İletişimde Kullanmış Olduğunuz Telsiz Teknolojilerini ve
Haberleşme Ağını Yeterli Buluyormusunuz ....................................253
Tablo.59. İş Yerinizde Olağanüstü Durumlara Karşılık İş Arkadaşlarınızla
İletişiminizi Hızlandıracak Bir İletişim Zinciri Bulunmaktamıdır ...253
Tablo.60. 112 Acil Sağlık Hizmetleri Kendi Yöneticileri Dışında Bağımsız Bir
Denetleme Kuruluşu Tarafından da Denetlenmeli ve Akredite
Edilmelidir ........................................................................................254
Tablo.61. Görev Yaptığınız Birime Ait Bölge ve Adresleri Yeterli Düzeyde
Bildiğinizi Düşünüyormusunuz .......................................................254
Tablo.62. 112 Teşkilatı İçerisinde Bir Meslek Grubuna Pozitif ya da Negatif
Ayrımcılık Yapıldığını Düşünüyormusunuz ....................................255
Tablo.63. 112 ASH’da İnsan Kaynaklarının Etkin Kullanıldığını
Düşünüyormusunuz ..........................................................................255
Tablo.64. Görev Sürenizde Sık Görev Yeri Değişikliği ile Görev Yeri
Dışında ya da Görev Sorumluluğu Dışında Çalıştırıldınızmı .........256
Tablo.65. 112 Teşkilatında Uygun Olmayan Çalışma Şartları Mevcuttur
(Düzensiz Mesai, Sık Görev Yeri Değişiklikleri,
Görev Sorumluluğu Dışında Çalıştırılma v.s) ..................................256
Tablo.66. Kurum Yöneticileri Tarafından Personele Yönelik Ödüllendirme
Mekanizmaları İşletilmektemidir? (Teşekkür ve Takdir Yazı veya
Belgeleri, Ek Ödeme, Ek Puan v.s) ....................................................257
Tablo.67. 112 Teşkilatında Görevde Yükselme ve Terfi Sistemi
İşletilmemektedir. Bu Duruma Bağlı Personelin Çalışma Azmi ve
Kendisini Geliştirme Yeteneği Olumsuz Etkilenmektedir ...............257
Tablo.68. 112 ASH’da Görev Yapacak Personelin Niteliklerini Belirleyen
Standartlar Oluşturulmalı ve Uygulanmalıdır. (Sağlık Durumu,
Bilgi Birikimi, Boy, Kilo gibi Fiziksel Satndartlar, v.s) .....................258
Tablo.69. Görev Yaptığınız Kurumunuzda Açık ve Sınırları Belirlenmiş
Yazılı Bir Görev Tanımınız Var mı ...................................................258
Tablo.70. Çalışma Mekanı ve Çalışma Koşulları ile İlgili Düzenlemelerde
Görüşünüze Başvuruluyormu ...........................................................259
Tablo.71. Çalıştığınız Birimin İşleyişi Konusunda Öneri ve Şikayetleriniz
Dikkate Alınıyormu...........................................................................259
Tablo.72. Görev Yaptığınız Kurumunuzdan Ayrılmayı Hiç Düşündünüzmü ...260
xx

Tablolar Listesi
Tablo.73. İmkan Olması Halinde Bir Başka Kurum veya Kuruluşta
Çalışmayı İstermiydiniz ....................................................................260
Tablo.74. 112 ASH’da Görev Yapan Personellerin Kadro ve Sosyal
Güvencelerinde Farklılıkların Olması Psikolojikman Kategorize
Edildiklerini ve Ayrımcılığa Uğradıklarını Düşündürmektedir ......261
Tablo.75. 112 ASH’a Atanan Personellerin İl Emri Yerine Komuta Merkezi
ya da İstasyonlara Nokta Ataması Yapılarak Atanmasını Uygun
Buluyormusunuz ...............................................................................261
Tablo.76. 112 Çalışanlarına Yönelik Hizmetiçi Eğitimler Düzenli Olarak
Yapılmakta ve Dünyadaki Tıbbi Gelişmeler Konusunda
Bilgilendirilmektedirler ....................................................................262
Tablo.77. Teşkilat İçerisinde Hizmetiçi Eğitimleri Yeterli Buluyormusunuz ....262
Tablo.78. Son Altı Ay İçerisinde Size Yönelik Mesleki Acil Tıp
Konularında Bir Hizmetiçi Eğitim Düzenlendimi ...........................263
Tablo.79. Hizmetiçi Eğitimlerin Çerçevesi Tıbbi Konuların Dışında, Etkili
İletişim Teknikleri, Stres Yönetimi, Solunum ve Beden Egzersizleri,
Meslek Hastalıkları v.s gibi Alternatif Eğitimlerle Genişletilmelidir ..263
Tablo.80. 112 Çalışanlarına Hizmetiçi Eğitimlerde Ek Olarak Adli Tıp ve
Anti-Terör Konularında da Eğitim Verilmelimidir ...........................264
Tablo.81. Kanun ve Yönetmelikleri Kısaca 112 Mevzuatını Yeterli
Buluyormusunuz ...............................................................................264
Tablo.82. Mevzuat ile Belirlenen Yetki Çerçevesinin Dar Olması ve Net
Olmaması, Buna Bağlı Olarak Personellerden Beklentinin Fazla
Olması, Çalışanları Kritik ve Riskli Kararlarla Başbaşa
Bırakmaktadır ....................................................................................265
Tablo.83. 112 Çalışanları Yapmış Oldukları Müdahalelere Bağlı Sık Sık
İdari ve Yargı İşlemleriyle Baş Başa Kalmaktadır. Bu Durum
Çalışanları Maddi ve Manevi Yıpratmaktadır ..................................265
Tablo.84. 112 Çalışanlarının Her Vaka Sonrası Gereğinden Fazla Form ve
Defter Doldurması Çalışanlarda Bıkkınlık Hissi Uyandırmaktadır ...266
Tablo.85. Görev Esnasında Hiç Cinsel, Sözlü veya Fiziksel Saldırıya Maruz
Kaldınız mı ........................................................................................266
Tablo.86. Görev Sürenizde Ambulans ile Trafik Kazası Geçirdinizmi ...........267
Tablo.87. 112 Çalışanlarına Yönelik Meslek Hastalıkları, Bulaşıcı Hastalıklar
ve Enfeksiyonlara Karşı Yeterli Güvenlik Tedbirleri Alınmaktadır.
(Aşılama, Özel Üniforma, Yırtılamayan Dayanıklı Eldiven, Koruyucu
Gözlük, v.s.) .......................................................................................267
xxi

112 Acil Sağlık Hizmetleri Yönetimi
Tablo.88. Müdahalede Bulunduğunuz Vakalara Bağlı Olarak Herhangi Bir
Enfeksiyona ya da Bulaşıcı Bir Hastalığa Yakalandınızmı ..............268
Tablo.89. Bulaşıcı Hastalık Taşıyan veya Enfeksiyon Bulaştırma Riski
Bulunan Hastalara Karşı Hangi Tedbirlerin Alınarak, Nasıl
Müdahale Edileceği ve Sonrasında Hastalara Ait Tıbbi Atıkların
Nasıl İmha Edileceği Konusunda Yeterince Bilgiye Sahipmisiniz .....268
Tablo.90. Görev Yaptığınız Biriminizde ve Ambulansınızda Tıbbi Atık
Kutularınız Var mı ............................................................................269
Tablo.91. Görev Esnasında El Hijyenine Dikkat Ediyormusunuz? Ya da Bu
Konuda Yeterli Bilgiye Sahip Olduğunuzu Düşünüyormusunuz....269
Tablo.92. Görev Yaptığınız Ambulanslarınızda Sterilizasyon ve Dezenfeksiyon
İşlemleri Düzenli Periyotlarda ve Yeterli Bir Şekilde Yapılıyormu ....270
Tablo.93. Sizce 112’de Görev Yapan Sağlık Çalışanları Riskli Görevler
Kapsamına Alınmalımıdır ................................................................270
Tablo.94. Göreviniz Süresince Karşılaştığınız Vakalardan Psikolojik Olarak
Etkilendiğiniz Oluyormu ..................................................................271
Tablo.95. Psikolojik Travmalara Karşı 112 Personeli için Komuta
Merkezlerinde Psikologlar Görevlendirilmelimidir .........................271
Tablo.96. 112 Çalışanlarının Ortopedik Meslek Hastalıklarına Maruz
Kalmasını Önlemek ya da En Aza İndirmek Adına KKM’lerde
Spor Merkezleri Kurulmalıdır ..........................................................272
Tablo.97. Psikiyatrik, Uyuşturucu Madde Bağımlılığı veya Alkollü Şahıs
Vakalarına Gittiğinizde Olay Yerinde Güvenlik Ekipleri
Bulunuyormu ....................................................................................272
Tablo.98. Psikiyatrik veya Alkollü Vakaları Ambulansa Aldığınızda Nakil
Esnasında Arka Kabinde En Az Bir Güvenlik Görevlisi
Bulunuyormu ....................................................................................273
Tablo.99. Telefonla veya Olay Yerinde Cinsel, Sözlü veya Fiziksel Hakarete
Uğradığınızda Sizin Hakkınızı Koruma Adına Herhangi Bir İdari
veya Yargısal Mekanizmalar İşletiliyormu .......................................273
Tablo.100. Herhangi Bir Meslek Hastalığına, İş Kazasına veya İşe Bağlı Sağlık
Sorunları ile Karşılaştığınızda Bu Problemlerinizi Yetkililere
Bildirip Kayıt Altına Alıyormusunuz ...............................................273
Tablo.101. Ambulanslarınızın Ön ve Arka Kabinlerinde Hasta ve Çalışanlar
için Emniyet Kemerleri Bulunuyormu .............................................274
Tablo.102. Ambulanslarınızdaki Hasta ve Çalışan Emniyet Kemerlerinizi
Aktif Olarak Kullanıyormusunuz .....................................................274
xxii

Şekiller Listesi
Tablo.103. ABD ve AB Ülkelerinin Bazı Eyalet veya Bölgelerinde Acil Sağlık
Çalışanlarının Güvenliği için Kullanılan Elektro Şok Cihazı veya
Benzeri Bir Uygulama Ülkemizde de Kullanılmalımıdır ................275
Tablo.104. Lateks Eldivenlere ya da Benzeri Lateks Türevlerine Karşı
Herhangi Bir Alerjiniz Varmı ............................................................275
Tablo.105. Görev Yaptığınız Biriminiz Fiziki Standartları Karşılıyormu ..........275
Tablo.106. Görev Yapmış Olduğunuz 112 Biriminizi Mevzuata Uygun,
Stratejik ve Güvenli Bir Yerde Olduğunu Düşünüyormusunuz ......276
Tablo.107. Görev Yaptığınız Birimde Yeterli Güvenlik Önlemleri Alınıyormu .276
Tablo.108. Görev Yaptığınız İş Yerinizde Yaralanma ve İş Kazalarını
Önlemeye Yönelik Taknik Alt Yapı Varmı .......................................277
Tablo.109. Ambulansların Araç Olarak Teknik Donanım ve Güvenlik
Özellikleri, 112 Çalışanlarının Maddi ve Manevi Güvenliğini
Karşılamaktadır .................................................................................277
Tablo.110. Sağlık Personellerinin Ambulans Sürücülüğü Yapmasını Uygun
Buluyormusunuz ...............................................................................278
Tablo.111. Ambulansınızda ya da İstasyonunuzda Olası Bir Yangına Karşı
Yangın Tüpleriniz Bulunuyormu .....................................................278
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil.1. 112 Acil Sağlık Hizmetleri Yönetim ve Organizasyon Şeması (1).....28
Şekil.2. 112 Acil Sağlık Hizmetleri Yönetim ve Organizasyon Şeması (2).....29
Şekil.3. Hayat Yıldızı .......................................................................................34
Şekil.4. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde Hizmet Akış Şeması .........................43
Şekil.5. Ambulans Çıkış Nedenlerinin 2002-2006 Yılı Genel Dağılım Grafiği ....47
Şekil.6. GPS Sisteminin 112 Teşkilatında İşleyişi ..........................................80
Şekil.7. İstanbul 112 Teşkilatındaki Personel Dağılımı ................................100
Şekil.8. Bilgisayarla Çalışanların Sağlıkları İçin Dikkat Etmesi Gereken
Hususlar ............................................................................................177
Şekil.9. ABS Fren Sistemi ..............................................................................196
Şekil.10. ASR’li ve ASR’siz Araçların Farkı.....................................................198
Şekil.11. ESP’li Olan Aracın Yol Seyri ............................................................200
Şekil.12. Araç Üzerinde Süspansiyon Sistemlerinin Görünümü ...................204
Şekil.13. Araçların Klima Sistemi ...................................................................206
xxiii

112 Acil Sağlık Hizmetleri Yönetimi
RESİMLER LİSTESİ
Resim.1. 112 Komuta Kontrol Merkezi Çağrı Karşılama Bölümü ....................44
Resim.2. 112 Komuta Merkezi Operasyon Yönetim Sistemi ............................53
Resim.3. Isparta Pilot İl’inde Hizmete Giren 112 Acil Çağrı Merkezi ..............55
Resim.4. Burdur İl’inde 2010 Yılında Yapılması Planlanan 112 Acil Çağrı
Merkezi ................................................................................................56
Resim.5. Antalya Pilot İl’inde Kurulan Modern 112 Acil Çağrı Merkezi .........57
Resim.6. Ülkemizde Kullanılmakta olan Lastik Tekerlekli Kara Ambulansları ....67
Resim.7. Kar Paletli Kara Ambulansı ................................................................68
Resim.8. Ülkemizde Kullanılmakta Olan 112 Helikopter Ambulansları .........69
Resim.9. Motorize 112 Ekibi ..............................................................................72
Resim.10. Acil Yardım Ambulansları Üzerinde Bulunan Yazı ve İşaretler ........73
Resim.11. Hasta Nakil Ambulansları Üzerinde Bulunan Yazı ve İşaretler ........74
Resim.12. Akıllı Farlar .......................................................................................202
Resim.13. Araçlara Sonradan Monte Edilen Park Sensörleri ...........................207
Resim.14. Pick-up Tarzı Ambulanslar ...............................................................211
Resim.15. Model 146 SE Ambulansı .................................................................212
Resim.16. Model 170 SE Ambulansı .................................................................213
Resim.17. Model 553 Ambulansı .......................................................................213
Resim.18. Model 403 Ambulansı .......................................................................214
Resim.19. Kaza Sonrası 112 Ambulansları .......................................................219
xxiv

KISALTMALAR
AABT : Ambulans ve Acil Bakım Teknikeri
AB : Avrupa Birliği
ABD : Amerika Birleşik Devletleri
ABS : Anti-lock (Blok) Brake System; Kilitlenmeyen Fren Sistemi
AHY : Ambulans ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği
AKOM : Afet Koordinasyon Merkezi
ark. : Arkadaşları
ASH : Acil Sağlık Hizmetleri
ASHY : Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği
ASKOM : İl Acil Sağlık Hizmetleri Koordinasyon Komisyonu
ASR : Acceleration Slip Regulation; İvme Kayması Kontrolü; Anti Patinaj
Sistemi
ATT : Acil Tıp Teknisyeni
ATTDER : Acil Tıp Teknisyenleri Derneği
DGS : Dikey Geçiş Sınavı
DMK : Devlet Memurları Kanunu
Dr. : Doktor
EKG : Elektrokardiyografi-Elektro Kalp Grafisi
EMT : Emergecy Medical Technician-Acil Tıp Teknisyeni
ESK : Emekli Sandığı Kanunu
ESP : Electronic Stability Program; Elektronik Denge Programı
ETC : Elektronic Traction Control; Elektronik Çekiş Kontrolü
IEA : International Ergonomics Association-Uluslararası Ergonomi Kurumu
ILO : International Labour Organization- Uluslararası Çalışma Örgütü
ISGY : İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği
ISMP : Institute for Safe Medication Practices - Güvenli İlaç Uygulamaları
Enstitüsü
IASÇY : İl Ambulans Servisi Çalışma Yönergesi

112 Acil Sağlık Hizmetleri Yönetimi
IV : İntravenöz-Toplardamar İçine Giriş Yapma
JCAHO : Joint Commission on Accreditation of Health Organizations- Sağlık
Kuruluşları Akreditasyonu Ortak Komisyonu
JCI : Joint Commission International
KKE : Koruyucu Kişisel Ekipman
KKM : Komuta Kontrol Merkezi
KKTC : Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
MEB : Milli Eğitim Bakanlığı
METEB : Mesleki ve Teknik Eğitim Bölgesi
MSE : Mezuniyet Sonrası Eğitim
m. : madde
OHSAS : Occupational Health and Safety Management System-İş Sağlığı ve
Güvenliği Yönetim Sistemi
Ort. : Ortalama
OSHA : European Occupational Safety and Health Agency - Avrupa İş Sağlığı
ve Güvenliği Ajansı
ÖSS : Öğrenci Seçme Sınavı
Paramedik : Ambulans ve Acil Bakım Teknikeri
PARDER : Paramedik Derneği
Prm : Paramedik
R.G : Resmi Gazete
SHMYO : Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu
SHYHY : Sağlık Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönerge
SM : İl Sağlık Müdürlüğü
SML : Sağlık Meslek Lisesi
SMYO : Sağlık Meslek Yüksek Okulu
SSK : Sosyal Sigortalar Kurumu/ Sosyal Sigortalar Kanunu
T.C : Türkiye Cumhuriyeti
TDK : Türk Dil Kurumu
v.b : ve bunun gibi
v.s : ve sair
YÖK : Yükseköğretim Kurulu
WHO : World Health Organization- Dünya Sağlık Örgütü
xxvi