MUHASEBE VE FİNASMAN ENVANTER İŞLEMLERİ - Sinop ...

T.C. 

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI 

MEGEP 

(MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ 

PROJESİ) 

MUHASEBE VE FİNASMAN 

ENVANTER İŞLEMLERİ 

ANKARA 2008

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; 

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile 

onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak 

yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında 

amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim 

materyalleridir (Ders Notlarıdır). 

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye 

rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve 

geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında 

uygulanmaya başlanmıştır. 

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği 

kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması 

önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. 

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik 

kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler. 

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. 

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında 

satılamaz.

İÇİNDEKİLER 

AÇIKLAMALAR ...................................................................................................................iii 

GİRİŞ .......................................................................................................................................1 

ÖĞRENME FAALİYETİ- 1....................................................................................................3 

1. MUHASEBE DIŞI ENVANTER.........................................................................................3 

1.1. Envanter İşlemi Yapacak Olanlar .................................................................................4 

1.2. Envanter Çıkarma Zamanları........................................................................................4 

1.3. Envanter İşleminin Amaçları ........................................................................................5 

1.4. Envanterin Aşamaları....................................................................................................5 

1.4.1. Sayım Listesi Hazırlamak......................................................................................6 

1.4.2. Hazır Değerlerin Sayımı........................................................................................7 

1.4.3. Menkul Kıymetlerin Sayımı ..................................................................................9 

1.4.4. Alacak ve Borçların Sayımı.................................................................................10 

1.4.5. Stokların Sayımı ..................................................................................................11 

1.4.6. Maddi Duran Varlıkların Sayımı .........................................................................12 

1.4.7. Öz Kaynakların Sayımı........................................................................................18 

1.4.8. Dönem İçi Giderlerinin Tespiti............................................................................19 

1.4.9. Dönem İçi Gelirlerinin Tespiti.............................................................................20 

1.4.10. Mamul ve Yarımamul Sayımı ...........................................................................21 

UYGULAMA FAALİYETİ ..............................................................................................22 

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ....................................................................................23 

ÖĞRENME FAALİYETİ- 2..................................................................................................32 

2. SAYIM SONUÇLARINA GÖRE DEĞERLEME İŞLEMLERİ.......................................32 

2.1. Değerlemenin Tanımı .................................................................................................32 

2.2. Değerleme Ölçüleri.....................................................................................................33 

2.3. Kasadaki Nakit Mevcudunun Değerlemesi.................................................................36 

2.3.1. Türk Parasında Değerleme ..................................................................................36 

2.3.2.Yabancı Paralarda Değerleme ..............................................................................38 

2.4. Banka Hesaplarının Değerlemesi................................................................................38 

2.5. Menkul Kıymetlerin Değerlemesi...............................................................................39 

2.6. Senetli Borç ve Alacakların Değerlemesi ...................................................................40 

2.7. Şüpheli Ticari Alacakların Değerlemesi .....................................................................41 

2.8. Stokların Değerlemesi.................................................................................................42 

2.8.1. Ticari Malların Değerlemesi................................................................................42 

2.8.2. Üretilen Ürünlerin Değerlemesi ..........................................................................42 

2.8.3. Değeri Düşen Malların Değerlemesi ...................................................................42 

2.9. Envanter Defteri..........................................................................................................43 




3. MUHASEBE İÇİ ENVANTER .........................................................................................56 

3.1. Sayım Listelerine Göre Farklılıkların Tespiti .............................................................57 

3.1.1. Genel Geçici Mizanın Hazırlanması....................................................................57 

3.1.2. Muhasebe Dışı Envanter Bilgilerinin Temin Edilmesi........................................58 

3.2. Varlık ve Kaynak Hesaplarının Karşılaştırılarak Denkleştirilmesi.............................59 

3.2.1. Hazır Değerlerin Karşılaştırılması.......................................................................59 

3.2.2. Menkul Kıymetlerin Karşılaştırılması .................................................................67 

i

3.2.3. Alacak ve Borçların Karşılaştırılması..................................................................68 

3.2.4. Stokların Denkleştirilmesi ...................................................................................71 

3.2.5. Maddi Duran Varliklarin Denkleştirilmesi..........................................................73 

3.2.6. Maddi Olmayan Duran Varliklarin Denkleştirilmesi ..........................................74 

3.2.7. Kaynak Hesaplarının Denkleştirilmesi ................................................................78 

3.2.8. Unutulan Kayıtların ve Varsa Hataların Düzeltme Kayıtları...............................83 




4. GELİR TABLOSUNUN HAZIRLANMASI.....................................................................94 

4.1. Giderlerin Yansıtılması...............................................................................................96 

UYGULAMA FAALİYETİ ............................................................................................102 

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ..................................................................................103 

ÖĞRENME FAALİYETİ- 5................................................................................................106 

5. KESİN MİZANIN DÜZENLENMESİ ............................................................................106 

UYGULAMA FAALİYETİ ............................................................................................113 

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ..................................................................................114 

MODÜL DEĞERLENDİRME ............................................................................................118 

CEVAP ANAHTARLARI...................................................................................................121 

ÖNERİLEN KAYNAKLAR................................................................................................144 

KAYNAKÇA.......................................................................................................................145 

ii

KOD 344MV0026 

AÇIKLAMALAR 

ALAN Muhasebe Finansman 

DAL/MESLEK Bilgisayarlı Muhasebe Elemanı 

MODÜL Envanter İşlemleri 

MODÜLÜN TANIMI 

SÜRE 40 / 32 

Bilanço esasına göre tutulan defterlerde uygulanan envanter 

işlemlerinin tanıtıldığı öğrenim materyalidir. 

ÖN KOŞUL Bu modülden önce yevmiye modülü alınmış olmalıdır. 

YETERLİLİK Envanter işlemleri yapmak 

MODÜLÜN AMACI 

EĞİTİM ÖĞRETİM 

ORTAMLARI VE 

DONANIMLARI 

ÖLÇME VE 

DEĞERLENDİRME 

AÇIKLAMALAR 

Genel Amaç: Bu modül ile; öğrenci, Tekdüzen muhasebe 

sistemine göre envanter işlemlerini yapabilecektir. 

Amaçlar: 

1. İşletmenin muhasebe dışı envanter işlemlerini 

yapabileceksiniz. 

2. Sayım sonuçlarına gore varlık ve kaynak hesaplarını 

değerlemeye tabi tutabileceksiniz. 

3. Muhasebe içi envanter kayıtlarını yapabileceksiniz. 

4. Envanter kayıtlarından sonra ilgili gelir tablosunu 

hazırlayabileceksiniz. 

5. Kesin mizanı düzenleyerek ilgili kapanış işlemlerini 


Bilgisayar laboratuarı, bilgisayar, bilgisayar masası, yazıcı, 

kâğıt, CD, hesap makinesi, form belgeler, bilânço,gelir tablosu. 

Modülün içinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen ölçme 

araçlarıyla kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek kendi 

kendinizi değerlendireceksiniz. 

Öğretmen; modül sonunda sizin üzerinizde ölçme aracı 

uygulayacak, modül ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek, 

değerlendirecektir. 

iii

Sevgili Öğrenci; 

GİRİŞ 

GİRİŞ 

Başarılı işletmeler her şeyden önce vergi ve yasal yükümlülüklerini zamanında yerine 

getirirler. Bunun içinde vergi ile ilgili düzenlemelerin takip edilmesi gerekir. İyi bir 

muhasebecinin özelliklerinden birisi de defterini tuttuğu işletmenin vergi ile ilgili işlemlerini 

sorunsuz yürütmektir. 

İşletmeler elde ettikleri yıllık gelirleri üzerinden belirli oranlarda vergi öderler. 

Ödenecek verginin miktarının hesaplanması tespit edilen gelire bağlıdır. Bir yılda elde edilen 

gelirin net olarak hesaplanması bu nedenle önemlidir. Şirketler gelirlerini yılsonunda 

yaptıkları envanter (döküm) şlemleri sonucunda tespit ederler. Envanter işlemleri vergi 

yasalarına uygun olarak yapılmalıdır. Aksi halde işletme bilmeden birçok usulsüzlük suçu 

işlemiş sayılabilir. 

Bu nedenle sizlere, envanter işlemlerini tanıtmaya çalışacağız. 

1

AMAÇ 

ÖĞRENME FAALİYETİ- 1 

Bu öğrenme faaliyeti ile, işletmelerin muhasebe dışı envanter işlemlerini 


ARAŞTIRMA 

ÖĞRENME FAALİYETİ– 1 

Bu öğrenme faaliyeti öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır: 

Alışveriş yaptığınız marketten yetkililerine envanter işlemlerini ne zaman yaptıklarını 

öğreniniz. 

İlgili internet sitelerine girerek envanter işlemlerinin aşamalarını indiriniz. 

Tanıdığınız bir işyerinden kazancını nasıl tespit ettiğini öğrenerek sınıfta 

arkadaşlarınız ile paylaşınız. 

1. MUHASEBE DIŞI ENVANTER 

Envanterin kelime anlamı sayım veya dökümdür. Günlük hayatımızda her zaman 

karşılaşabileceğimiz bir kavramdır. Evimizdeki eşyaları taşınırken, seyahate çıkarken 

almamız gereken eşyaları, cebimizdeki ve bankadaki paramızı zaman zaman sayarız. 

Resim 1.1: Sayım yapan görevliler 

İşletmeler de bu sayma işlemini bazı kurallara uyarak yerine getirmek zorundadırlar. 

Şirketlerin sayım yapmadaki öncelikli nedeni net dönem kâr veya zararını vergi kanunları 

açısından belirlemektir. Kıymetlerin sayımını, muhasebe servisinde çalışanlar gerçekleştirir. 

3

Defter tutan tacirlerin belirli bir tarihte sahip oldukları varlık ve kaynakların sayımını 

yaparak, ticari defterlerini bu sayım sonuçlarına göre denkleştirmelerine envanter işlemleri 

denir. Defterlere yapılan bu denkleştirme kayıtlarına envanter kayıtları denir. Envanter 

kayıtlarından sonra işletmenin kâr mı? Zarar mı? Ettiği rakamlar ile ortaya dökülür. 

Resim 1.2: Depo 

1.1. Envanter İşlemi Yapacak Olanlar 

Vergi Usul Kanunu envanter işlemi yapmak zorunda olanları aşağıdaki gibi 

belirlemiştir. 

Bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olan gerçek ve tüzel kişi tacirler, 

Her türlü ticaret şirketleri, 

Kendi isteği ile bilanço esasına göre defter tutanlar, 

İşletme defteri tutan mal alış satışı üzerine çalışan mükellefler, envanter işlemi 

yaparak faaliyet sonuçlarını belirlemek zorundadırlar. 

1.2. Envanter Çıkarma Zamanları 

Ticaret şirketleri ve sahıs işletmeleri canlarının istediği zaman envanter işlemi 

yapabilirler. 

Envanter çıkarılma zamanlarına ve amaçlarına göre değişik şekillerde 

isimlendirilmektedir. 

İşletmenin kuruluş işlemlerinden sonra çıkardığı envantere "Kuruluş Envanteri", 

Hesap dönemi başlangıcında çıkarılan envantere "Başlangıç veya dönembaşı 

Envanteri", 

Hesap döneminin sonunda faaliyet sonucunu hesaplamak için çıkarılan 

envantere "Dönemsonu Envanteri", 

4

Şirketin başka birine devri için çıkarılan envantere "Devir Envanteri", 

Şirketin kapatılması amacıyla düzenlenen envantere “Tasfiye Envanteri", 

İflasın sonunda (Şirketin batması) düzenlenen envantere "İflas Envanteri" 

denmektedir. 

Vergi usul kanunu normal faaliyet döneminin bir yılda en az 6 en çok 12 ay olmasını 

emreder. Faaliyetin zamanını kapsayan yaklaşık bir yıla iş yılı (hesap dönemi) denir. 

Yukarıdaki gibi değişik zamanlarda envanter çıkarılabilir. Ancak vergi usul kanunu envanter 

yapılma zamanlarını vergilendirme açısından aşağıdaki gibi tespit etmiştir. 

Bir hesap döneminin sonunda (Bir yılın sonunda), 

Özel hesap dönemi olanlar dönemin bittiği son ayda, 

İşini bırakanlar işi bıraktıkları gün, 

Vergi dairesinden izin alarak üç yılda bir envanter çıkaranlar. 

Eczaneler, büyük mağazalar, büyük sınai işletmeler gibi işletmeler, faaliyet alanları 

yoğun olduğu için her üç yılda bir envanter yapmak üzere mevcut kıymetlerini büyük 

defterlerine göre envanter defterlerine yazarlar. 

1.3. Envanter İşleminin Amaçları 

İşletmenin dönem sonu itibariyle varlıklarının ve kaynaklarının fiili durumun 

belirlemek, 

Vergi kanunlarına göre her yıl faaliyet gelirlerinden ödenmesi gereken vergi 

miktarının belirlenmesi için, 

İşletme yönetimine alınacak kararlarda yardımcı olmak, 

Defterlerin her yıl kapatılarak tekrar açılmasının yasal bir zorunluluk 

olmasından dolayı envanter işlemleri yapılmaktadır. 

1.4. Envanterin Aşamaları 

Envanter işlemi ilgili standartlar ve kanunlara göre iki aşamada gerçekleştirilir. 

Muhasebe Dışı Envanter 

Varlık ve kaynakları saymak, 

Sayım sonuçlarını değerlemek, 

Envanter defterine yazmak, 

Muhasebe İçi Envanter 

Tacirin ticari defterine yazdığı kıymetlerin fiili olarak işletmede olup olmadığının 

tespiti işlemlerine muhasebe dışı envanter işlemleri denir. 

5

1.4.1. Sayım Listesi Hazırlamak 

Muhasebede görevlendirilen yetkili kişilerce depo, kasa, cüzdan veya dosya gibi 

yerlerde saklanan kıymetler envanter günü tek tek sayılır. 

Resim 1.3: Varlıklar 

Sayılan varlıkların mevcut miktarları görevlilerce listelere tek tek yazılır. Bu listelere 

sayım listesi denir. Sayım listelerinde aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır; 

Listenin sayfa numarası, 

Sayımın yapıldığı günün tarihi, 

Sayımı yapan görevli veya görevlilerin imzaları, 

Hazırlanan listelerin özet sonuçları envanter defterine yazılır. Listeler defterler gibi 

vergi usul kanuna göre 5 yıl saklanmalıdır. Envanter listesine örnek olarak aşağıdaki şekli 

verebiliriz. Listeler her varlık çeşidi için ayrı düzenlenerek imzalanır. 

SIRA 

NO 

6 

Tarih 

............... ENVANTERİ Sayfa No 

CİNSİ MİKTAR 

BİRİM 

FİYAT 

TUTAR NOT 

TOPLAM 

Düzenleyen Firma Sahibi veya Vekili 

(İsim İmza) (İsim İmza Kaşe)

1.4.2. Hazır Değerlerin Sayımı 

Hazır değer denildiğinde ilk olarak nakit akla gelir. Hazır değerler istenildiği anda her 

türlü ödemenin yapılmasını sağlayabilen kıymetlerdir. Bunlara örnek olarak TL Kasası, 

Döviz Kasası, Alınan Çekler ve Bankadaki Mevduat hesaplarını örnek olarak gösterebiliriz. 

Hazır değerlerin envanteri yapılırken; 

Kasada sayım günü ne kadar para adedi olduğu TL ve döviz cinsleri ayrı ayrı 

olmak üzere tek tek tespit edilerek sayım listesine yazılır. 

Cüzdanda bulunan çekler sayılarak adedi ve tutarı sayım listesine yazılır. 

Bankadaki mevduat hesaplarında o gün için ne kadar nakit olduğu bankalardan 

alınan hesap özetleri ile belirlenerek sayım listesine yazılır. 

Örneğin, bir işletmenin hazır değerleri aşağıdaki gibi ayrı listelere yazılır; 

31.12.2008 Tarihli Kasa Sayımı Listesi 

Kasa Envanteri Tarih : 31.12.2008 

Sayfa No : 1 

Sıra No Cinsi Miktarı 

Tutarı 

TL 

1 1 TL 10 adet 10 

2 5 TL 90 adet 450 

3 10 TL 20 adet 200 

4 20 TL 5 adet 100 

5 50 TL 6 adet 300 

6 100 TL 4 adet 400 

TOPLAM 1.160 

Düzenleyen Firma Yetkilisi 

İmza İmza 

7

31.12.2008 Tarihli Mevduat Listesi; 

Banka Envanteri Tarih : 31.12.2008 

Sayfa No : 1 

Sıra No İlgili banka Hesap Bakiyesi Tutarı 

1 Akbank 60.000 TL 60.000 TL 

2 Ziraat Bankası 10.000TL 10.000TL 

3 Halk Bankası 70.000TL 70.000TL 

TOPLAM 140.000 TL 


İmza İmza 

31.12.2008 Tarihli Dolar Sayımı Listesi 

Dolar Envanteri Tarih : 31.12.2008 

Sayfa No: 1 

Sıra No Cinsi ($) 

8 

Miktarı 

(Adet) 

1 10 2 

2 100 70 

3 500 10 

TOPLAM 


İmza İmza 

Tutarı (TL) 

Doların değerlemesi daha sonra yapılacaktır. Merkez bankasının USD ‘ın 31 Aralık 

günü sonu kapanış alış fiyatının tespit edilmesi gerekir.

31.12.2008 Tarihli Alınan Çekler Sayımı Listesi 

Alınan Çekler Envanteri Tarih : 31.12.2008 

Sayfa No: 1 

Sıra No Hangi Bankanın olduğu 

Nominal 

Değeri 

Tutarı 

1 Akbank 10.000 TL 10.000 TL 

2 Ziraat bankası 5.000TL 5.000 TL 

Toplam 15.000 TL 


İmza İmza 

1.4.3. Menkul Kıymetlerin Sayımı 

Menkul kıymetler sahibine gelir getiren, rahatlıkla satılabilen ve para gibi piyasada 

kabul gören senetlere denir. Şirketlerin aldığı kıymetli evraklar kasa veya cüzdanda korunur. 

Kaç adet ve hangi tür senet olduğu bir listeye yazılır. Aşağıdaki örnekte yer alan liste sayım 

sonucu oluşturulmuştur. 

Resim 1.4: Menkul Kıymetler 

9

31.12.2008 Tarihli Menkul Kıymetler Sayımı Listesi 

Menkul 

Kıymetler Envanteri Tarih : 31.12.2008 

Sayfa No : 1 

Sıra 

No 

Cinsi 

Miktarı 

(Lot) 

1 Hisse senedi 10 

2 

3 

Tahvil 

TOPLAM 

40 


İmza İmza 

10 

Tutarı (TL) 

Menkul değerlerle ilgili envanter listelerinde menkul değerleri ihraç eden işletmelerin 

adları ve ünvanları, menkul değerlerin çeşitleri, serisi ve çıkarılış tarihleri, nominal ve alış 

bedelleri ilave bilgiler olarak yer alır. 

Çıkarılan tahviller envanter listesine çıkarılan tahvillerin serisi, numarası, çıkarılış 

tarihleri, nominal değerleri, ihraç bedelleri, hangi kanalla satıldıkları, itfa edilen tahviller ve 

itfa tarihleri belirtilir. 

1.4.4. Alacak ve Borçların Sayımı 

İşletmelerin diğer kişi ve kuruluşlar ile olan ticari faaliyetleri sonucu ortaya çıkan 

alacaklarına ticari alacak, borçlarına ise ticari borç adı verilir. İşletmelerin ticari faaliyetler 

dışındaki diğer faaliyetleri sonucu ortaya çıkan diğer alacak ve borçları da sözkonusu 

olabilir. 

Senetli ve senetsiz alacak ve borçların miktarı belirlenirken ticari defterler de bakılır. 

Vadeleri ve tutarları belirlenen senetli ve senetsiz alacak ve borçlar sayım listesine yazılırken 

karşı tarafın adı ve adresi de yazılır. 

Senetli borç ve alacaklarda ayrıca senedin nominal değerinin yanısıra varsa faiz oranı 

da yazılır.

31.12.2008 Tarihli Alacak ve Borç Sayımı Listesi 

ALACAK ve BORÇLARIN 

ENVANTERİ Tarih : 31.12.2008 

Sayfa No: 1 

Sıra 

No 

Alacak veya Borcun 

Cinsi 

Vadesi 

11 

Faiz 

Oranı 

Kalan 

gün 

sayısı 

Borçlusu 

veya 

Alacaklısı Tutarı 

1 Alacak senedi 3 ay %50 40 Ayşe Kaya 400 

2 Veresiye 1 ay Göksu Ak 900 

3 Borç senedi 4 ay %40 100 Pınar Koç 300 

4 Banka Kredisi 5 yıl % 4 Akbank 27.000 

5 Borç Senedi 1 ay %35 20 Ali Gül 5.000 

TOPLAM 33.600 


İmza İmza 

şeklinde liste oluşturulur. 

Bilançoda yer alan yabancı kaynaklar işletmenin borç aldığı kişi ve kuruluşları ifade 

eder. Alınan borç, senetli veya senetsiz olabilir. Senetli ve senetsiz borçlar ayrı ayrı tespit 

edilerek sayım listelerine yazılmalıdır. Şayet, borç bir bankadan kredi şeklinde alınmış ise 

bankadan hesap özeti alınarak hesabın durumu netleştirilmelidir. 

1.4.5. Stokların Sayımı 

Üretim yapan işletmeler satın aldıkları hammadde ve yardımcı maddeleri, ürettikleri 

mamul ve yarı mamulleri stok kartlarına işleyerek veya bilgisayar paket programları ile takip 

ederler. Fiili olarak işletmenin ne kadar mamül ürettiği, ne kadar hammaddesinin veya 

yardımcı maddesinin (kaç tane, kaç kilo, kaç metre) olduğu sayım listesine gruplandırılarak 

yazıır. 

(TL)

Resim 1.5: Barkod Resim 1.6: Stok sayımı 

31.12.2008 Tarihli Stok Sayımı Listesi 

Stokların 

Envanteri Tarih : 31.12.2008 

Sayfa No: 1 

Sıra 

No 

Stokların Cinsi Miktarı 

(ADET) 

1 Fırın 45 

2 Televizyon 70 

3 Çamaşır Mak. 50 

4 

Bulaşık 

makinesi 

20 

5 B Halı 10 

6 A Halı 25 

7 A Buzdolabı 10 

12 

Maliyet Bedeli 

TL 

Tutarı (TL) 


İmza İmza 

1.4.6. Maddi Duran Varlıkların Sayımı 

Maddi duran varlık, işletmelerde kullanılmak üzere alınan makine, teçhizat, bina, arsa, 

taşıt, depo gibi kıymetleri ifade eder. 

Aktifte kayıtlı olan bu varlıkların miktarı ticari defterlere bakılarak belirlenir. Ancak 

deprem, yangın gibi beklenmeyen durumlarda kaybedilen duran varlıklar listeye yazılmaz. 

Kaybedilen varlığın akibeti ile ilgili bilgi toplanmalıdır.

Resim 1.7. Duran varlıklar 

31.12.2008 Tarihli Maddi Duran Varlık Sayımı Listesi 

Maddi Duran Varlık 

Envanteri Tarih : 31.12.2008 

Sayfa No: 1 

Sıra 

No 

Maddi Duran 

Varlıklığın Cinsi 

Miktarı (ADET) Kayıtlı 

Değeri (TL) 

13 

Birikmiş 

Amortismanı(TL) 

1 Dükkan 2 250.000 250.000 

2 Ticari Taşıt 3 120.000 120.000 

3 Depo 1 70.000 14.000 


İmza İmza 

Duran varlıkların birikmiş amortismanları onların yıpranma paylarını gösterir. Sayımı 

yapan ilgili kişilerin amortisman hesaplama kurallarının da bilinmesinde yarar vardır. 

Duran Varlıklara Amortisman Ayırma 

İşletmenin aktifinde kayıtlı bulunan demirbaşlar, binalar, makineler, tesisler gibi duran 

varlıklara her yılın sonunda yıpranma payı ayrılır. Bu yıpranma payına amortisman denir. 

Duran varlıklar ve amortisman işlemleri, amortisman defteri ile veya bilgisayar 

programları yardımıyla yapılır. Her yıl ayrılan amortismanın rahat takip edilmesi için 

amortisman defteri tutulur. 

Hesaplanan amortismanlar ticari defterlere işlenmek sureti ile mali kardan düşülür.

Resim 1.8. Bilgisayar 

Amortismanlar geliri azalttığından vergi usul kanunu amortisman ayırmayı bazı 

kurallara bağlamıştır. 

Buna göre; 

Duran varlığın maliyet bedeli üzerinden satın alındığı yılın sonunda 

amortisman ayrılır. Varlıklar işletmeye alındığında maliyet bedeli ile 

defterlere kayıt edilirler. Bundan sonra da defterdeki değeri ile işleme tabi 

tutulurlar. İlk alış sırasında değeri bilinmeyenler vergi değeri, emsal bedeli 

gibi değerleme ölçüleri ile değerlendirilerek aktife yazılırlar. 

Duran varlığın amortismanı kayıtlı değer, maliyet bedeli veya vergi değeri 

üzerinden hesaplanır. İşletmede inşa edilen yollar ve haklar da 

amortismana tabi tutulur. Bina, arsa, tesis, arazi gibi taşınamayan varlık 

ise her yıl için kayıtlı değer üzerinden amortisman hesaplanır. 

Arsa ve arazilerin üzeri boş ise bunlara amortisman hesaplanmaz. 

Üzerinde meyve ağacı bulunan arsaların fidanlarına aşılanma tarihinden 

itibaren amortisman ayrılır. 

1/1/2004 tarihinden itibaren iktisap edilen amortismana tabi iktisadi 

kıymetlerin faydalı ömürleri ve dolayısıyla amortisman oranları, 

mükellefler tarafından 333 ve 339 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel 

Tebliği ekindeki listelerden bulunmak suretiyle amortisman uygulaması 

yapılır. 

Listedeki herhangi bir sınıflamada yer almayan amortismana tabi iktisadi 

kıymetlere uygulanacak amortisman oranları için mükelleflerin 

müracaatları üzerine Bakanlığınca belirlenecek süre ve oranlar üzerinden 

amortisman ayrılır. 

Yer altı ve yer üstü madenlerin işletilmesi de amortismana tabidir. Ancak 

bu madenlerin amortisman oranı Maliye ve Enerji ve Tabi Kaynaklar 

Bakanlıklarından alınan özel izin ile belirlenir. 

İşletmelerde beklenmeyen olağanüstü durumlarda fevkalade amortisman 

ayrılabilir. Bu işlem için Maliye Bakanlığı’ndan izin alınır. 

Her yılın amortismanı ancak o yıla ait değerlemede dikkate alınabilir. 

Amortismanın herhangi bir yıl yapılmamasından veya ilk uygulanan 

nispetten düşük bir hadle yapılmasından dolayı amortisman süresi 

uzatılamaz. 

14

Demirbaş ve Amortisman Defterinin İşlenmesi 

Demirbaş ve amortisman defteri işletmenin duran varlıklarının izlendiği defterdir. Bu 

deftere duran varlıkların alım tarihi, alış bedeli, yapılan eklentiler (Özel maliyet bedelleri) ve 

bunların faydalı ömürleri ile amortisman oranları ve ayrılan amortisman payları yazılır. 

Ayrıca tüm bunların yanısıra yeniden değerleme yapılması halinde değerleme sonrasında 

elde edilen değerler de yazılır. 

Amortisman Usulünü Seçme 

İktisadi ve teknik bakımdan bir bütün teşkil eden değerler için normal 

veya azalan bakiyeler usulü ile amortisman usullerinden yalnız birisi 

uygulanabilir. 

Bir iktisadi değer üzerinden normal amortisman usulüne göre amortisman 

ayrılmasına başladıktan sonra bu usulden dönülemez. 

Bir iktisadi değer üzerinden azalan bakiyeler usulüne göre amortisman 

ayrılmaya başlandıktan sonra normal amortisman usulüne geçilebilir. Bu 

suretle usul değiştirenler keyfiyeti beyannamelerinde veya eski 

bilançolarda belirtmeye mecburdurlar. Kabul edilen yeni usul bu 

bildirimin yapıldığı beyannamenin ilgili olduğu dönemden itibaren dikkate 

alınır. Bu takdirde henüz yok edilmemiş olan değer kısmı, bakiye 

amortisman süresine bölünmek suretiyle eşit miktarlarla yok edilir. 

Ticari işletmeler VUK’a göre iki şekilde amortisman ayrılabilir. Bilanço hesabı 

esasına göre defter tutanlar açısından amortisman yöntemin seçilmesinde bir sınırlama 

yoktur. Ancak işletme hesabı esasına göre defter tutanlar bu yöntemlerden sadece „Normal 

Amortisman Yöntemi“ ni kullanabilirler. 

Amortisman Usulleri 

Normal (Eşit Tutarlı) Amortisman 

Normal amortisman usülünde her yıl aynı miktarlar amortisman hesaplanır. 

Amortisman oranı, yani varlığın yıllık değer kaybı Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen 

faydalı ömür sürelerden az olmamak kaydıyla hesaplanır. Amortisman oranını bulmak için 

bir sayısı, faydalı ömür süresine bölünür. 

Vergi Usul Kanununun 315 inci maddesinde 5024 sayılı Kanunla yapılan 

değişikliklerle amortisman oranlarının iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri de dikkate 

alınmak suretiyle Bakanlığımızca belirleneceği belirtilmiştir. 

Bu hükme istinaden Bakanlığımızca belirlenen oranlar, iktisadi kıymetlerin 

kullanıldıkları yerler itibarıyla bir kısmı Tablo 1.1’de gösterilmiştir. Mükellefler, 31/12/2003 

tarihinden sonra iktisap edecekleri amortismana tabi kıymetlerin amortisman oranını 333 sıra 

No.lu VUK Genel Tebliği ekinde yer alan bu listeden bularak uygulayacaklardır. 

Örneğin, işletme 2007 yılında 3.000 TL’ye iki bilgisayar almıştır. 333 sıra No.lu Vergi 

Usul Kanunu Genel Tebliği ekindeki listede bilgisayarrın faydalı ömrü en az 4 yıl olarak 

belirlenmiştir. Bilgisayar için uygulanacak amortisman oranı aşağıdaki gibi bulunacaktır. 

15

Bilgisayarların Yıllık Amortisman Tutarı=2.000 TLx%25=500 TL’dir. 

Formüldeki 

göstermektedir. 

bir sayısı, amortisman hesaplanan kıymetin bir bütün olduğunu 

Tablo 1.1: ATİK Faydalı Ömür Listesinden bir bölüm 

Amortismana Tabi İktisadi Kıymetler 

16 

Faydalı 

Ömür 

(Yıl) 

Normal 

Amortisman 

Oranı 

Beton, kargir, demir, çelik 50 %2,00 

Ahşap, kerpiç 20 %5,00 

Ahşap 15 %6,66 

Kerpiç 10 %10,00 

Televizyonlar 5 %20,00 

Cep telefonları 3 %33,33 

Tahta kasalar 2 %50,00 

Şofbenler ve kombiler 10 %10,00 

Su soğutma grupları 15 %6,66 

Pencere, duvar ve salon tipi klima cihazları 15 %6,66 

Buzdolabı, derin dondurucu ve bunlara benzer soğutma dolapları 10 %10,00 

Bulaşık yıkama makineleri 10 %10,00 

Yangın söndürme cihazları 5 %20,00 

Fotoğraf makineleri ve kamera 5 %20,00 

Kişisel bilgisayarlar, el bilgisayarları (PDA), sunucu bilgisayarlar 4 %25,00 

Bilgisayar Donanımları 4 %25,00 

Bilgisayar yazılımları 3 %33,33 

Daktilo, hesap makinesi, para sayma makineleri, fotokopi makineleri, 

faks cihazları, kopyalayıcı ekipmanlar ve benzerleri 

5 %20,00 

Ödeme kaydedici cihazlar 5 %20,00 

Otomobiller ve taksiler (Jipler ve arazi taşıtları dahil) 5 %20,00 

Otobüs, Minibüs, Midibüsler 5 %20,00 

Hafif kamyonlar (Yüksüz ağırlığı 6 tona kadar olanlar) ve kamyonetler 4 %25,00 

Ağır yük kamyonları (Yüksüz ağırlığı 6 ton ve üzeri olanlar) 5 %20,00 

Motosikletler (Mopedler ve Triportörler dahil) 4 %25,00 

Deniz motorları 8 %12,50 

Uçak ve helikopterler 6 %16,66

Örneğin; bir işletmenin 2006 yılında iktisap ettiği demirbaşların tutarının 20.000 TL 

olduğu varsayılırsa normal amortisman yöntemine göre demirbaş ve amortisman tablosu özet 

olarak Tablo 1.2’de görüldüğü gibi hazırlanabilir. 

Tablo 1.2: Demirbaş amortisman tablosu 

Duran Varlık 

Yıllar 

2006 2007 2008 2009 2010 

Demirbaş 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 

Seçilen Amortisman Yöntemi Normal Normal Normal Normal Normal 

Belirlenen Amortisman Oranı %20 %20 %20 %20 %20 

Ayrılacak Amortisman Tutarları 4.000 4.000 4.000 4.000 4.000 

Kıst Amortisman 

Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli 

şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere, 

işletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay 

sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmayan süreye 

isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir. 

Örneğin; tekstil işi ile uğraşan X firması 14.07.2008 tarihinde 20.000 TL. + % 1 KDV 

bedelle Y firmasından hususi (binek) bir araç almış ve işletmenin aktifine 14.07.2008 tarihi 

itibariyle kaydetmiştir. Amortisman ayırma işlemini normal amortisman yöntemine yapalım. 

3065 sayılı KDV Kanununun 30/b bendine göre, KDV tutarı indirim konusu 

yapılamaz; ya taşıtın maliyetine dahil edilir ya da dönem gideri olarak kaydedilir. 

Araç değeri (KDV Dahil) = 20.000 x 1.01 = 20.200 TL’ dir. 

333 Seri nolu tebliğe göre faydalı ömür 5 yıl, oran ise %20 ’ dir. 

2008 yılında kıst dönem amortisman uygulamamız gerekir. 14.07.2008 alış tarihi 

olduğundan 7. ay tam ay sayılır ve 6 aylık amortisman ayrılır. 

2008 yılı için ayrılacak amortisman 20.200x0,20 = 4.040 / 12 x 6 = 2.020 TL’ dir. 

2009 yılı için ayrılacak amortisman miktarı = 2.020 TL 





17 

TOPLAM = 20.200 TL

Not: Yukarıdaki X Firmasının oto kiralama işi yaptığını ve KDV tutarını da gider 

olarak indireceği varsayacak olursak, 2008 yılı için kıst dönem amortisman uygulaması 

yapmayacaktır. Yıllık amortisman tutarı 20.000 x 0,20 = 4.000 TL şeklinde hesaplanıp 

toplam 5 yılda maliyet bedeli itfa edilecektir. 

Azalan Bakiyeler (Hızlandırılmış) Usulüne Göre Amortisman 

Bu yöntemde ayrılacak amortisman oranı 2 ile çarpılarak varlığın kayıtlı değerine 

uygulanır. Bir önceki yıl ayrılan amortisman tutarı varlığın kalan değerinden çıkarıldıktan 

sonra bulunacak tutar üzerinden amortisman hesaplanır. 

En son yıl önceki yıllarda olduğu gibi oran kullanılarak hesaplama yapılmayıp varlığın 

kayıtlı değeri ile birikmiş amortismanı arasındaki fark son yıl amortismanı olarak kabul 

edilir. Böylece kayıtlı değer ile birikmiş amortisman eşit hale gelmiş olur. 

Yukarıdaki Tablo 1.2’deki örneğimizi azalan bakiyeler usulüne göre ele alacak 

olursak hesaplamalarımız aşağıdaki gibi olacaktır. 

Amortisan oranı (0,20 x 2) = 0,40 şeklinde pesaplanır. olacaktır. 

Tablo 1.2: Demirbaş amortisman tablosu 

Yıllar 

1.4.7. Öz Kaynakların Sayımı 

2006 2007 2008 2009 2010 

Duran Varlık 

Demirbaş 20.000 12.000 7.200 4.320 2.592 

Seçilen Amortisman Yöntemi A.Bakiye A.Bakiye A.Bakiye A.Bakiye A.Bakiye 

Seçilen Amortisman Oranı %40 %40 %40 %40 Tamamı 

Ayrılacak Amortisman Tutarı 8.000 4.800 2.880 1.728 2.592 

Genel geçici mizanda yer alan ortaklar, payları, geçmiş senelerde elde edilen kâr veya 

zararlar belirlenmiştir. Ortaklara ait bilgiler pay defterinden izlenerek takip edilir. Belirlenen 

bu tutarlar ayrıca envanter defterine de eklenir. 

18

Ortaklar Sermaye PayıTutarı 

Aydın Aksu 200 pay 100.000 TL 

Ali Güçlü 1.000 pay 500.000 TL 

Bir pay 500 TL’dir. 

Geçen yılın kârı 7.000 TL.dir. 

Öz sermaye ile ilgili envanter listelerinde, kayıtlı sermaye, ödenmiş sermaye, sermaye 

taahhütleri miktar ve tarihleri ile ihraç edilen hisse senetlerinin serisi, cinsi, numarası, nama 

yazılı olup olmadığı, nominal ve ihraç bedelleri; ayrılan ihtiyat ve karşılıkların miktar ve tarihleri 

yer alır. 

1.4.8. Dönem İçi Giderlerinin Tespiti 

İşletmeler faaliyetlerini sürdürebilmek için hesap dönemi içinde bazı masraf ve 

giderlere katlanmak zorundadırlar. Gerçekleşen giderler, genel geçici mizanda gözüken 

değer ile sayım sonucu stokta bulunan yani henüz tüketilmemiş olan değer karşılaştırılarak 

tespit edilir. Bu hesap dönemine ait olmayan giderler varsa bunlar toplamdan düşülerek 

kalan net giderler tespit edilir. Örneğin; 

Genel Yönetim Giderleri konusunda muhasebecinin aşağıdaki soruları 

cevaplandırması gerekir. 

1. Toplam 2.900 TL olan genel yönetim harcamalarının tamamı cari hesap 

döneminde tüketilmiş midir? 

2. Toplam 2.900 TL olan genel yönetim harcamalarının cari hesap döneminde 

tüketilmemiş olan kısmı varsa bunun tutarı kaç TL’dir? 

1. Sorunun cevabı evet ise bu giderlerin tamamı ilgili gelir tablosu hesabına devir 

edilir. Örneğin; yapılan sayım neticesinde Genel Yönetim bölümü için yapılan harcamaların 

tamamının cari dönemde tüketilmiş olduğu tespit edilmiştir. 

19

2. sorunun cevabı VUK ’a uygun değerleme (fiyatlama) yöntemi ile bulunur ve cari 

döneme ait olmayan tutarlar harcama toplamından çıkarılarak gelir tablosu hesabına 

devredilecek gider tutarı netleştirilir. Böylece dönemsellik ilkesine uygun olarak cari 

dönemde tüketilen kısım ilgili gelir tablosu hesabına yansıtılmış olur. Örneğin; Genel 

Yönetim bölümü için alınmış olan 2.000 TL tutarındaki kırtasiye alındığında yapılan 

harcama ilgili bölüme gider olarak işlenmiştir. Ancak dönem sonunda yapılan sayımda bu 

kırtasiyeden 1.200 TL tutarında mevcut olduğu, dolayısı ile bir sonraki hesap dönemine 

devredeceği belirlenmiştir. Bu durum karşısında “dönemsellik ilkesi” gereği artakalan 

kırtasiye tutarının önce yevmiye defterinde ilgili bilânço/stok hesabına aktarılması ve daha 

sonra hesaplar üzerinde aşağıda görüldüğü gibi düzeltmenin yapılması gerekir. 

1.4.9. Dönem İçi Gelirlerinin Tespiti 

Hesap dönemi içinde giderler olabileceği gibi çeşitli nedenlerden kaynaklanan gelirler 

de olacaktır. Elde edilen gelirler doğrudan doğruya ilgili hesaplarına yazılır. Dönem 

sonunda gelir hesaplarının alacak kalanları toplanarak bu yıla ait olmayan gelirler varsa 

bunlar tespit edilerek çıkarılır. Böylece cari döneme ait olan net gelirler tespit edilir. Gelir ve 

giderler toplamında önemli olan bu kalemlerin cari hesap dönemine ait olması ve vergi 

yasaları açısından kabul edilir olmasıdır. 

Kanunen kabul edilmeyen gelir veya giderler dönem sonunda ticari kâr veya zarar 

hesaplanırken dikkate alınmaz. Bu tür gelir ve giderler nazım hesaplarda ayrıca izlenir ve 

daha sonra gelir /kurumlar vergisi ile ilgili beyannameler düzenlenirken mali karın 

hesaplanmasında ele alınır. Kanunan kabul edilmeyen giderler ticari kara eklenir, vergiye 

tabi olmayacak gelirler ise ticari kardan düşülür, böylece vergi matrahı (mali kar) tespit 

edilmiş olur. Örneğin, 649 Diğer Olağan Gelir ve Kârlar hesabına işlenmiş olan kira 

gelirlerinden 500 TL ‘sinin bir sonraki hesap dönemine ait olduğu tespit edilmiş olsun. Bu 

durumda “dönemsellik ilkesinin bir gereği olarak bu tutarın ilgili bilanço hesabına 

devredilerek bir sonraki hesap dönemine aktarılması gerekir. 

20

1.4.10. Mamul ve Yarımamul Sayımı 

Maliyet, mamul üretimi aşamasından yapılan masrafların tümünü ifade eder. Üretim 

tamamlandıktan sonra yapılan maliyetler ürünlerin miktarına göre dağıtılarak birim maliyet 

hesaplanır. Dönem sonunda üretimi tamamlanan ürünlere maliyetler paylaştırılarak dağıtılır. 

Bu dağıtım gider dağıtım tablosu ile yapılır. Envanter aşamasında yarı mamul ve mamul 

miktarları ve tutarları tespit edilerek aşağıda görüldüğü gibi ayrıntılı biçimde envanter 

defterine birim maliyetinden yazılır. 

Cinsi Miktarı Birim Maliyet Tutar 

A mamulü 200 metre 10 TL 2.000 TL 

B mamulü 500 metre 60 TL 30.000 TL 

C mamulü 100 metre 40 TL 4.000 TL 


Bu işletmenin hesap dönemine ait toplam 36.000 Liralık mamulün stoklarında mevcut 

olduğu gözükmektedir. 

21

UYGULAMA FAALİYETİ 


İşlem Basamakları Öneriler 

İşletmenin hesap döneminin başlangıç ve 

bitiş tarihlerini bilgisayarınızdan 

belirleyiniz. 

Envanter tarihi itibari ile genel geçici 

mizanı bilgisayardan alınız. 

Mizanda yer alan hazır değerleri sayarak 

listeye yazınız. 

Şirketin menkul kıymetlerini sayarak 

listeye yazınız. 

Şirketin alacaklarını senetli ve senetsiz 

olmak üzere vadelerini dikkate alarak 

listeleyiniz. 

Şirketin duran varlıklarını demirbaş 

defterine bakarak amortismanları ile 

birlikte listeye yazınız. 

Senetli senetsiz borçların vadelerini 

dikkate alarak listeleyiniz. 

Şirketin öz kaynaklarını ticari defterlere 

bakarak tespit ediniz. 

Şirketin genel geçici mizanındaki gelir ve 

gider hesaplarının net tutarlarını 

belirleyiniz. 

Maliyet hesapları var ise mamul miktarını 

ve birim maliyetini listeleyiniz. 

22 

Bilgisayarınızda işletme tanımları 

bölümünden hesap dönemi 

seçeneğinden dönemin son günün 

öğrenebilirsiniz. 

Kullandığınız muhasebe paket 

programından mizan menüsünden genel 

geçici mizanı alabilirsiniz. 

Büyük defterden hesapları ve 

toplamlarını sayarak alabilirsiniz. 

Hisse senedi, Bono, tahvil gibi mevcut 

olan kıymetli evrakları menkul 

kıymetler cüzdanından bulabilirsiniz. 

Alacakların türü ve vadelerini ilgili 

hesapların yardımcı hesaplarından 

edinebilirsiniz. 

Kullandığınız paket programın büyük 

defter dökümlerinden ve amortisman 

defterinden gerekli bilgileri alabilirsiniz. 

Şirket borçlarını dökümünü cari 

hesaplardan, kredi borçlarını büyük 

defter dökümlerinden alabilirsiniz. 

Büyük defter dökümlerinden ilgili 

bilgileri alabilirsiniz. 

Gelir ve gider hesaplarının tamamının 

bu döneme ait olup olmadığını 

kayıtlardan araştırınız. 

Üretim yapan işletmelerde mamül 

stoklarını depolara giderek 

sayabilirsiniz.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 


A. OBJEKTİF TESTLER 

Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplandırarak kendinizi değerlendiriniz. 

1. Envanterin kelime anlamı aşağıdakilerden hangisidir? 

A) Sayım 

B) Uygulama 

C) Yazım 

D) Muhasebe 

2. Ticari işletmelerin 6 aydan az 12 aydan fazla olamayacak iş yılına ne ad verilir? 

A) Sayım 

B) Hesap dönemi 

C) Bir yıl 

D) Bir ay 

3. Aşağıdakilerden hangisi şirketlerin envanter çıkarma nedenlerinden değildir? 

A) Varlıkları belirlemek 

B) Kâr veya zararı bulmak 

C) Ödenecek vergiyi hesaplamak 

D) Hiçbiri 

4. Aşağıdakilerden hangisi envanterde yapılan sayımların yazıldığı listedir? 

A) Yevmiye defteri 

B) Envanter listeleri 

C) Büyük defter 

D) Kasa defteri 

5. Aşağıdakilerden hangisine sayım bilgileri öncelikli olarak yazılarak yetkililerce 

imzalanır? 

A) Raporlar 

B) Envanter ve bilanço defteri 

C) Sayım listeleri 

D) Tutanaklar 

6. Sayım işlemleri hangi gün yapılır? 

A) Dönem biterken 

B) Dönem sonunda 

C) Yılsonuna bir gün kala 

D) Dönemin bittiği son günü 

23

7. Envanter işlemleri ne zamana kadar bitirilmelidir? 

A) Yeni yılın ilk ayında 

B) Yeni yılın ilk 3 ayında 

C) Yılsonuna kadar 

D) Yeni yılın ilk günü 

8. Sayım listelerinin yazıldığı deftere …………………….defteri denir. 

A) Yevmiye 

B) Büyük 

C) Envanter 

D) Demirbaş 


Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız, cevaplarınız doğru değilse faaliyeti 

tekrar gözden geçiriniz. Doğru cevaplar verdiyseniz bir sonraki öğrenme faaliyetine 

geçebilirsiniz. 

24

UYGULAMALI TEST 1 

Örnek; Hesap dönemi 1 Ocak 2008 günü başlayıp 31.12.2008 günü biten şirketimizin 

sahip olduğu değerlere ait envanter listelerini ve ilgili işlemleri yapınız. 

Kasada; 2 adet 20 TL 

10 adet 50 TL 

5 adet 100 TL mevcuttur. 

Elindeki çekleri; 1 adet 2 ay vadeli 500 TL 

1 adet 3 ay vadeli 300 TL’lik çek mevcuttur. 

Alacak Senetleri; 7 ay vadeli 700 Liralık alacak senedi, vadesine 10 gün kaldı. 

3 ay vadeli 500 Liralık alacak senedi, vadesine 30 gün kaldı. 

Menkul kıymetleri; 1.000 lot Erdemir hissesi lotu 5 liradan, 

4.000 lot Akban hissesi lot 6 liradan aktifte kayıtlıdır. 

Stokları; Depoda yapılan sayımda aşağıdaki mallar tespit edilmiştir. Malların birim 

maliyetleri stok kartlarından edinilmiştir. 

Cinsi Miktarı Birim Maliyet 

A malı 200 metre 10 TL 

B malı 500 metre 60 TL 

C malı 100 metre 40 TL 

D malı 400 metre 15 TL 

E malı 800 metre 20 TL 

F malı 600 metre 30 TL 

Şirketin duran varlıkları; 

İşyeri ve depoya % 2, demirbaş ise % 20 normal amortisman ayrılacaktır. 

Cinsi Adet Kayıtlı Değeri Birikmiş Amortisman 

İşyeri 1 120.000 TL 2.400 TL 

Demirbaş 3 40.000 TL 24.000 TL 

Depo 1 70.000 TL 2.800 TL 

25

İlgili hesaplamaları yaparak amortisman defterini işleyiniz. 

Borçların mevcudu defterlerden aşağıdaki gibi belirlenmiştir; 

Cinsi Vadesi Tutarı Adedi 

Borç Senedi 1 ay 400 TL 1 

Banka Kredisi 5 yıl 7.000 TL 

Öz kaynakları; 

Ortaklar Sermaye Payı Tutarı 

Aysun Karaman 4.000 pay 200.000 TL 

Beyhan Can 10.000 pay 500.000 TL 

Ayşe Duman 20.000 pay 1.000.000 TL Bir pay 0,5 TL’dir. 

Genel geçici mizanan göre gelir ve gider hesaplarının durumu; 

Geçen yılın karı 9.000 TL 

Bu döneme ait toplam giderler 1.000 TL 

Bu dönemin net gelirleri 5.000 TL 

Gelir ve gider rakamlarının tamamı bu döneme aittir. 

Listelerinizi aşağıdaki tablolara yazınız. 

Kasanın envanteri; 

…KASA ……………….. ENVANTERİ Tarih:31.12.2008 

Sıra 

No 

Toplam 

26 

Sayfa No: 1 

Cinsi Miktarı Birim Fiyatı Tutarı Not 

Düzenleyen Şirket Yetkilisi 

İmza İmza

Alınan çeklerin envanteri; 

…ALINAN ÇEKLER……... ENVANTERİ Tarih:31.12.2008 

Sıra 

No 

Toplam 

27 

Sayfa No: 1 

Cinsi Miktarı Miktarı Tutarı Not 


İmza İmza 

Alacak senetlerinin envanteri; 

…ALACAK SENETLERİ. ENVANTERİ Tarih:31.12.2008 

Sıra 

No 

Toplam 

Cinsi Miktarı Vadesine 

Kalan Süre 

Sayfa No: 1 

Tutarı Not 


İmza İmza

Menkul kıymetlerin envanteri; 

…MENKUL KIYMETLER. ENVANTERİ Tarih:31.12.2008 

Sıra 

No 

Toplam 

Cinsi Miktarı Alış Bedeli 

birim fiyatı 

28 

Sayfa No: 1 

Tutarı Not 


İmza İmza 

Stokların envanteri; 

…TİCARİ MALLAAR.. ENVANTERİ Tarih:31.12.2008 

Sayfa No: 1 

Sıra Cinsi Miktarı Birim Fiyatı Tutarı Not 

Toplam 


İmza İmza

Duran varlıkların envanteri; 

Duran Varlık 

İşyeri 

Yıllar 

2008 2009 2010 2011 2012 


Seçilen Amortisman Oranı % 10 % 10 % 10 % 10 % 10 

Ayrılacak Amortisman Tutarı 

Duran Varlık 

Demirbaş 

Yıllar 

2008 2009 2010 2011 2012 


Seçilen Amortisman Oranı %20 %20 %20 %20 %20 


Duran Varlık 

Depo 

Yıllar 

2008 2009 2010 2011 2012 




29

Borçların envanteri; 

…BORÇ SENETLERİ. ENVANTERİ Tarih:31.12.2008 

Sıra 

No 

Toplam 


Kalan Süre 

30 

Sayfa No: 1 

Tutarı Not 


İmza İmza 

Özkaynakların envanteri; 

…ÖZKAYNAKLARIN ENVANTERİ Tarih:31.12.2008 

Sıra 

No 

Toplam 

Ortak Payı Bir Payın 

Değeri 

Sayfa No: 1 

Tutarı Not 


İmza İmza

PERFORMANS TESTİ 

Aşağıda listelenen davranışları, davranışlarınızın her birinde uyguladıysanız evet, 

uygulamadıysanız hayır bölümlerini işaretleyiniz. 

Yukarıdaki bilgilere göre şirketin 31.12.2008 itibariyle düzenlenecek sayım listelerini 

hazırlayınız. Listenin altını muhasebe müdürü olarak siz, şirket yetkilisi olarak da 

arkadaşınız isminizi yazarak imzalayabilirsiniz. Cevabınızı cevap anahtarı ile karşılaştırarak 

işlemlerinizi kontrol ediniz. 

MODÜL ADI: Envanter işlemleri 

UYGULAMA FAALİYETİ: Sayım işlemleri 

31 

ÖĞRENCİNİN 

ADI SOYADI: 

SINIF VE NO: 

AÇIKLAMA: Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız 

becerileri EVET ve HAYIR kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol 

ediniz. 

GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR EVET HAYIR 

1. Şirketin faaliyet dönemini tespit ettiniz mi? 

2. Genel geçici mizanı bilgisayardan aldınız mı? 

3. İşletmenin hazır değerlerine ait listeyi hazırladınız mı? 

4. Menkul kıymetlerin sayım listesini hazırladınız mı? 

5. İşletmenin alacaklarını gruplandırarak listelediniz mi? 

6. Maddi duran varlıkları amortismanlarını hesaplayarak 

listelediniz mi? 

7. Yabancı kaynakları listelediniz mi? 

8. Öz kaynakları sayarak listelediniz mi? 

9. Bu yıla ait gelir ve gider hesaplarının net tutarını tespit ettiniz 

mi? 

10. İşletme üretim yapıyorsa, üretimi tamamlanan mamüllerin 

sayımını listelediniz mi? 


Yapılan değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden 

geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarınızın 

tamamı “Evet” ise bir sonraki faaliyete geçiniz.

AMAÇ 


Bu öğrenme faaliyeti ile, sayım sonuçlarına göre varlık ve kaynak hesaplarını 

değerlemeye tabi tutabileceksiniz. 

ARAŞTIRMA 

ÖĞRENME FAALİYETİ– 2 

Sevgili öğrenci öğrenme faaliyeti öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar 

şunlardır: 

Çevrenizde bulunan bir ticari işletmeyi ziyaret ederek deposundaki malı 

saydıktan sonra nasıl değerlediğini sorunuz. 

Çevrenizdeki bir muhasebeciden değerleme esaslarının neye göre belirlendiğini 

sorunuz. 

2. SAYIM SONUÇLARINA GÖRE 

DEĞERLEME İŞLEMLERİ 

Sayım işleminde varlıklar miktar olarak belirlenmiştir. Yıl içinde çeşitli tarihlerde 

değişik fiyatlarla elde edilen varlıklardan, envanter gününde elimizde kalanların değerinin 

belirlenmesi gerekir. 

2.1. Değerlemenin Tanımı 

Envanter işlemlerinin ikinci aşaması olan değerleme, varlıkların vergi matrahının 

hesaplanmasında kullanılan takdir ve tespit şekli olarak tanımlanır. Değerleme, sayılan 

varlıkların hangi fiyattan veya tutardan envanter defterine yazılacağını tespit etme işlemidir. 

Değerlemede esas, varlıkların vergi kanunlarında gösterilen gün ve zamanlarda sahip 

oldukları kıymetleridir. Envanter sonrası düzenlenen bilançolar kıymetlerin genel bir özetini 

gösterir. Değerleme ile bilançonun dönem sonunda sahip olunan değerleri fiili olarak gösterir 

hale getirilmesi sağlanır. Değerleme işlemine kanunların bakış açısında bir takım farklılıklar 

bulunmaktadır. Şöyle ki; 

Türk Ticaret Kanunu’nda Değerleme 

Ticari bilançolar düzenlenirken; şahıs işletmeleri ile şahıs şirketlerinde 

değerleme ölçülerinin seçimi serbesttir. (Nasıl olsa şahıs işletmesi 

sahipleri ve şahıs şirketi ortakları üçüncü kişileri karşı tüm mal varlıkları 

ile sorumludurlar.) 

32

Sermaye şirketlerinde ortakların sorumlulukları koydukları sermaye ile 

sınırlı olduğundan, değerleme ölçülerinin seçimine sınırlama getirilmiş, 

düşük olan değer esas alınmıştır. Örneğin stoklar en çok maliyet değeri 

ile değerlenebilmektedir. (Değerlemede yüksek olan değerin esas 

alınması durumunda ticari kar yüksek gözükür. Bu durum sermayenin kar 

payı şeklinde dağıtılmasına neden olur ve alacaklı olan üçüncü kişileri 

riske atar. Sadece sermaye şirketleri için getirilmiş olan bu sınırlama 

üçüncü kişileri korumaya yönelik bir tedbirdir.) Muhasebe ilkeleri 

genellikle Türk Ticaret Kanunu’nun bu konudaki hükümlerine ters 

düşmez. 

Vergi Usul Kanunu’nda Değerleme 

Ticari kazanç(Vergi Matrahı) teşebbüsün dönem başı ve dönem sonu öz 

sermayeleri arasındaki olumlu farktır. Öz sermaye, varlık ve borçların 

değerlemesiyle belirlenir. 

VUK, envanterin hazırlanmasının en önemli nedeninin ödenecek vergi 

matrahını belirlemek olduğundan varlıkların özelliklerine göre birçok 

değerleme ölçüsüne yer verilmiştir. Değerleme, iktisadi kıymetin tür ve 

niteliğine göre aşağıdaki ölçülerden biri ile yapılır. Bu öğrenme 

faaliyetinde VUK ’ta yer alan hükümler üzerinde duracağız. 

2.2. Değerleme Ölçüleri 

VUK ‘a göre dikkate alınması gereken ölçüler aşağıdaki gibi belirlenmiştir. 

Maliyet Bedeli: Bir mal veya hizmetin işletmeye getirilip satışa sunulana 

kadarki süreç içinde yapılan ödemelerin tamamına maliyet bedeli denir. Maliyet 

bedeli; 

Üretim maliyeti 

Satın alma maliyet olarak gruplandırılabililir. 

Borsa Rayici: Menkul kıymetler borsasına, kambiyo borsasına veya ticaret 

borsalarına kayıtlı olan menkul kıymetler borsa rayicine göre değerlenirler. 

Değerleme gününün sonunda menkul kıymetin borsadaki fiyatı kaçtan 

kapanmış ise o fiyat değerlemede kullanılır. Son gün fiyatlarda tutarsızlık varsa 

menkul kıymetlerin değerlemesinde son 30 günlük ortalama fiyat esas alınır. 

Türkiye’de yabancı para borsası olmadığından, Maliye Bakanlığı’nın 

yayınladığı kurlar kullanılır. 

Tasarruf Değeri: Değerleme gününde bir kıymetin sahibi için ifade ettiği 

gerçek değeridir. Senetli alacak ve borçlar bu değerleme esasına göre 

değerlendirilir. 500 Liralık bir ay vadeli senet sahibi açısından o gün için 450 

Lira edebilir. Banka, banker ve sigorta işletmeleri dışındaki işletmeler isteğe 

bağlıdır. 

33

Mukayyet Değer (Kayıtlı Değer): Bir iktisadi kıymetin muhasebe kayıtlarında 

görülen değeridir. Diğer bir ifade ile iktisadi kıymetin deftere işlendiği değer 

olduğu gibi kullanılır. 

İtibari Değer (Nominal Değer): Her türlü senetlerle hisse senedi ve tahvillerin 

üzerinde yazılı olan değeridir. Genellikle kasa mevcudu(TL), çıkarılmış 

tahviller(Tahvilli borçlar) ve kıymetli evrak sayılan senetlerde kullanılır. 

Rayiç Bedel ve Vergi Değeri: Rayiç bedel, bir iktisadi kıymetin değerleme 

günündeki normal alım ve satım değeridir. Vergi değeri, bina ve arazinin rayiç 

bedelidir. Bu değerleme ölçüsü emlak vergisinin hesaplanmasında 

uygulanmaktadır. İşletmeye kayıtlı bina ve arazilerin, maliyet bedeli ile 

değerleneceğini daha önce belirtmiştik Muhasebede rayiç bedel sadece maliyet 

bedeli bilinmeyen bina ve araziler için kullanılır. 

Emsal Bedeli ve Emsal Ücreti: Gerçek bedeli belli olmayan veya bilinmeyen 

veyahut doğru olarak tespit edilemeyen bir malın değerleme gününde satılması 

halinde emsaline nazaran alacağı değerdir. Değer kaybeden iktisadi kıymetlerin 

değerlemesinde kullanılmaktadır. 

Emsal bedeli değerleme ölçüsünün uygulanmasında aşağıdaki sıra esas alınır: 

Birinci sıra (Ortalama fiyat esası): Değerlemeye konu mal ile aynı cins 

ve nevideki maldan değerlemenin yapılacağı ay veya bir evvelki ayda 

satışı yapılmışsa, emsal bedeli, bu satışların ortalama fiyatı ile mükellefçe 

hesaplanır. Bu esasın uygulanabilmesi için emsal malın aylık satış 

miktarının, emsal bedeli belirlenecek olan malın miktarının % 25’inden 

az olmaması gerekir. 

ÖRNEK: İşletmenin, değeri düşen 500 adet (A) malına 31 Aralık tarihinde emsal 

bedeli ölçüsünü uygulayacağını varsayalım. 

Bu malın aylar itibariyle satış miktarları şöyledir: 

Ağustos : 300 adet 

Eylül : 230 adet 

Ekim : 250 adet 

Kasım : 200 adet 

Aralık : 100 adet 

Emsal bedeli belirlenecek olan malın % 25’i (500 x 0.25) 125 adet olduğuna göre 

Aralık ayındaki satış miktarı % 25’ten az olduğundan bir önceki ay olan Kasım ayına bakılır. 

Kasım ayında emsal malın satışı % 25’in üzerinde gerçekleştiğinden Kasım ayı ortalama 

satış fiyatı emsal bedeli olarak değerlemeye esas alınacaktır. 

İkinci sıra (Maliyet bedeli esası): Emsal bedeli belli edilecek malın 

maliyet bedeli bilinir veya çıkarılması mümkün olursa, mükellef, bu 

maliyet bedeline, toptan satışlar için % 5, perakende satışlar için % 10 

ilave ederek emsal bedelini hesaplar. 

34

Üçüncü Sıra (Takdir esası): Yukarıda yazılı esaslara göre belli 

edilemeyen emsal bedelleri ilgililerin müracaatı üzerine takdir 

komisyonlarınca takdir yoluyla belli edilir. 

DEĞERLEME TABLOSU 

DEĞERLEME TÜRÜ UYGULANACAK HESAPLAR 

Maliyet Bedeli 

Gayrimenkuller ve onların tamamlayıcı parçaları, 

Makine ve Tesisler, 

Taşıtlar ve Gemiler, 

Gayrimaddi Haklar, 

Üretilen ürünler, 

Mamul veya gayrimenkulun temini sırasında yapılan 

tüm ödemeler, 

Ticari mallar, 

Ticari malın takibinde stok kartı kullananlar stok 

kartlarındaki alış fiyatlarına göre maliyetlerini belirler. 

İtibari Değer (Nominal değer) Kasa, 

Çıkarılan tahviller, 

Çekler, 

Tahviller, 

Kayıtlı Değer (Mukayyet 

değer) 

Emsal Bedeli ve Emsal Ücreti 

Tasarruf Değeri 

Gider ve gelir hesapları, 

Gider ve gelir tahakkukları, 

Karşılıklar, 

Dönem kâr veya zarar hesapları, 

Senetsiz ve senetli alacak ve borçlar 

Özel hallerde; Değeri belirli olmayan kıymetlerin önce 

vergi değeri, o yoksa Borsa rayici, o da yoksa emsal 

bedeli dikkate alınır. 

Değeri %10 dan fazla düşen mallar, 

Ortalama maliyet veya takdir esasına göre emsal bedeli 

belirlenir. 

Senetli alcaklar ve borçlar, 

Bankalardan, sigorta şirketlerinden ve bankerlerden 

olan alacak ve borçlar, 

Vergi değeri, Rayiç Bedel Değeri tespit edilemeyen maddi duran varlıklar için 

kullanılabilir. 

35

Yukaridaki tabolada verilen değerleme ölçüleri işletmenin envanter listeleri 

çıkarıldıktan sonra sayım listesindeki miktar bölümünün yanına yazılarak toplam tutara 

ulaşılır. Böylece listeler son şeklini almış olur. Envanter defterine yazılması gereken 

listelerin çok uzun olması halinde sadece toplamları toplamları yazılır. Ancak muhafaza ve 

ibraz sorumluluğunun envanter listeleri için de geçerli olacağı kuşkusuzdur. 

2.3. Kasadaki Nakit Mevcudunun Değerlemesi 

Kasadaki nakdin değerlemesi ikiye ayrılır: 

Türk parasının değerlemesi, 

Yabancı paraların değerlemesi. 

2.3.1. Türk Parasında Değerleme 

Kasadaki para üzerinde yazılı değeri (nominal değer) ile değerlenir. Örnek olarak 

aşağıda bir TL envanter listesi verilmiştir, inceleyiniz. 

Kasa sayım listesi 

36 

Sayfa No : 1 

TL KASA ENVANTERİ Tarih : 31.12.2008 

Sıra 

No Cinsi Miktarı 

Tutarı 

(TL) 

1 1 TL 10 adet 10 

2 5 TL 90 adet 450 

3 10 TL 20 adet 200 

4 20 TL 5 adet 100 

5 50 TL 6 adet 300 

6 100 TL 4 adet 400 


İmza İmza 

TOPLAM 1.160 

Fiili Sayım Sonucunun Tutarı = Kasa Hesabının Borç Kalanı olmalıdır.

Kasa hesabının fiili sayım sonucu ile aynı olması muhasebe kayıtları ile sağlanır. 

Değerlemede amaç varsa aradaki farklığın hesaplanması ve giderilmesidir. Kasa hesabında 

görünen nakit, fiili kasada yoksa bu duruma kasa sayım noksanı, hesapta görünen nakitten 

fiili kasadaki nakit fazla ise kasa sayım fazlası adını alır. Kasadaki farklılığın nedeni 

araştırılarak bulunmalıdır. Sebebi bulunamayan farklılıklar ilgili hesaplara aktarılır. 

Yukarıdaki örneğimize göre yapılan kasa sayımında kasada toplam 1.160 TL nakit 

olduğu belirlenmiştir. Bu tutar kasa hesabının borç kalanı ile karşılaştırılmalı; her ikisi 

arasında fark olup olmadığı tespit edilmilidir. 

Muhasebe kayıtlarına göre kasada olması gereken TL mevcudu : 1.700 – 550 = 1.150 

Kasadaki nakit 

defterdeki 

tutara eşit mi? 

Resim 2.1. Nakit kontrolü 

Fiili sayım sonucu olan 1.160 lira ile kasa hesabının borç kalanının aynı olması 

sağlanmalıdır. Bu durumda; 

Kasada 1.150 TL görüldüğüne göre kasada 10 TL fazlalık vardır. Sayımda tespit 

edilen fazlalığın nedeni bulunmak üzere geçici olarak yevmiye ve büyük defterlere kayıt 

yapılmalı ve kasa hesabı düzeltilmelidir. 

Sayım sonucu kasada bulunan tutar, kasa hesabının borç kalanından az çıkmış olsaydı 

aradaki fark kasa noksanı olarak isimlendirilecekti. Noksan olan tutar da noksanlığın nedeni 

bulunmak üzere geçici olarak kayıt altına alınmalıdır. Kasa fazlası veya kasa noksanına 

neden olabilecek bazı durumları aşağıdaki gibi sayabiliriz. 

37

Kasa Fazlasının Nedenleri; 

Tahsil edilen nakitler yanlışlıkla fazla alınmış olabilir 

Senetsiz alacaklardan biri ödenmiş ancak belgesi işlenmemiş olabilir 

Hatalı sayım yapılmış olabilir 

Kasa Noksanının Nedenleri; 

Faturalar fazla veya hatalı ödenmiş olabilir 

Ödemeler defterlere işlenmemiş olabilir 

Malzeme alış faturası gelmemiş olabilir 

2.3.2.Yabancı Paralarda Değerleme 

Yabancı para cinsinden yapılan ticari işlemler o günkü alış kuru üzerinden 

değerlendikten sonra defterlere işlenirler; ancak işlemin karşılığı olan yabancı para kasada 

tutulabilir. 

VUK ‘a göre 31 Aralık günü kasadaki yabancı para miktarları sayıldıktan sonra TC 

merkez bankasının ilan etmiş olduğu son işlem günü olan 30 Aralıktaki kapanış kurlarından 

efektif alış kuru üzerinden değerleme yapılır. Örneğin; Bir şirketin 31.12.2008 günü yapılan 

kasa sayımında 10.000 $ vardır. Doların defterlere kayıt edildiği gün alış kuru 1,4 TL’dır. 

Son işlem günü olan 30 Aralık günü doların efektif alış kuru 1,6 TL’den kapanmıştır. 

Deftere kayıt günüdeki değeri = 10.000$ X 1,4 TL = 14.000 TL 

Bu günkü değeri = 10.000$ X 1,6 TL = 16.000 TL 

Aradaki fark 2.000 TL 

Bu durum karşısında Dolar kasasının 2.000 TL artırılması gerekir. Şayet, Doların 

değeri düşmüş olsaydı o zaman da aradaki fark kadar dolar kasasının azaltılması gerekirdi. 

2.4. Banka Hesaplarının Değerlemesi 

İşletmeler genellikle nakitlerini işletme kasasında tutmak yerine bankalarda tutarlar. 

Bankalardaki hesaplar 102-BANKALAR Hesabında izlenir. 

İşletmeler envanter günü bankalardan hesap özeti (ekstre) alarak hesaplarında ne kadar 

para olduğunu öğrenmeli, bankanın kayıtları ile kendi kayıtları arasında farklılık varsa 

bunları muhasebe kurallarına göre düzeltmelidirler. 

Örnek: Bankadan alınan 31.12.2008 tarihli banka hesap özetinde 65.000 TL nakit 

olduğu görülmektedir. Defter kayıtlarına göre ise durum aşağıdaki gibidir; 

38

Resim 2.2. Banka Gişesi 

İşletmenin kayıtlarına göre hesapta olması gereken nakit : 110.000 – 50.000 = 60.000 

TL ancak banka kayıtlarına göre ise 65.000 TL ‘dir. Hesap özeti incelendiğinde aradaki 

5.000 TL farkın dönem sonu faizi olarak işletme hesabına işlendiği tespit edilmiştir. Bu 

durum envanter listelerinde de gösterilmek üzere yevmiye defteri ve büyük defter kayıtları 

yapılarak denklik sağlanmalıdır. 

Bankadaki mevduat yabancı paralı ise hesap kalanının son işlem günü efektif alış kuru 

üzerinden değerlenmelidir. 

Yukarıdaki işlem bankalardaki tüm hesaplar için ayrı ayrı yapılır. 

2.5. Menkul Kıymetlerin Değerlemesi 

İşletmeler fazla nakitlerini değerlendirmek için kıymetli evrak özelliği taşıyan hisse 

senedi ve tahvil gibi belgeleri satın alırlar. Defterlere alış değerinden kaydedilen belgelerin 

envanter günü gözden geçirilerek o günün değerine getirilmesi gerekir. 

SPK, VUK ve TTK ‘ya göre değerleme esasları aşağıdaki gibidir. 

Şirketin kendisinin çıkardığı menkul kıymetler belgenin üzerindeki yazılı 

değerinden, 

39

Borsadan alınan menkul kıymetler ise İMKB’nin son işlem günü kapanıştaki 

alış fiyatından, 

Hazine bonosu ve devlet tahvilleri T.C. MB.’nin 31.12. günü açıkladığı 

göstergelerden, 

Yatırım fonları, katılma belgeleri ve kâr-zarar ortaklığı belgeleri ise alış 

bedellerinden, 

değerleme işlemine tabi tutulur. 

2.6. Senetli Borç ve Alacakların Değerlemesi 

Tahsil edilebilme açısından senetli ve senetsiz tüm alacaklar Normal (tahsil edilebilir) 

alacaklar, Şüpheli alacaklar ve Değersiz alacaklar şeklinde ayrıma tabi tutulabilir. 

İşletmeler alacak senetlerini TTK’ya göre itibari(nominal) değerleri üzerinden, VUK’a 

göre ise mukayyet (kayıtlı) veya tasarruf(peşin) değer ölçülerinden biri ile değerleyebilirler. 

Ancak; MUGT (Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği) hükümleri uyarınca senetli 

alacaklarını ve borçlarını sayıp belirledikten sonra dönemin son günü itibarı ile tasarruf 

değerini hesaplamak zorundadırlar. 

İşletme senetli alacaklarını kayıtlı değerle değerlemeyi benimsemişse, portföydeki ve 

aynı zamanda envanter listelerindeki senetli alacaklar toplamı ile 121- Alacak Senetleri 

Hesabı karşılaştırılır, toplamları tutuyorsa yapılacak herhangi bir envanter muhasebe kaydı 

olmayacaktır. 

Alacak hakkını bu gün tahsil etmeye kalkan şirket ne kadar alır? Borcunu bu gün 

ödemek istese ne kadar öder? Sorularına cevap aranmalıdır. İşte senetli alacak veya borcun 

bu günkü peşin değerini bulmak için hesaplanan faize reeskont (İkinci indirim) adı verilir. 

Bir başka ifadeyle; 

Senedin Tasarruf (Peşin) Değeri = Senedin Nominal (mukayyet) Değeri – Reeskont Faizi 

Tasarruf değeri ölçüsü uygulandığında alacak senetlerinin değerleme günü ile vade 

tarihi arasındaki gün sayısı esas alınarak reeskont (iç iskonto) tutarları her bir senet için tek 

tek hesaplanır. 

Borç ve alacakların reeskonta tabi tutulma şartları şunlardır; 

1. Borç veya alacak bir senede bağlı olmalı, (Banka, banker ve sigorta şirketleri 

hariç) 

2. Senedin bir vadesi olmalı, 

3. Senedin vadesinin 31 Aralık itibariyle gelmemiş olması, 

4. Senedin defterlerde kayıtlı olması, 

5. Alacak senedinin karşılığında gelir elde edilmeli, 

6. Borç senedinin karşılığında gider yapılması gerekir. 

40

Reeskont işleminin (İkinci indirim) yapılmasında aşağıdaki yol izlenir: 

1. ORAN : Senedin üzerinde belli bir faiz oranı varsa bu oran, yoksa 

31.12.20xx tarihi itibariyle TC Merkez Bankası’nın ilan ettiği kısa vadeli 

borçlanma faiz oranı kullanılır. 

2. KALAN VADE: Senedin vadesine bakılarak tahsiline; 31 Aralıktan sonra kaç 

gün kaldığı hesaplanır. 

3. MEBLAĞ : Senedin kayıtlı değeri envanter listesinden alınır. 

4. UYGULAMA : Her senet için ayrı ayrı hesaplanır. 

5. FORMÜL : Her senet için aşağıdaki formül kullanılarak hesaplama yapılır. 

A : Senedin nominal değeri (Ana para) 

n : Reeskont faizi oranı (Yıllık) 

t : Senedin değerleme tarihi ile vade tarihi arasındaki süre 

Not : Kalan vade ( t ), gün cinsinden ise paydaya 36.000, ay cinsinden ise 1.200, 

yıl cinsinden ise 100 yazılır. Vadenin ondalık şeklinde yazılması durumunda pay veya 

paydada yer alan bu parametreler aşağıda da görüldüğü gibi 360, 12, 1 şeklinde yazılmalıdır. 

Örnek: İşletmenin elinde bulunan toplam 60 gün vadeli, 50.000 Liralık bir alacak 

senedi mevcuttur. Senet üzerinde faiz oranı % 40 olarak belirtilmiştir. 31 Aralık günü itibarı 

ile senedin vadesinin dolmasına 30 gün kaldığına göre reeskont faizini hesaplayalım. 

Reeskont faizi = 50.000 YTL x 0,40 x 30 gün = 600.000 = 1.612 TL 

360+(0,40 x 30gün) 372 

Senedi tahsil etmeye kalktığımızda bize 50.000 – 1.612 = 48.388 TL ödenecektir. 

Otuz gün sonra senedin vadesi dolduğunda 50.000 Lira tahsil edilecektir. 

2.7. Şüpheli Ticari Alacakların Değerlemesi 

Ticari alacak vadesinin geçmesi halinde borçluya protesto çekilir. Bu alacak bu 

aşamadan sonra 127 Diğer Ticari Alacaklar hesabına aktarılarak izlenmeye devam edilir. 

Protestoya rağmen ödenmeyen ticari alacağın, dava açmaya değecek kadar büyük olması 

halinde dava açılır. Alacak küçük bir alacak ise yani dava açmaya değmeyecek gibi ise 

borçlu ikinci kez protesto edilir. Bu aşamadan itibaren alacağın tahsili şüpheli hale 

geldiğinden 127 Diğer Ticari Alacaklar Hesabından 128 Şüpheli Ticari Alacaklar hesabına 

aktarılır. Süreç devam ederken dönem sonunda senedin tahsilinin henüz gerçekleşmemiş 

olması halinde senedin tutarı kadar karşılık ayırmak sureti ile gider yazılabilir. 

41

Şüpheli duruma gelmiş alacaklar envanter defterinde ayrılmış olan karşılık tutarı ile 

birlikte ayrı bir liste şeklinde gösterilir. 

2.8. Stokların Değerlemesi 

Stoklar; işletmenin satmak, kullanmak ve üretmek üzere edindiği malzeme, ticari mal, 

yarı mamul, yan ürün, artık ve hurda gibi bir yıldan az bir sürede nakde çevrilebilen 

varlıklardan oluşur. 

2.8.1. Ticari Malların Değerlemesi 

Stoklardaki mallar V.U.K. ‘a göre maliyet fiyatları ile değerlenir. Sayım sonucu 

bulunan miktarların karşısına maliyet fiyatı yazılır. Ticari malın miktarı ve maliyet fiyatı 

çarpılarak tutarı bulunur. Yapılan envanter sonucunda tüm ticari malların tutarları toplanarak 

dönem sonu mal mevcudu belirlenir. 

Stoktaki ticari mal veya diğer ürünlerin her birine ayrı stok kartı açılarak ve seçilen bir 

değerleme yöntemi ile sürekli biçimde izlenebileceği gibi hesap dönemi sonunda yapılan 

sayım sonucu bulunan miktarlar üzerinden de değerleme yapılabilir. 

Stok değerleme yöntemleri Gerçek Maliyet Yöntemi, Ortalama Maliyet Yöntemi 

(Basit-Ağırlıklı-Hareketli) ve İtibari Maliyet Yöntemi (FIFO- LIFO) ve diğer stok değerleme 

yöntemleri olarak ayrılmaktadır. 

1.1.2004 tarihinden itibaren yürürlüğe giren ve kamuoyunda enflasyon muhasebesi 

kanunu olarak anılan 5024 Sayılı Kanunla, V.U.K. ‘un emtia değerlemesine ilişkin 274 üncü 

maddesi değiştirilmiş, maddenin yeni halinde LİFO yöntemine yer verilmemiştir. Böylece 

enflasyon muhasebesinin hayata geçmesi ile yukarıda saydığımız yöntemlerden LIFO (Son 

Giren İlk Çıkar) yöntemine yasak getirilmiştir. İşletmeler diğer saydığımız yöntemlerden 

dilediklerini seçmekte serbesttirler. Bu yöntemlerden en çok kullanılanı FIFO yöntemidir. 

Daha sonraki modüllerinizde stok kartlarını işlemeyi daha detaylı olarak göreceksiniz. 

2.8.2. Üretilen Ürünlerin Değerlemesi 

Mamul üreten işletmeler ürettikleri ürünler için malzeme, işçilik ve çeşitli giderlere 

katlanırlar. Yapılan harcamalar üretimi tamamlanan ürünlere bölünerek birim maliyet 

hesaplanır. İşletme, hancamaların dağıtımında çeşitli yöntemler izleyebilir. Bu aşamada 

önemli olan işletmenin kendi giderleri ile üretim giderlerini biribirinden ayırt etmesidir. 

Ürün için yapılan giderlerin tespit edilerek belli ölçülere göre dağıtılması önemlidir. 

Hesaplanan birim maliyet ile üretilen ürünler stoklara alınır. 

2.8.3. Değeri Düşen Malların Değerlemesi 

Çeşitli nedenlerle depoda bekleyen mal zarar görmüş veya fiyatı düşmüş olabilir. Yine 

beklenmeyen sel, deprem gibi olağanüstü durumlar nedeniyle kayıplar meydana gelmiş 

olabilir. 

42

VUK'nun 274. maddesi malların piyasa değerinde % 10 ve daha fazla bir düşme 

meydana geldiğinde emsal bedeli ile değerlenebileceği açıklamıştır. Emsal bedeli ortalama 

satış fiyatı veya takdir esasına göre tesbit edilir. 

Kıymeti düşen malların emsal bedelinin tesbitinde ortalama satış fiyatı esasının 

uygulanabilmesi için işletmenin değerlemesini yapacağı maldan en az % 25 oranında satış 

miktarını gerçekleştirmiş olması gerekmektedir. 

Normal ölçüdeki kayıplar fire olarak kabul edilip, envanterde doğrudan doğruya yer 

almazlar ve böylece satılan malın maliyetini etkilemiş olurlar. 

İşletmede meydana gelen tabii afetler neticesinde değeri düşen malların emsal bedeli 

ile değerlenerek uğranılan zararın gider kaydedilebilmesi için öncelikle meydana gelen 

olayın kanıtları ortadan kalkmadan mahkeme, ittaiye ve benzeri ilgili makamlara olayın 

tespit ettirilmesi gerekir. Tespit belgesi ile barebar, olayın olduğu hesap dönemi içinde, bağlı 

bulunulan vergi dairesine müracaat edilerek, kıymeti düşen mallar için emsal bedelinin 

takdiri istenir. Takdir komisyonu tarafından emsal bedelinin tesbitinden sonra maliyet bedeli 

ile emsal bedeli arasındaki değer kaybı kadar karşılık gideri yazılarak sonuç hesaplarına 

aktarılabilir. 

Çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak gibi haller neticesinde kıymeti düşen 

malların değer kayıplarının gidere kaydedilebilmesi için takdir komisyonunun takdir kararı 

yeterlidir. Bu gibi olayları ayrıca resmi makamlara tespit ettirmek gerekmez. Emsal 

bedelinin mükellef tarafından takdir edilemez. 

Kıymeti düşen mallar normal stok hesaplarından maliyet değeri üzerinden çıkarılarak 

157 Diğer Stoklar Hesabı \ 157.01 Değeri Düşük Mallar hesabına aktarılarak gösterilir. 

Stokların maliyet değerleri ile emsal bedelleri arasındaki değer kaybı 654 Karşılık Giderleri 

Hesabı(-) \ 654.01 Mal Değer Düşüklüğü(-) hesabının borcuna, 158 Stok Değer Düşüklüğü 

Karşılığı Hesabı(-) \ XXX Malı Hesabının alacağına kaydedilir. 

Envanter sırasında diğer stoklarda yer alan ürünler de tek tek sayılarak envanter listesi 

çıkarılır. Emsal bedeli olarak belirlenen fiyattan değerleme işlemi yapılır. 

2.9. Envanter Defteri 

Dönem sonlarında çıkarılan envanterlerin (sayım sonuçlarının) ve bilançonun yazıldığı 

defterdir. Envanter defteri ciltli ve sayfaları birbirini takip eden çift sıra numaralı olup, 

tutulması zorunlu defterlerdendir. 

Bilânço esasına göre defter tutan tacirler bu defteri tutmak zorundadırlar. İsteyen II. 

sınıf tacirler de isterlerse envanter defteri kullanabilirler. 

Envanter defterine yazılması gereken hususlar şunlardır: 

Mükellefler işe başlama tarihinde, işletmede bulunan mevcutları, alacakları ve 

borçları bu deftere kaydederler. 

43

İşletme defteri tutan tacirler bu defteri kullanmazlar. Envanter listesini işletme 

defterinde artakalan sayfalarına veya dosya kâğıtlarına yazarlar. Listenin 

toplamını dönem başlarında işletme defterinin ilk satırına, dönem sonunda ise 

işletme defterin en son satırına yazarlar. 

Şüphesiz işe ilk başlayan işletmeler açılış envanterleri yaparlar ve buna göre de 

açılış bilânçosu hazırlarlar. 

Şekli aşağıdaki gibidir; 

A İŞLETMESİNİN 31.12.2006 

TARİHLİ AKTİF ENVANTERİ 

KASA 1.660 

10 Adet 100 1.000 

10 Adet 50 500 

9 Adet 20 160 

BANKALAR 1.400.000 

Zıraat Bankası 500.000 

Vakıflar Bankası 900.000 

ALICILAR 5.000 

Ayşe Ak 4.000 

Ayfer Can 1.000 

ALACAK SENETLERİ 8.000 

1.2.2006 Vadeli Sen. 9.612 

ALACAK SENEDİ REESKONTU 1.612 

TİCARİ MALLAR 15.700 

A Buzdolabı 5 tane 600 3.000 

B Buzdolabı 4 tane 550 2.200 

C Buzdolabı 10 tane 1.200 12.000 

DURAN VARLIKLAR 60.600 53.880 

Bilgisayar 1 adet 600 

İş yeri 1 adet 60.000 

BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 6.120 

Bilgisayar 120 

İş yeri 6.000 

Envanter defterinin karşı sayfasına da bilançonun pasifindeki değerler yazılır. 

44

A İŞLETMESİNİN 31.12.2006 

TARİHLİ PASİF ENVANTERİ 

SATICILAR 5.760 

CAN ANONİM .Şti. 760 

KARDEŞLER A.Ş. 5.000 

BORÇ SENETLERİ 10.000 

10.5.2.2008 Vadeli Sen. 10.000 

SERMAYE 1.500.000 

Aydin Kumaş 1.000 pay X 500 

YTL 500.000 

Kemal Güler 2.000 pay X 500 YTL 1.000.000 

GEÇMİŞ DÖNEM ZARARLARI 31.520 

2007 Yılı Zararı 31.520 

Şekil 2.1. Envanter Defteri 

Bu sayfyadan sonra gelen boş sayfaya elde çizilen veya bilgisayardan alınan dönem 

sonu kapanış bilançosu ya çizilerek yazılır veya kağıtta yazılı ise kağıt o sayfaya 

yapıştırıldıktan sonra yetkililerce altı imzalanır. Böylece envanter defterine yapılacak 

işlemler tamamlanmış olur. 

Kayıtlarını bilgisayarda tutanlar ise envanter defterini ilgili komutları izleyerek 

yazdırırlar. 

45

UYGULAMA UYGULAMAFAALİYETİ FAALİYETİ 


Sayım yaparak hazırladığınız envanter 

listenizi bir dosyaya koyunuz. 

Hazır değerlerin değerleme işlemini 

listede yapınız. 

46 

Bilgisayarınızda işletme tanımları 

bölümünden hesap dönemi 

seçeneğinden dönemin son günün 

öğrenebilirsiniz. 

Listenizdeki hazır değerlerin değerleme 

tablosundan hangi esasa göre 

değerleneceğini belirleyiniz. 

Listenizdeki miktar ile tespit ettiğiniz 

ölçüyü hesap makinesi ile çarparak 

belirleyiniz. 

Şirketin menkul kıymetlerini değerleyiniz. Değerleme tablosundan yararlanınız. 

Şirketin senetli ve senetsiz alacaklarının 

dökümlerini değerleyiniz. 

Değerleme tablosundan yararlanarak 

reeskont oranını o gün itibari ile 

öğreniniz. 

Şirketin duran varlıklarını değerleyiniz. Değerleme tablosundan yararlanınız. 

Senetli senetsiz borçları değerleyiniz. Reeskont faiz oranlarını öğreniniz. 

Şirketin öz kaynaklarını değerleyiniz. Değerleme tablosundan yararlanınız. 

Şirketin gelir ve gider hesaplarını 

ilgilendiren bu döneme uymayan hesapları 

çıkarınız. 

Yapılan değerleme işlemlerinden sonra 

envanter defterine listeleri veya özet 

bilgileri yazınız. 

Dönemsellik kavramını dikkate alınız. 

Gider ve gelir tahakkuklarından bu 

döneme ait olan tutarları ilgili hesaplar 

aktarınız. 

Dönemsellik kavramını dikkate alınız. 

Defter kayıtlarından bilgileri dikkatli 

alınız. 

İşlemlerde hesap makinesi kullanınız.



A OBJEKTİF TESTLER 

Aşağıdaki soruların cevaplarını doğru ve yanlış olarak değerlendiriniz. 

Değerlendirme Ölçütleri Doğru Yanlış 

1. Kasadaki paranın değeri nominal değer ile tespit edilir. 

2. Yabancı paralar o günün kapanış kurundan değerlenir. 

3. Demirbaşlar nominal değer ile değerlenir. 

4. Dönem sonunda ticari mal alış maliyeti ile değerlenir. 

5. Gayrimenkuller vergi değeri ile değerlenir. 

6. Alacak senetleri tasarruf değeri ile değerlenir. 

7. Bankadan alınan krediler dönem sonunda tasarruf değeri ile 

değerlenir. 

8. Borç senetleri tasarruf değeri ile değerlenir. Tasarruf değeri 

hesaplanırken TC Merkez bankasının o günkü açıkladığı reeskont 

oranları kullanılır. 

9. Alınan çekler maliyet bedeli ile değerlenir. 

10. Senetler için ayrılan karşılıklar emsal bedeli ile değerlenir. 


Sorulara verdiğiniz yanıtları parça sonundaki cevap anahtarıyla karşılaştırınız. 

Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı belirleyiniz. 

Yanlış cevaplandırdığınız sorularla ilgili konuları tekrar inceleyip öğrenmeye 

çalışınız. 

47

ÇOKTAN SEÇMELİ SORULAR 


1. Muhasebe dışı envanterin kelime anlamı aşağıdakilerden hangisidir? 

A) Sayım 

B) Uygulama 

C) Değerleme 

D) Muhasebe 

2. Stoklar hangi kritere göre değerlendirilir. 

A) Maliyet Bedeli 

B) Borsa Değeri 

C) Piyasa Değeri 

D) Tasarruf Değeri 

3. Defter değeri 50.000 TL olan bir binaya % 10 amortisman ayrılacaktır. Bu yıl 

ayrılacak amortisman tutarı hangisidir? 

A) 6.000 

B) 7.000 

C) 5.000 

D) 5.500 

4. Kayıtlı değeri 8.000 TL olan alcak senedinin vadesine 31.12.2006 itibariyle 30 gün 

kalmıştır. Aşağıdakilerden hangisi senedin reeskont tutarını ifade eder? ( Merkez 

bankasının açıkladığı reeskont oranı % 50’dir. 

A) 420 

B) 310 

C) 325 

D) 320 

5. Kayıtlı Değeri 60.000 TL olan bir makineye azalan bakiyeler usulüne göre amortisman 

ayrılacaktır. Normal amortisman oranı % 20 dir. İlk yılın amortisman tutarı hangisidir? 

A) 12.000 

B) 25.000 

C) 24.000 

D) 14.000 

6. Envanter listeleri Vergi Usul Kanuna ve Türk ticaret kanuna göre kaçar yıl 

saklanmalıdır? 

A) 5 ve 6 yıl 

B) 7 ve 8 yıl 

C) 3 ve 5 yıl 

D) 5 ve 10 yıl 

48

UYGULAMALI TEST 

B İşletmesi’nin 31.12.2008’de yapılan sayım listeleri aşağıda verilecektir. Değerleme 

ve diğer işlemleri yaparak listeleyiniz. Sayım listesini görevli olarak imzalayınız. 

1. Kasada yapılan sayım sonuçları; 

Nakit Nominal Değeri Tutar (TL) 

2 adet 20 TL 40 

10 adet 50 TL 500 

5 adet 100 TL 500 

TOPLAM 1.040 

Sıra No 

TOPLAM 

31.12.2008 günü kasada bulunan toplam 1.040 TL nakit miktarını listeleyiniz. 

Nakit 

Miktarı 

Nominal Değeri (TL) Tutar (TL) 


İmza İmza 

2. Sayılan alınan çekler; Nominal değer ile değerlenir. 

Çek Mevcudu 

1 adet 2 ay vadeli 500 TL 


800 Liralık toplam alınan çek mevcudu belirlenir. 

Alınan çeklerin envanter listesi aşağıdaki gibidir. 

Vade Nominal Değeri Tutar (TL) 

TOPLAM 


İmza İmza 

49

3. Alacaklar Mevcudu; 

7 ay vadeli 700 Liralık alacak senedin aralık ayından sonra 180 gün vadesi kalmıştır. 

Buna göre hesaplanacak reeskont faizini hesaplayarak alacak listesini düzenleyiniz. 

Alacak Senetlerinin reeskontu hesaplanır; TC Merkez Bankası reeskont oranını 

%54 olarak ilan etmiştir. 

Alacağın Cinsi Vadesi Kalan Günü Nominal Değeri Tutarı Reeskontu 


İmza İmza 

4. Menkul kıymetler ; 

Şirketin elinde; 

Erdemir hissesinden 1.000 lot olduğu ve alış fiyatının da 5 lira olduğu, 

Kardemir hissesinden 2.000 lot olduğu ve alış fiyatının da 2 lira olduğu, 

belirlenmiştir. 

Buna göre; 31.12.2008 günü İMKB’de Erdemir hissesinin 1 lot alım fiyatı 6 liradan, 

Kardemir hissesinin alım fiyatı ise 1 liradan kapanmıştır. 

Senedin 

Cinsi 

Hisse senedinin değerini hesaplayarak listeleyiniz. 

Kapanış 

Değeri 

Miktarı 

Lot 

Alış 

Bedeli 

Toplam 

50 

Alış Tutarı Değerleme 

Tutarı 


İmza İmza 

Artış 

veya 

(Azalış)

5. Stok Sayımları Şöyledir; 

Maliyet bedeli her cins malın kayıtlı olduğu stok kartından bakılarak miktarın 

karşısına yazılmıştır. Envanter listesini aşağıdaki tabloya oluşturunuz. 

Cinsi Miktarı Birim Maliyet Tutar (TL) 

A malı 200 metre 10 TL 2.000 

B malı 500 metre 60 TL 30.000 

C malı 100 metre 40 TL 4.000 

D malı 400 metre 15 TL 6.000 

E malı 800 metre 20 TL 16.000 


TOPLAM 76.000, 


Toplam 


İmza İmza 

6. İşletmenin binaları için amortisman defterinden aldığımız bilgiler şunlardır; 

İşletmenin 120.000 TL değerinde bir işyeri, 

70.000 TL değerinde deposu, 

120.000 TL değerinde 3 adet taşıtı vardır. 

Bu yıl gayrimenkullere % 10 oranında, taşıtlara % 20 normal amortisman 

uygulanacaktır. 

Toplam 


İmza İmza 

51

6. Borç Senetleri; 

Cinsi Vadesi Tutarı Kalan Gün Adedi 

Borç Senedi 1 yıl 400 TL 180 1 


Borç Senetleri; TC Merkez bankasından alınan envanter günü ilan edilen reeskont 

oranı % 54’tür 

Borcun Cinsi Vadesi Kalan Günü Nominal Değeri Tutarı Reeskontu 

TOPLAM 


İmza İmza 

7. Öz kaynakları; 


Aysun Karaman 400 pay 200.000 TL 


Ayşe Duman 2.000 pay 1.000.000 TL 

Bir pay 500 TL’dir. 

Özkaynakları aşağıdaki envanter listesine yazınız. 

Ortaklar Sermaye Payı 

52 

Bir Payın 

Değeri (TL) 


İmza İmza 

Geçen yılın karı 9.000 TL.dir. 


Bu dönemin net gelirleri 5.000 TL olarak tespit edilmiştir. 

Şirket alım satım faaliyeti yaptığından mamul üretimi yoktur. 

Tutarı 

Yukarıdaki bilgileri göre envanter listelerinizi tamamlayarak elde ettiğiniz bilgileri 

envanter defterine yazınız. 

İstenenler : 

Envanter defterine sayım sonuçlarını yazınız.

1 

31.12.2008 TARİHLİ AKTİFTEKİ 

DEĞERLER 

53

31.12.2008 TARİHLİ PASİFTEKİ DEĞERLER 2 

54


Modül Adı: Envanter işlemleri 

Uygulama Faaliyeti: Değerleme işlemleri 

55 

Öğrencinin 

Adı Soyadı: 

Sınıf ve Nu: 

Açıklama: Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız 


ediniz. 

Gözlenecek Davranışlar Evet Hayır 

● Sayım yaparak hazırladığınız envanter listesini dosyaladınız mı? 

● Hazır değerlerin değerleme işlemini listede yaptınız mı? 

● Şirketin menkul kıymetlerini değerlediniz mi? 

● Şirketin senetli ve senetsiz alacaklarının dökümlerini değerlediniz 

mi? 

● Şirketin duran varlıklarını değerlediniz mi? 

● Senetli senetsiz borçlarını değerlediniz mi? 

● Şirketin öz kaynaklarını değerlediniz mi? 

● Şirketin gelir ve gider hesaplarını ilgilendiren bu döneme uymayan 

hesapları çıkardınız mı? 

● Yapılan değerleme işlemlerinden sonra envanter defterine listeleri 

veya özet bilgileri yazdınız mı? 




Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz “Evet” ler 

kazandığınız becerileri ortaya koyuyor. ”Hayır” larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız. 

Hepsi “Evet” ise bir sonraki ögrenim faaliyetine geçiniz.

AMAÇ 


Bu öğrenme faaliyeti ile, muhasebe içi envanter kayıtlarını yapabileceksiniz. 

ARAŞTIRMA 



İnternetteki muhasebe sitelerine girerek envanter işlemlerinin aşamalarını 

indiriniz. 

Tanıdığınız bir işyerinden kazancını nasıl tespit ettiğini öğrenerek sınıfta 

arkadaşlarınız ile paylaşınız. 

3. MUHASEBE İÇİ ENVANTER 

Envanter işlemlerinin muhasebe ile ilişkisini kurduğumuzda envanter işlemlerini 

"muhasebe dışı envanter işlemleri" ve "muhasebe içi envanter işlemleri" olarak ikiye 

ayırabiliriz. Envanter çıkarmanın mevcut, alacak ve borçların tesbiti ve değerlendirilmesi 

aşamaları muhasebe dışı envanter işlemi olarak kabul edilir. Bu tesbit ve değerleme 

işleminden sonra bulunan neticelerin muhasebe kayıtları ile karşılaştırılarak hesapların 

gerçek durumu ifade eder duruma getirilmesi işlemi gelir. Bu işleme muhasebe içi envanter 

adı verilir. Muhasebe içi envanter işfemleri gerekli düzenleyici muhasebe kayıtlarını kapsar. 

Envanter çıkarılırken muhasebe dışı ve muhasebe içi envanter işlemleri ile iktisadi kıymetler, 

tesbit edilir değerlemesi yapılır ve bulunan envanter neticelerine göre muhasebe kayıtlarının 

düzeltilmesi sağlanır. Böylece muhasebe kayıtlarının envanter neticeleri ile mutabakatı 

sağlanmış olur. 

Muhasebe uygulamasında envanter işlemleri aşağıdaki sırayı takip eder. 

Dönem sonunda muhasebe kayıtlarına göre genel geçici mizan 

düzenlenir, 

Muhasebe dışı envanter işlemleri yapılarak iktisadi kıymetlerin gerçek 

durumu tesbit edilir, 

Muhasebe dışı envanter neticeleri ile Genel geçici mizan karşılaştırılır 

ve varsa farklar bulunur, 

Bulunan farkların sebeplerine göre gerekli düzenleyici muhasebe 

kayıtları yazılarak muhasebe içi envanter işlemi gerçekleştirilir, 

Muhasebe kayıtları ile envanter neticelerinin uyumu sağlanarak genel 

kesin mizan düzenlenir, 

Böylece, envanter sonuçlarını yansıtan mali tablolar düzenlenir. 

Muhasebe içi envanter işlemleri aşağıdaki sıra dahilinde yapılır. 

Sayım sonuçları ile geçici mizanı karşılaştırarak farklılıkları bulmak, 

Farklılıkların giderilmesi için gerekli kayıtları yapmak, 

Dönem sonu yansıtma kayıtlarını yapmak, 

56

Yansıtma ve maliyet hesaplarını kapatmak, 

Gelir tablosunu düzenlemek, 

Gelir tablosu hesaplarını ilgili sonuç hesaplarına devrederek kapatmak, 

Kesin mizanı düzenlemek, 

Kapanış bilânçosunu hazırlamak, 

Kapanış kaydını yapmak. 

Gördüğünüz gibi envanter işlemlerinin tamamlanabilmesi iki modülde verilen 

işlemlerin sırası ile yerine getirilmesi gerekmektedir. İlk aşamamız sayım farklarının 

tespitidir. 

3.1. Sayım Listelerine Göre Farklılıkların Tespiti 

Muhasebe dışı envanter modülünde öğrendiğimiz sayım ve değerleme sonuçlarını 

genel geçici mizan ile karşılaştırarak aradaki farklılıkların belirlenmesi, daha sonrada bu 

farklılıkların giderilmesi için gerekli envanter kayıtlarının yapılması gerekir. 

3.1.1. Genel Geçici Mizanın Hazırlanması 

Başta Aralık ayı olmak üzere cari hesap dönemine ait mali olayların tamamı yevmiye 

defterine kaydedilerek 31.12.20xx gün sonu itibarı ile borç ve alacak toplamları alınır. Bu 

kayıtlar da daha önce öğrendiğiniz gibi büyük defterlere aktarıldıktan sonra büyük defterlerin 

de tek tek borç ve alacakları toplanır. Daha sonra büyük defterde yer alan tüm hesaplar ile 

borç ve alacaklarının sırası ile yazıldığı bir tablo oluşturulur. Dönem sonunda envanter 

işlemlerine başlamadan önce hazırlanan bu tablo “genel geçici mizan” olarak adlandırılır. 

Bu aşamada öncelikle yevmiye defteri ve mizanın borç ve alacak toplamlarının eşitliği 

kontrol edilir. Daha sonra mizan toplamı ile yevmiye toplmının birbirine eşit olup 

olmadığına bakılır. Örneğin; 

İşletmesinin 31.12.20xx Tarihli Genel Geçici Mizanı 

S. No 

HESAP ADI 

TOPLAM KALAN 

BORÇ ALACAK BORÇ ALACAK 

1 100-KASA HS. 4.000 1.000 3.000 - 

2 102-BANKALAR H. 50.000 20.000 30.000 - 

3 121-ALACAK SEN.H. 9.000 2.000 7.000 - 

4 153-TİC.MALLAR H. 440.000 20.000 420.000 - 

5 255-DEMİRBAŞLAR 

H. 

500.000 - 500.000 - 

6 321-BORÇ SENT.H. 7.000 1.000 6.000 - 

7 191-İNDİRİL. KDV H. 2.000 500 1.500 - 

8 391-HESAP. KDV H. 300 4.000 - 3.700 

57

9 500- SERMAYE H. 613.800 - 613.800 

10 600-Y.İ.SATIŞLAR H. - 350.000 - 350.000 

TOPLAM 1.012.300 1.012.300 967.500 967.500 

3.1.2. Muhasebe Dışı Envanter Bilgilerinin Temin Edilmesi 

Envanter bilgileri envanter defterinden ya da envanter listelerinden temin edilebilir. 

Aşağıda örnek olarak verilmiş olan envanter defterini inceleyiniz. 

Envanter Defteri 

KASA 1.660 

10 Adet 100 1.000 

10 Adet 50 500 

9 Adet 20 160 

BANKALAR 1.400.000 

Zıraat Bankası 500.000 

Vakıflar Bankası 900.000 

ALICILAR 5.000 

Ayşe Ak 4.000 

Ayfer Can 1.000 

ALACAK SENETLERİ 8.000 

1.2.2006 Vadeli Sen. 9.612 

A.S. REESKONTU 1.612 


A Buzdolabı 5 tane 600 3.000 

B Buzdolabı 4 tane 550 2.200 

C Buzdolabı 10 tane 1.200 12.000 

DURAN VAR. 60.600 53.880 


İş yeri 1 adet 60.000 

B.AMORTİSMANLAR 6.120 


İş yeri 6.000 

58

SATICILAR 5.760 

CAN ANONİM .Şti. 760 

KARDEŞLER A.Ş. 5.000 

BORÇ SENETLERİ 10.000 

10.5.2.2006 Vadeli Sen. 10.000 

SERMAYE 1.500.000 

Aydin Kumaş 1.000 pay X 500 YTL 500.000 

Kemal Güler 2.000 pay X 500 YTL 1.000.000 

GEÇMİŞ DÖNEM ZARARLARI 31.520 

2005 Yılı Zararı 31.520 

3.2. Varlık ve Kaynak Hesaplarının Karşılaştırılarak 

Denkleştirilmesi 

İşletmenin en son çıkarılan genel geçici mizanındaki hesapların kalanları hesap 

sırasına göre envanter ve bilanço defterinden (veya listelerden ) takip edilerek kontrol edilir. 

Arada farklılıklar varsa bunların düzeltilmek veya araştırılmak üzere bir kağıda not edilmesi 

faydalı olacaktır. Alınan notlar muhasebecinin takip edeceği haritasıdır. Böylece hatalar 

engenllenmiş olur. 

Envanter işlemlerinde hesapların veya sayım sonuçlarının unutulması, atlanması daha 

büyük hatalara neden olabilir. Aksi halde hesaplanan gelir tablosu, bilanço, mizan ve kâr 

hatalı hesaplanabilir. Vergi yasalarına göre kâr üzerinden vergi ödenmesini zorunlu 

kıldığından ödenen verginin hatalı olması vergi suçlarını beraberinde getirir. İyi bir 

muhasebecinin temel özelliklerinden birisi de dikkatli olmasıdır. Bundan sonra 

hazırlayacağımız notlar için hesapları tek tek nasıl karşılaştırabiliriz onu görelim. 

3.2.1. Hazır Değerlerin Karşılaştırılması 

Mizandaki hesapların sıralaması hesap planına göre yapılır. Bu nedenle mizanda 

öncelikle hazır değerlere ilişkin hesaplar yer alır. Hazır değerler nakit ve nakite çevrilebilme 

imkanı hemen olan değerlerdir. (Kasa, banka, alınan çekler vb.). 

Her hesabın genel geçici mizandaki borç kalanı ile envanter sonucuna ayrı ayrı 

bakılmalıdır. Fili sayım sonucu ile hesap kalanı karşılaştırılır. Kalan aynı ise problem yoktur. 

Farklı ise sayım toplamından mizandaki kalan toplamı çıkarılarak fark hesaplanır. Farklılığın 

sebebi defterlerde ve belgelerde araştırılır. Sebebi bulunamayan farklılıklar; 

Fiili sonuç defterdekinden fazla ise sayım fazlası, 

Fiili sonuç defterdekinden az ise sayım noksanı olarak nitelendirilir. 

Hesaplanan Noksanlık 197. SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI HESABINA 

borç, ilgili hesaba da alacak yazılır. 

59

Fazlalıklar ise 397. SAYIM VE TESELLÜM FAZLALARI HESABINA alacak, ilgili 

hesaba da borçlu yazılır. 

3.2.1.1. Kasa Hesabının Denkleştirilmesi 

Fiili Sayım Sonucunun Tutarı = Kasa Hesabının Borç Kalanı formülümüz 

olmalıdır. 

Kasa hesabının borç kalanı mizandan alınır. Kasadaki nakitin sayım toplamı envanter 

defterinden alınır. Her iki rakam karşılaştırılır. 

Mizandaki kasa hesabının kalanı (>) büyükse, sayım sonucundan, kasa noksanı 

vardır. 

Mizandaki kasa hesabının kalını (

1 

Farklı bir tarih; 

135-PERSONELDEN ALACAKLAR 

(Başka bir hesap da olabilir.) 

197-SAYIM TESELLÜM 

NOKSANLARI HS. 

Kasadaki noksanlığın sebebinin bulunması 

Böylece kasa hesabının borç kalanı l.100 TL olarak denkleştirilmiş olur. 

50 Liralık noksanlığın personelden kaynaklandığı tespit edilirse, aşağıdaki kayıt 

yapılır. 

Noksanlığın sebebi bulunduğunda; 

Sebebi bulunamayan kasa noksanları 690 Dönem Kâr Zararı Hesabına ertesi 

yılsonunda devir edilir. Ancak yasal olarak gider kabul edilmeyen bu miktarlar daha sonra 

matraha ilave edilmek üzere karşılık ayrılır. 

1 

2 

31.12.2008 

690-DÖNEM K. VEYA ZAR. HS. 

197-SAYIMTESELLÜM NOKSANLARI H. 

Kasadaki sayım noksanının nedeninin bulunamaması 

31.12.2008 

950-MATRAHA EKLENECEK UNSURLAR HS. 

01.Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler 

951-MATRAHA EKL.UNSUR. KARŞILIĞI 

Kabul edilmeyen giderlere karşılık ayrılması 

Kasa Sayım Fazlasında Yapılacak İşlemler; 

Yapılan sayım sonucu mizanda görünen nakit kalanından fazla ise kasada fazla var 

demektir. Fazla sayılan nakitin de bir çok nedeni olabilir. 

Kasa Fazlalığının Nedenleri; 

Faturalar fazla tahsil edilmiş, 

Yapılan tahsilâtlar defterlere işlenmemiş, 

Malzeme satış faturası kesilmemiş veya işlenmemiş olabilir. 

61 

50 

50 

50 

50 

50 

50

Kasa fazlalarında da araştırılmak üzere noksanlıkta olduğu gibi denkleştirme işlemi 

yapılır. Fazlalıklar için 397-SAYIM TESELLÜM FAZLALARI HESABI kullanılır. 

Sebebi bulunamayan kasa fazlaları T.C. Merkez Bankası adına açılan 436-DİĞER 

ÇEŞİTLİ BORÇLAR HESABI’na alacak yazılarak 10 yıl bekletilir. Bekletilen fazlalık, 10 

yıl içinde sahibi çıkar ise ona, çıkmaz ise T.C. Merkez Bankası’na ödenerek kapatılır. 

Örneğin; Envanter defterinde sayılan nakit miktarı 5.600 TL olan, mizanda kasa 

hesabının borç kalanı 5.000 TL olan işletmenin kasası aşağıdaki şekilde denkleştirilir. 

Kasa Fazlası = Fiili Kasa Sayım Sonucu – Kasa Hesabı Borç Kalanı 

Kasa hesabında 5.600 TL – 5.000 TL = 600 TL kasadaki fazla nakit 

Tespit edilen kasa Fazlası araştırılmak üzere deftere kayıt edilir; 

1 31.12.2008 

100- KASA HESABI 

397-SAYIM TES. FAZL. HS. 

Kasadaki fazlalığın araştırılmak üzere 

hesaba alınması 

62 

600 

Böylece kasa hesabının borç kalanı 5.000 TL olarak denkleştirilmiştir. 

Büyük defterimizde kasa hesabının borcunu toplayıp alacak tarafında çıkardığımızda; 

20.600-15.000= 5.600 TL kalıyor. Mizandaki kalan ile sayım sonucu biribirini 

tutuyor. Yaptığımız denkleştirme işlemi ve kaydımız doğru yapılmıştır. 

600

Fazlalığın sebebi bulunduğunda; 

1 Bulunma günü 

397-SAYIM TESELLÜM FAZL. HS. 

(Noksanlığa sebep olan 

hesap ismi yazılır.) 

600-YURT İÇİ SATIŞLAR HS. 

Kasadaki fazlalılığın sebebinin bulunması 

Sebebi bulunamayan kasa fazlasının miktarı küçük ise hesap 679 Diğer Olağandışı 

Gelir ve Karlar Hesabına devredilerek kapatılır. Fazlalılığın tutarı büyük ise 436 Diğer 

Çeşitli Borçları Hesabına aktarılır. 

1 31.12.2008 

397-SAYIM TESELLÜM FAZLALIKLARI HS 

679 D.OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂR.HS. 

Az olan fazlalığın devri 

Yukarıdaki kayıtlardan birinin yapılması halinde sayım tesellüm fazlaları hesabı ertesi 

yıl kapanmış olur. 

B 397 SAY.ve TES.FAZLA.HS.A 

600 600 

Fazlalık yüklü ise o zaman; 

Örneğin; Kasada olması gereken nakit : 1.700 – 550 = 1.150 TL, sayım sonucu 3.l50 

TL ise kasada 2000 TL fazlalık vardır. Fazlalığın sebebi kayıtlara ve belgelere bakılmış 

bulunamamıştır. İleride buhunmak üzere muhasebe kayıtlarına alınmalıdır. 

1 31.12.2008 


397-SAYIM VE TESELLÜM.FZL.HS. 

Kasadaki fazlalığın araştırılmak üzere hesaba 

alınması 

63 

600 

600 

2.000 

600 

600 

2.000

1 

.31.12.2008 

397-SAYIM TESELLÜM FAZLALIKLARI HS 

436-DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 

01.T.C. Merkez Bankası 

Çok olan fazlalığın 10 yıl içinde ödenmek üzere 

hesaba alınması 

3.2.1.2. Kasadaki Yabancı Paraların Denkleştirilmesi 

64 

2.000 

2.000 

Kasada bulunan yabancı paralar yani dövizler değerlemede öğrendiğimiz gibi o günkü 

T.C. Merkez Bankası’nın o gün açıkladığı alış kuru üzerinden yapılmakta idi. Yapılan 

değerleme ile yabancı paranın değeri düşer ya da azalır. Değer Artışı Olduğunda; 

1 31.12.2008 


01. Dolar Kasası xxx 

646-KAMBİYO KARLARI 

01.Olumlu Kur Farkları 

Dolardaki değer artış kaydı 

Değer Düşüşü Olduğunda; 

1 31.12.2008 

656-KAMBİYO ZARARLARI HS. (-) 

01.Olumsuz Kur Farkları 


01. Dolar Kasası xxx 

Dolardaki değer düşüş kaydı 

XXX 

XXX 

XXX 

XXX 

Örneğin; Bir şirketin 31.12.2008 günü yapılan kasa sayımında 10.000 € vardır. 

Euronun defterlere kayıt edildiği gün alış kuru 1,6 TL’dır. 31 Aralık günü dolar alış kuru 1,9 

TL’den kapanmıştır. 

Deftere kayıt günüdeki değeri = 10.000 € X 1,6 TL = 16.000 TL 

Bu günkü değer = 10.000 € X 1,9 TL = 19.000 TL 

Aradaki fark 3.000 TL DEĞER ARTIŞI 

Euro kasasının 3.000 TL artırılması için ilgili kayıt aşağıdaki gibi yapılacaktır.

1 31.12.2008 


01. Euro Kasası 3.000 

646-KAMBİYOKARLARI 

01.Olumlu Kur Farkları 

Euro’daki değer artış kaydı 

3.2.1.3. Alınan Çeklerin Denkleştirilmesi 

65 

3.000 

3.000 

İşletmenin başkalarından alacağına karşılık aldığı ticari senetlerden biri de çeklerdir. 

Çeklerin denkleştirilmesinde dikkat edilmesi tahsili zorlaşmış veya karşılıksız çıkmış olan 

çeklerdir. Bu şekilde tahsili şüpheli hale gelmiş çekler için (Karşılıksız çıkan çeklerde yasal 

takip işleminin başlatılması gerekir.) karşılık ayrılması muhasebenin temkinli olma ilkesi 

gereğidir. Vergi usul kanunu bazı durumlardaki alacakların şüpheli hale geldiğini 

tanımlamıştır. 

Alınan çek veya alacakların şüpheli hale gelmesi aşağıdaki şartlar ile gerçekleşir. 

Alacak ticari veya zirai kazancın elde edilmesi ile ilgili bir nedenle ortaya 

çıkmalıdır. 

Ödeme gününde ödenmemiş ve noter kanalı ile istenmiş olmalıdır. 

Şüpheli alacağa karşılık ayrılabilmesi için (Yukarıdaki nedenlere ilave olarak) ise; 

Alacak dava yolu ile istenmeli, 

Alacak için bir teminat olmamalı, 

Alacaklı bilanço usulüne göre defter tutmalı, 

Değerleme gününde (Dönem sonunda) tahsilinin zorlaşması gerekir. 

Ayrılacak karşılığın tutarı alacağın defterdeki değeri kadardır. Yabancı paralı 

alacakların şüpheli hale gelmesinde karşılık ayrılırken kur farkları da karşılık miktarına ilave 

edilir. 

Alınan çekler de bir alacağı ifade ettiğinden tahsilin imkansız hale gelmesi dönem 

sonunda karşılık ayrılmasına neden olur. 

Karşılık ayırma işleminden önce tahsili imkansız hale gelen çekin niteliği şüpheli 

alacak konumuna dönüştüğünden alınan çekler hesabından çıkarılarak şüpheli alacaklar 

hesabına aktarılması gerekir. 

Örneğin; Elimizdeki 9.000 TL’lık bir çek bankada karşılıksız çıkmıştır.

1 1.12.2008 

128-ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HS. 

01. Alınan Çekler 

101-ALINAN ÇEK. HS. 

Çekin karşılıksız çıkması 

66 

9.000 

9.000 

Karşılıksız çıkan çek miktarı için takip işlemi başlamış olduğundan dönemin son 

gününde tahsil edilip edilmeyeceği şüpheli hale gelen alacak için karşılık ayrılması gerekir. 

Çek bedeli kadar ayrılacak karşılık için aşağıdaki kayıt yapılır. 

1 31.12.2008 

654-KARŞILIK GİD. HS.(-) 

129-ŞÜP. TİC. ALACAK. KARŞIĞI HS.(-) 

Karşılıksız çek için karşılık ayrılması 

9.000 

9.000 

Karşılık gideri hesabı 6’lı gider hesapları ile birlikte 690-Dönem Kâr Veya Zararı 

Hesabına devir edilecektir. Karşılık hesabı ise alacak hiç alınamaz ise o alacak hesabına 

karşılık borçlandırılarak kapatılır. 

Karşılık ayrılan alacak tahsil edildiğinde ise karşılık hesabı 644-Konusu Kalmayan 

Karşılıklar hesabına devir edilir. 

3.2.1.4. Bankalardaki Mevduatların Denkleştirilmesi 

İşletmeciler fazla nakitlerini bankalara açtırdıkları mevduat hesaplarında tutarlar. 

Açtırılan mevduatlar 102-BANKALAR HS’da izlenir. 

Dönem sonunda bankadaki mevduat miktarı alınan dekont ile doğrulandıktan sonra 

dekonta bağlı olarak şirket defterindeki kontrollerden sonra gerekli düzeltme kayıtları 

yapılır. 

Bankanın hesap kalanı ile Şirketteki 102-Bankalar Hesabının kalanı birbirine denk 

olmalıdır. Arada farklılık varsa, envanter işlemleri ile giderilmesi gerekir. Hesaplardaki 

farklılıklar; 

Unutulan bir kayıt veya işlemden, 

Hesaba aktarılan faiz gelirinden kaynaklanabilir. 

Örneğin; 31.12.2008 günü bankadan alınan dekontta hesabımızda 45.400 TL nakit 

olduğu görülmektedir. Mizandan banka hesabının borç kalanının 45.000 TL olduğu 

görülmüş aradaki farkın hesabımıza aktarılan faizden kaynaklandığı anlaşılmıştır. 

Mizandaki bankalar hesabının büyük defterdeki durumu şöyledir;

B 102-BANKA HESABI A 

4.000 5.000 

50.000 14.000 

10.000 

64.000 19.000 

1 31.12.2008 

102-BANKALAR HES. 

642-FAİZ GELİR. HS. 

Hesabımıza aktarılan faiz gelirinin kaydı. 

B 102-BANKA HESABI A B 642-FAİZ GELİRLERİ H. A 

67 

400 

4.000 5.000 400 

50.000 14.000 

10.000 400 

64.000 19.000 

400 

64.400 19.000 

Bankalar hesabının borç toplamından alacak toplamı çıkarıldığında 45.400 TL borç 

kalanı veriyor. Böylece bankanın kayıtları ile işletmenin kayıtları biribirine denkleştirilmiş 

olur. Banka hesabının denkleştirilmesine hesap mutabakatının sağlanması da denilmektedir. 

3.2.2. Menkul Kıymetlerin Karşılaştırılması 

İşletmenin satın aldığı menkul kıymetler 11 ile başlayan kod numaralı hesaplarda 

izlenmektedir. Dönem sonunda bu hesaplarda kayıtlı menkul kıymetler sayılır. Sayım 

sonucuna göre piyasadaki 31.12. günü alış fiyatından değerlenerek aktifte düzeltme kaydı 

yapılmalıdır. Söz konusu kıymetlerin değer artışları 

Alınan hisse senetlerinin değeri sürekli değişeceğinden yılın son günü menkul 

kıymetin piyasada ifade ettiği değere göre muhasebe kayıtları yapılmalıdır. 

3.2.2.1. Menkul Kıymetlerin Değeri Düşmüşse 

Örneğin; 31.12.2008 günü elimizde bulunan 60.000 liralık hisse senedi 40.000 liraya 

düşmüştür. Buna göre menkul kıymete aradaki fark kadar karşılık ayrılacaktır. 

400

1 31.12.2008 

654-KARŞILIK GİD. HS.(-) 

119-MENKUL KIY. 

DEĞER DÜŞÜK.KARŞ.HS.(-) 

Değeri düşen hisse senetlerimize ayrılan 

karşılık. 

3.2.2.2. Çıkarılmış Tahviller 

68 

20.000 

20.000 

Şirketler bazı durumlarda duydukları nakit ihtiyaçlarını sermaye piyasası kurulundan 

izin alarak borçlanma senedi (Tahvil) çıkarabilirler. Tahviller karşılığında tahsil edilen nakit 

aşağıdaki gibi muhasebeleştirilir. 

Şirketimiz 2008 yılında 3 yıl vadeli tahvilleri çıkarmış ve bunun 100.000 liralık kısmı 

satılmıştır. 

1 2008 

100-KASA HS. 

405-ÇIKARILMIŞ 

TAHVİLLER HS. 

Çıkarılan tahviller 

100.000 

100.000 

Yıl sonunda ise çıkarılan tahviller ödeme zamanları bir yılın altına indiğinde kısa 

vadeli hesaba aktarılması gerekir. Örneğimizdeki tahvillerin 50.000 Liralık kısmı 2006 yılı 

için ödenecekse aşağıdaki kayıt 2008’in sonunda yapılmalıdır. 

1 

405-ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER HS. 

304-TAHVİL, ANA- 

PARA, BORÇ, TAKSİT 

VE FAİZLERİ HS. 

Çıkarılan tahvillerin aktarma kaydı. 

3.2.3. Alacak ve Borçların Karşılaştırılması 

50.000 

50.000 

Alacaklar envanter defteri ile karşılaştırılırken iki konuda gözden geçirilerek düzeltme 

kaydı yapılır.

3.2.3.1 Alacaklara Karşılık Ayrılması 

Alacağın tahsilinin zorlaşması işletmeyi tedbirli olmak zorunda bırakır. Alacağın 

tahsil edilememesinde hangi kaynaktan bu giderin karşılanacağına karşı tedbir alınır. Alacak 

miktarı kadar tutar gider yazılarak ŞÜPHELİ ALACAKLAR KARŞILIĞI hesabına kayıt 

edilir. 

Hesap planına baktığınızda birden çok karşılık hesabı görmeniz mümkün, bu alacağın 

gruplandırılması ile ilgilidir. Alacak hesap planındaki hangi kodlu hesapta ise o kodun 

bulunduğu bölümdeki karşılık hesabı kullanılarak karşılık ayrılmalıdır. Örneğin; 

12.TİCARİ ALACAKLAR’ın altında yer alan hesaplar için; 

129-ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI HESABI (-), 

13.DİĞER ALACAKLAR’ın altında yer alan hesaplar için; 

139-ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI HESABI (-), 

22.TİCARİ ALACAKLAR’ın altında yer alan hesaplar için; 

229-ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI HESABI (-), 

23.DİĞER ALACAKLAR’ın altında yer alan hesaplar için; 

239-ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI HESABI (-), 

Kullanılır. Karşılık hesapları birden çok olduğu için dikkat etmemiz gerekmektedir. 

Karşılık istenildiği zaman değil, alacağın tahsilinin güçleşmesi ile yasal takibe başlanıldığı 

yılın sonunda ayrılmalıdır. 

Örneğin; 8.10.2008 günü 50.000 TL’lık 6 ay vadeli, kısa vadeli alacak senedimiz 

vadesi geldiği halde tahsil edilememiştir. Bu olayın sonunda; 

Hesap aşağıdaki şekilde 121-Alacak Senetlerinden çıkarılarak 128-ŞÜPHELİ 

TİCARİ ALACAKLAR hesabına borç kayıt edilmelidir. 

1 8.10.2008 

128-ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HES. 

121-ALACAK SENETLERİ H. 

Alacağın vadesinde tahsil edilememesi. 

69 

50.000 

50.000 

Senedin tahsili için mahkemeye başvurulmuş ve yapılan takip sonucunda tahsil 

edilmesi zorlaşmıştır. Buna göre yılın sonunda; alacak senedine karşılık ayrılmalıdır. 

1 31.12.2008 

654-KARŞILIK GİDER. HES. 

129-Ş. TİC. ALACAK. KARŞ. HS.(-) 

Tahsili güçleşen alacağa karşılık ayrılması. 

50.000 

50.000

3.2.3.2. Alacak ve Borçlara Reeskont Ayrılması 

Daha önceki envanter dışı modülümüzde reeskontun nasıl hesaplandığını açıklamıştık. 

Bu sefer de hesapladığımız reeskont miktarını muhasebe defterlerine nasıl kayıt edeceğimizi 

göreceğiz. 

Dönem sonunda alacak ve borçların dökümüne bakılarak reeskont tutarı hesaplanır. 

Hesap planında sınıflandırılan alacakların reeskontları toplanarak bir defada kayıt altına 

alınırlar. Reeskontu hesaplanan her alacağın hesap planındaki grubunda yer alan reeskont 

hesabı kullanılır; 

12.TİCARİ ALACAKLAR grubunda yer alan alacak senetleri için; 

122-ALACAK SENETLERİ REESKONTU HS.(-) 

13. DİĞER ALACAKLAR grubunda yer alan diğer alacak senetleri için; 

137-DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU HS.(-) 

22. TİCARİ ALACAKLAR grubunda yer alan (Uzun Vadeli) alacak senetleri için; 

222-ALACAK SENETLERİ REESKONTU HS.(-) 

23. DİĞER ALACAKLAR grubunda yer alan diğer alacak sen. (Uzun Vadeli) için; 

237-DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU HS.(-) 

32.TİCARİ BORLAR grubunda yer alan borç senetleri için; 

322-BORÇ SENETLERİ REESKONTU HS.(-) 

33.DİĞER BORÇLAR grubunda yer alan diğer alacak senetleri için; 

337-DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) hesapları kullanılır. Hesapları 

birbirinden ayıran dikkat ettiyseniz kodlarıdır. Aynı isimleri kodları ile ayırt etmek 

mümükündür. 

Örneğin; İşletmenin dönem sonu itibariyle envanter defterinden alınan dökümlere 

göre alacaklarına hesaplanan reeskont tutarları şöyledir. 

121-ALACAK SENETLERİ 8.000 

Senetlerin Reeskontu 1.612 

133-BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR 10.000 

Alacağa Hesaplanan Reeskont ......................... . 2.000 

321-BORÇ SENETLERİ 20.000 

Borca hesaplanan reeskont....................... 1.000 

Hesaplanan reeskont muhasebe defterlerine aşağıdaki şekilde kayıt edilir. 

1 

2 

31.12.2008 

657-REESKONT VE FAİZ GİDER. HES. (-) 

122-ALACAK SEN.REESKONTU H. (-) 

137-DİĞER ALAC.SN. REESK.H. (-) 

Alacak senetlerine ayrılan reeskont. 

31.12.2008 

322-BORÇ SEN.REES.HS. (-) 

647-REESKONT FAİZ GELİRLERİ H. 

Borç senedine ayrılan reeskont 

70 

3.612 

1.000 

1.612 

2.000 

1.000

1 

2 

Yapılan işlem yeni dönemin birinci günü aşağıdaki gibi iptal edilir. 

01.01.2009 

122-ALACAK SEN. REESKONTU H. (-) 

137-DİĞER ALAC.SN. REESKONTU H. (-) 

647-REESKONT FAİZ GELİRLERİ H. 

Alacak senetleri reeskontunun iptali 

01.01.2009 

657-REESKONT FAİZ GİDER. HES. (-) 

322-BORÇ SEN.REESKONTU HS. (-) 

Borç senedi reeskontunun iptali 

71 

1.612 

2.000 

1.000 

3.612 

1.000 

Yapılan kayıtlar Yeni dönemin ilk gününde ters kayıt yapılarak kapatılır. Aklınıza şu 

soru gelebilir. 

Bir gün sonra kapatılacak olduğu halde bu hesaplar neden açılıyor ki? 

Nedeni; İşletmenin o günkü gerçek değerini tablolara yansıtmak amacıyla bu işlemler 

yapılmaktadır. Bilançolar işletmenin mali rontgeni gibidir. Varlık ve kaynakları etkileyen 

işlemlerin tablolara yansıtılması özün önceliği kavramı gereğidir. 

3.2.4. Stokların Denkleştirilmesi 

Stoklar işletmenin satmak üzere satın aldığı veya satmak üzere ürettiği malzemelerin 

izlendiği hesaplardan oluşur. Üretilen ürünlerin takip ve envanter işlemi maliyet muhasebesi 

dersi modüllerinde tanıtılacağından biz alım satım yapılan ürünlerin envanter kayıtlarına 

değineceğiz. 

Satılmak üzere alınan mallar 153-TİCARİ MALLAR HESABI’nda izlenir. 

Dönem sonunda yapılan envanter işlemi çeşidi az ürün satan işletmelerde her satış 

işleminden sonra yapılır. Çok fazla çeşit satan eczacılar gibi işletmeler sayım işini 3 yılda bir 

yapmaktadırlar. Her yılın sonunda varsayılan miktara göre maliyet belirlenerek kâr/zarara 

devir edilir. Ancak ürün çeşidi fazla olan işletmeler yıl sonlarında depolarında kalan mal 

tutarını sayarak 153-Ticari Mallar Hesabını buna göre denkleştirirler. 

Yapılacak denkleştirme işlemi; 

1. Öncelikle envanter defterinden sayım tutarı alınır. 

2. Mizandaki ticari malların kalanına bakılır. 

3. Ticari mallar hesabı üzerinde satılan mal tutarı hesaplanır. 

4. Satılan mal miktarı ticari malları hesabından çıkarılarak ilgili maliyet hesabına devir 

edilir. 

Örneğin; Dönem sonunda sayılan ticari malın mevcudunun envanter defterinde 

80.000 TL’lık giysi bunun 30.000 TL’lık kısmının modası geçtiği için satılamadığını 

varsayalım. 

İşletme modası geçen ürünlerin takdir komisyonu tarafından hesaplanması için Maliye 

Bakanlığı Takdir Komisyonuna başvurmuş ve bu giysilerin 15.000 TL olduğu belirlenmiştir. 

Mizanda ticari mallar hesabının borç kalanı............... 230.000 TL olsun. 

Stoklardaki elbise tutarı.............................................. 80.000 TL

1 

2 

Modası geçen ürünler................................................. 30.000 TL 

Modası geçen elbiselerin komisyonun hesapladığı bedel....(15.000) TL 

Stokların Değer Düşüşü (30.000 – 15.000)......................... 15.000 TL 

Verilere göre; 

1. Birinci işlemimiz değeri düşen mallar için iki kayıt yapılır; 

Değeri düşen malların tutarı “TİCARİ MALLAR” hesabından “DİĞER 

STOKLAR“ hesabına aktarılır. 

İşletmenin 15.000 TL’lık değeri düşen stoklarına karşılık ayrılır. 

31.12.2008 

157-DİĞER STOKLAR H. 

01. Değeri Düşen Mallar 

153-TİCARİ MALLAR 

01. Değeri Düşen Mal. 

Değeri düşen malların ticari mallardan diğer 

stoklar hesabına aktarılması 

31.12.2008 

654-KARŞILIK GİDERLERİ HS. (-) 

01.Değeri Düşen Mallar 

158-STOK DEĞER 

DÜŞÜKL. KARŞIL.HS. (-) 

01.Değeri Düşen Ml. 

Değeri düşen mallara karşılık ayrılması 

72 

30.000 

15.000 

2. Ticari malların borç kalanını envanter defterindeki tutar ile aynı hale getirmeliyiz. 

30.000 

15.000 

B 153-TİCARİ MALLAR H. A B 157-DİĞER STOKLAR H. A 

140.000 6.000 30.000 

85.000 2.000 

13.000 30.000 

238.000 8.000 

30.000 

B 158-STOK DEĞ.DÜŞ.KARŞ.H.(-) A 

38.000 15.000 

Ticari malların borç toplamı alınan ürünleri, alacak tarafı ise alış iadesi veya değeri 

düşen mallardan oluşur. Yukarıdaki hesap bilgileri ile satışların maliyeti tablosunu 

düzenleyelim.

SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU 

A. Dönem başı mal mevcudu.................................................... : - 

B. Dönem içi mal alışları tutarı................................................. : 238.000 

C. Mal alış giderleri tutarı......................................................... : - 

D. Mal alış iadeleri tutarı (-)..................................................... : (8.000) 

E. Mal alış iskontoları tutarı (-)................................................. : - 

F. Dönem sonu mal mevcudu (-)............................................... : (80.000) 

G. SATILAN TİCARİ MAL MALİYETİ................................. : 120.000 

Satılan mal ticari malların maliyeti 120.000 TL, 153-TİCARİ MALLAR Hesabından 

çıkarılarak, maliyet hesabına devir edilir. 

31.12.2008 

1 621-SAT. TİCAR MAL MALİYETİ H. (-) 

120.000 

153-TİCARİ MALLAR 

Satılan malın maliyet hesabına devri 

120.000 

Yukarıdaki kayıttan sonra büyük defterlerin durumu aşağıdaki gibi olur. 

B 153-TİCARİ MALLAR H. A B 621-SATILAN TİC.MAL.MAL.H.(-) A 

140.000 6.000 120.000 

85.000 2.000 

13.000 

238.000 8.000 

30.000 

38.000 

120.000 

238.000 158.000 

Ticari malların borç kalanı= 238.000-158.000 = 80.000 TL olduğuna göre 

denkleştirme işlemi doğru yapılmıştır. 

3.2.5. Maddi Duran Varliklarin Denkleştirilmesi 

Maddi duran varlıkların işletmede kullanılmalarına ilişkin yıpranma payları gider 

olarak işletmenin faaliyet kâr-zararına katılmalıdır. Her yılın yıpranma payı hesaplanarak 

gider yazılır. Sabit varlıklara ayrılacak amortisman (yıpranma payı) ile ilgili hesaplamaları 

ve kuralları muhasebe dışı envanter modülünde görmüştük. Olayımızı bir örnek üzerinde 

açıklayalım. 

Örnek; Aşağıda verilen bir işletmenin envanter listesinde yer alan varlıkların 

amortismanları hesaplanmıştır. İlgili muhasebe kaydını yapınız. Bu varlıkların yönetim 

bölümünde ve yönetim işlerinde kullanıldığı varsayılıyor. 

73

DURAN VARLIKLARIN Tarih : 31.12.2008 

ENVANTERİ Sayfa : 1 

Cinsi Miktarı Defter Değeri 

Birikmiş 

Amortisman 

Ayrılacak 

Amortisman 

İşyeri 1 adet 120.000 12.000 12.000 

Depo 1 adet 70.000 14.000 7.000 

Taşıt 3 adet 120.000 24.000 12.000 

TOPLAM 31.000 


İmza İmza 

Söz konusu listeye göre yapılması gereken muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir; 

1 31.12.2008 

770 GENEL YÖNETİM GİD 

31 000 

252 Bina amortisman giderleri 19.000 

254 Taşıt amortisman giderleri 12.000 

257-BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR H. (-) 

257.01.İşyeri 12.000 

257.02. Depo 7.000 

257.03. Tasıt 12.000 

Sabit varlıklara amortisman ayrılması 

3.2.6. Maddi Olmayan Duran Varliklarin Denkleştirilmesi 

74 

31 000 

Mali duran varlıklar çeşitli uzun vadeli alacaklardan oluşmuştur. Alacaklar için daha 

önce belirttiğimiz karşılık ayırma ve reeskont işlemi aynı şekilde uygulanır. Mali duran 

varlıklarda ise değerleme işlemine gerek duyulmamıştır. Elde edilen getiriler dönem içinde 

gelir olarak kayıt edilir. 

Maddi olmayan duran varlıklar işletmenin faaliyetleri sonucunda veya bir bedel 

karşılığında elde edilen ve bir yıldan daha fazla aktifte bekletilen haklar ve giderlerden 

oluşur. Bunlar; 

26. MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 

260-HAKLAR HS. 

261-ŞEREFİYE HESABI 

262-KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ HESABI 

263-ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ HS. 

264-ÖZEL MALİYET BEDELİ HS. 

267-DİĞER MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 

268-BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI (-)

269-VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HESABI 

Dönem sonunda yapabileceğimiz envanter işlemleri sırası ile şöyledir. 

3.2.6.1. Hakların Denkleştirilmesi 

Haklar için işletmeler satın aldıkları kişiye bir bedel öderler. Alınan haklar alış 

bedelinden aktife 260-HAKLAR HESABI’na borç yazılır. Yılın sonunda hakların bedeli 

kaç yıllığına satın alınmış ise o süreye bölünerek bir yıla düşen yıpranma payı hesaplanır. Ve 

o yıl için o kadar amortisman ayrılır. 

Örnek; 1.3.2006 tarihinde şirketimiz bir maden ocağının 10 yıllığına işletme hakkını 

2.000.000 TL’ye satın almış bulunmaktadır. Yıl sonunda alınan haklara 10 yıl üzerinden 

amortisman ayrılmalıdır. 

Bir yıla düşen yıpranma payı = 2.000.000 / 10 yıl = 200.000 TL bu yılın sonunda 

amortisman olarak gider yazılmalıdır. Muhasebe kayıdımız aşağıdaki gibidir. 

1 

1 

31.12.2008 

770-GENEL YÖNETİM GİD. HES. 

770.01.Haklar gideri 

268-BİRİKMİŞ AMORTİSMAN. HS. (-) 

268.01. Maden Ocağı 

İşletilen maden ocağına amortisman ayrılması 

75 

200.000 

10. yılın sonunda amortisman ayrıldıktan sonra yapılacak kayıt; 

31.12.2018 


200.000 

268.01Maden Ocağı 

260-HAKLAR HES. 

İşletilen maden ocağının aktiften silinmesi 

3.2.6.2. Şerefiyelerin Denkleştirilmesi 

200.000 

200.000 

Şerefiye işletmelerin ekonomik olarak çok gelişmiş bölgelerde ticaret yapabilmesi için 

yerel yönetim kuruluşlarına ödenen hava paraları anlamına gelir. Örneğin bir büroyu Ankara 

Çankaya’dan 50.000 TL’ye satın alınması. 

Şerefiye bedeli satın alınan varlığın emsal bedelinden varlık için ödenen tutar 

çıkarılarak hesaplanır. Şerefiyeler için 5 yıl amortisman ayrılır. Bedel 5 yıla bölünerek 

hesaplama yapılır. 

Örnek; İşleltmenin bulunduğu yerin değerlenmesi sonucunda 21.4.2008 tarihinde 

belediyeye şerefiye bedeli olarak 20.000 TL ödenmiştir. Yıl sonunda ödenen şerefiye miktarı 

5 yıla bölünerek bir yıla düşen amortisman tutarı hesaplanır. 

Her yıl ayrılacak amortisman = 20.000 / 5 yıl = 4.000 TL

1 31.12.2008 


770.02. Şerefiye gideri 

268-BİRİKMİŞ AMORTİSMAN HS. (-) 

02. Şerefiye 

Ödenen hava parasına amortisman ayrılması 

76 

4.000 

5. yılın sonunda amortisman ayrıldıktan sonra şerefiye aktiften silinir. 

1 31.12.2013 


268.01 Şerefiye 

261-ŞEREFİYELER HES. 

Şerefiyenin aktiften silinmesi 

Böylece ödenen şerefiye 5 yıl içinde gider yazılarak düşülmüştür. 

3.2.6.3. Kuruluş Ve Örgütlenme Giderlerinin Denkleştirilmesi 

4.000 

4.000 

4.000 

İşletmeler faaliyetlerine başlarken çeşitli ödemelerde bulunarak masraf yaparlar. Vergi 

usul kanunu şirketlerin kuruluş sırasında harcadıkları paraları bir hesapta tutarak 5 yılda eşit 

tutarlarda gider yazabilmelerine izin vermiştir. Dönem başında kuruluş için yapılan ödemeler 

262-KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ HESABI’na borç yazılır. O yıldan 

başlamak üzere toplam tutar 5 yıla bölünerek her yıl amortisman ayrılır. 

Örnek; 15 Şubat 2008 günü işe başlayan işletmemiz kuruluş işlemleri için toplam 

10.000 TL harcama yapmıştır. Ödenen toplam kuruluş giderleri 5 yıla bölünerek bu yıldan 

başlamak üzere her yıl amortisman ayrılır. 

Her yılın sonunda ayrılacak amortisman = 10.000 TL / 5 yıl = 2.000 TL 

1 31.12.2008 


770.03. Kuruluş gideri 

268-BİRİKMİŞ AMORTİSMAN HS. (-) 

268.03.Kuruluş gid. 

Kuruluş giderlerine amortisman ayrılması 

2.000 

2.000 

Yukarıdaki işlem 5 yıl boyunca tekrarlanır. Beşinci yılın sonunda giderin tamamı 

aktiften aşağıdaki kayıt ile düşürülür.

1 31.12.2013 


268.01 Kuruluş gid. 

262-KUR.VE ÖRG.GD.HS. 

Kuruluş giderinin aktiften silinmesi 

3.2.6.4. Araştirma ve Geliştirme Giderlerinin Denkleştirilmesi 

77 

10.000 

10.000 

Kuruluşlar yaptıkları üretim aşamalarını ve kaliteyi geliştirmek amacıyla araştırmalar 

yaparlar. Bu araştırmalara yapılan ödemeler 263-ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME 

GİDERLERİ HESABI’na borç yazılır. 

Vergi usul kanunu yapılan araştırma giderlerinin süresi belirli ise araştırmanın 

tamamlanma süresine, değilse 5 yıla bölünerek gider yazılabileceğini hükme bağlamıştır. 

Araştırma giderleri, kuruluş giderlerinde anlatıldığı gibi amortismana tabi tutulur. 5 

yılın sonunda da yukarıdaki gibi aktiften silinir. Yapılan kayıt aynıdır. Sadece yardımcı 

hesaplar değişir. 

3.2.6.5. Özel Maliyetlerin Denkleştirilmesi 

Özel maliyet bedeli çeşitli varlıklara yapılan değer artırıcı ödemeler toplamı olarak 

tanımlanabilir. İşyerinin odalarını genişletme, duvar eklemek, oda eklemek gibi ekonomik 

değer artırma amacıyla ödenen bedeller bu hesabın borcuna yazılır. 

Harcama yapılan bina kira ise, kira süresine bölünerek, 

Bir süre yoksa veya kira süresi beş yıldan fazla ise 5 yıl için amortisman ayrılır. 

Örnek; 7 Mart 2008’da 8 yıllığına kiralanan depoya % 18 KDV hariçi 5.000 TL’ye 

bir oda eklenmiştir. 

1 

Yapılan masraf aşağıdaki gibi kayıt edilir. 

07.03.2008 

264-ÖZEL MALİYET HS. 

191-İNDİRLECEK KDV H. 

100-KASA H. 

Eklenen oda için ödenen 

5.000 

900 

Yılın son günü ise yapılan masraf bölünerek amortisman hesaplanarak kayıt edilir. 

Her yıl için amortisman tutarı = 5.000 YTL / 5 yıl = 1.000 TL 

5.900

1 

31.12.2008 


770.05. Özel Maliyet Gideri 

268-BİRİKMİŞ AMORTİSMAN. HS. (-) 

268.05.Özel Maliyet Gid. 

Ödenen özel maliyetlere amortisman ayrılması 

78 

1.000 

1.000 

5. yılın sonunda, amortisman kaydından sonra özel maliyet aktiften aşağıdaki kayıt ile 

silinir. 

31.12.2012 

1 268-BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR H. (-) 

268.05. Özel maliyet gideri 

5.000 

264-ÖZEL MALİYET H. 

Özel maliyet giderinin aktiften silinmesi 

5.000 

3.2.6.6. Diğer Maddi Olmayan Duran Varliklarin Denkleştirilmesi 

Yukarıda saydığımız hesapların dışında kalan ve aktifleştirilmesi gereken varlıklar 

olabilir. Bunlar 267-DİĞER MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR HESABI’na borç 

yazılır. Aktifleştirilmesi, amortisman ayrılması ve aktiften silinmesi işlemi özel maliyet ile 

aynıdır. 

3.2.7. Kaynak Hesaplarının Denkleştirilmesi 

Bildiğiniz gibi kaynak hesapları yabancı kaynaklar ve öz kaynaklar bölümünden 

oluşur. 

Yabancı kaynak işletmenin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla banka ve diğer 

kuruluşlardan faiz karşılığında aldığı senetli veya senetsiz borçları ifade eder. Alınan uzun 

vadeli borçların ana para ve faiz ödemeleri takip edilerek envanter işleminde göz önünde 

tutulmalıdır. 

3.2.7.1. Uzun Vadeli Borçların Ana Para Taksiti ve Faizlerinin Kaydı 

Geri ödenme süresi bir yıldan fazla olan kredilerin ve faizleri uzun vadeli borç olarak 

kabul edilir. Kredi şeklinde çekilen uzun vadeli borçlarda yıl sonunda, bir sonraki yıl ne 

kadar ana para ve faiz ödenecekse bu tutarın uzun vadeli kredi hesabından çıkarılarak kısa 

vadeli kredi hesabına aktarılması gerekir. 

Örnek; Şirketimizin pasifinde kayıtlı olan 400.000 liralık kredinin 2009 yılında 

ödenecek ana parası 20.000, faizi ise 10.000 lira olsun. Söz konusu faiz ve ana paranın ilgili 

hesaba dönem sonunda aktarılması gerekir.

1 

1 

31.12.2008 

400-BANKA KREDİLERİ HES. 

400.01. Akbank Etlik Şubesi 

303- U. V. KREDİLERİN ANAPARA 

TAKSİTLERİ VE FAİZLERİ HS. 

Uzun vadeli kerdilerin bir sonraki yıl ödenecek 

taksit ve faizleri . 

79 

30.000 

Ertesi yıl 15.8.2008 günü ödeme yapıldığında aşağıdaki kayıt yapılır. 

15.08.2009 

303- U.V. KREDİLERİN ANAPARA 

TAKSİTLERİ VE FAİZLERİ HS 

780-FİNANSMAN GİD.HS. 

102-BANKALAR HS. 

Uzun vadeli kerdi anapara ve faizinin ödenmesi 

3.2.7.2. Ödenecek Kıdem Tazminatlarına Karşılık Ayrılması 

20.000 

10.000 

30.000 

30.000 

Kıdem tazminatı çalışan personele iş kanuna göre emeklilik zamanı geldiğinde veya 

işten çıkarıldıklarında toplu bir ödeme yapılır. Kıdem tazminatı şirketin uzun vadeli 

borçlarından özellik taşıyan bir hesaptır. Yapılacak ödemenin şirketi olumsuz etkilememesi 

için her yıl sonunda ödenmesi gerek tazminat hesaplanarak karşılık ayrılır. Ödemenin 

miktarı en son ödenen aylık brüt ücret ile çalışılan yıl çarpılarak hesaplanır. 

Örnek; Şirketimizde çalışan 10 personele işten çıkarılmaları durumunda 2008 yılı için 

ödenmesi gereken 10.000 TL için kıdem tazminatı karşılığı ayrılacaktır. Bu tutarın 5.000 

TL’si 2009 yılında işten çıkarılacak personele ödenecektir. 

1 

2 

31.12.2008 

654-KARŞILIK GİDERL. HS. (-) 

472-KIDEM TAZMİNA. KARŞILIĞI HS. 

Kıdem tazminatı karşılığının ayrılması 

31.12.2008 

472-KIDEM TAZ.KARŞ. HS. 

372-KIDEM TAZMİNA.KARŞILIĞI HS. 

2008 Yılında ödenmesi gereken kıdem tazminatı 

10.000 

5.000 

10.000 

5.000 

İkinci yevmiye maddemizde hesap isimleri aynı sadece kodları farklıdır. Bunun sebebi 

ise bu yıl ödencek tazminatın uzun vadeli 472- hesaptan kısa vadeli 372- nolu hesaba 

aktarılacak olmasıdır. 

3.5.2009 günü işten çıkarılan personele 5.000 TL tazminat (% 0,6) 300 TL’lik damga 

vergisi kesilerek ödenmiştir.

1 

03.05.2009 

372-KIDEM TAZMİNA. KÂR. HS. 

360-ÖDENECEK VERGİ VE F. HS. 

360.01.Damga Vergisi 

100- KASA HS. 

Kıdem tazminatının ödenmesi 

80 

5.000 

3.2.7.3. Gelecek Yillara Ait Giderler ve Gelir Tahakkuklarının Kaydı 

300 

4.700 

Bu yıla ait olan gider veya gelirlerin belirlenerek ilgili hesaplardan düşülmesi gerekir. 

Yıl içinde ödenen ancak bir sonraki yıla ait olan giderler 280-GELECEK YILLARA 

AİT GİDERLER HESABINA borç kaydedilir. Gelecek yıllara ait gelirler ise, 281-GELİR 

TAHAKKULARI HESABINA alacak yazılır. Tahakkukun kelime anlamı gerçekleşme 

olarak ifade edilebilir. Bu dönem gerçekleşen ancak başka dönemlere ait olan gelirler bu 

hesaba yazılmalıdır. 

Dönemin sonunda bu yıla ait olan rakamlar bu hesaplardan çıkarılarak bu yılın gider 

veya gelir hesaplarına aktarılır. 

Örnek; 15 Ocak 2008 günü işletmemiz 3 yıllık kirası olmak üzere 9.000 TL brüt kira 

ödenmiş bunun ilk yılı için ödenen 3.000 Lirası dönem sonunda ilgili gider hesabına 

aktarılmıştır. 

1 

15.01.2008 

280-GELECEK YILL. AİT GİD. HS. 

180-GELECEK AYL.AİT GİD.H. 

100-KASA HS. 

360-ÖD.VERGİ VE FONLAR HESABI 

360.01.Gelir Ver. 1.980 

Peşin kira ödemesi. 

6.000 

3.000 

7.020 

1.980 

Yukarıdaki kayıttan sonra her ayın sonunda 180-GELECEK AYLARA AİT 

GİDERLER HES. ‘daki kira miktarı alacaklandırılarak, 770-GENEL YÖNETİM 

GİDERLERİ HESABI’na devir edilir. 

1 

Yılın son gününde; 

31.12.2008 

180-GELECEK AYL. AİT GİD. HS. 

280-GELECEK AYL.AİT GİDERLER HS. 

Gelecek yıla ait giderlerinin aktarılması. 

Böylece her yılın gideri ayrılarak defterlere aktarılmış olur. 

3.000 

3.000 

Örnek; 1 Ocak 2008 günü 3 yıl vadeli % 20 net faizli 400.000 Liralık hazine bonosu 

peşin alımmıştır. Bononun faiz gelirleri aşağıdaki gibidir;

Faiz geliri = 400.000 X 1 yıl X 20 = 80.000 bir yıllık faiz geliri 

100 

3 yıllık faiz geliri = 80.000 X 3 yıl = 240.000 TL’dir. 

1 01.01.2008 

181-GELİR TAHAKKUKL. HS. 

281 GELİR TAHAKKUKL. HS. 

642-FAİZ GELİRL. HS. 

Hazine bonosu faizlerinin işlenmesi 

81 

80.000 

160.000 

Bu yılın faizi bankadan tahsil edildiğinde aşağıdaki gibi işlem yapılır. 

1 01.03.2008 

100-KASA HS. 

181 GELİR TAHAK. HS. 

Bu yılın faiz gelirinin tahsil edilmesi 

80.000 

240.000 

80.000 

2007 yılının faizi ise 281’den 181 nolu hesaba aktarılır. Bunun nedeni tahhakkuk 

edecek faiz gelirinin tahsil süresinin bir yılın altına inmesidir. 

1 31.12.2008 

181-GELİR TAHAKKUKL. HS. 

281 GELİR TAHAK. HS. 

Gelir tahakkukunun aktarılması 

3.2.7.4. Ay Sonu KDV Mahsup Kaydı 

80.000 

80.000 

Tüketim üzerinden alınan vergilere katma değer vergisi denir. Şirketler de müşterileri 

gibi kdv öder, müşterilerinden de kdv tahsil ederler. KDV Kanunu işletmelere 

müşterilerinden tahsil ettikleri KDV’den kendi ödediklerini düştükten sonra kalanını 

ödemelerini emreder. 

Ödeme işleminin her ayın sonunda yapılan mahsup kaydına bağlı olarak yapılması 

gerekir. Bir ay içinde Alınan KDV ve Ödenen KDV toplamları biribirinden muhasebe 

kayıtları ile çıkarılır. 

Alınan KDV’ler 391-HESAPLANAN KDV HESABINA alacak, 

Ödenen KDV’ler 191-İNİDİRİLECEK KDV HESABINA borç, yazılır.

Her iki hesap ay sonunda alacaklı ise borçlu, borçlu ise alacaklı yazılarak mahsup 

edilir. Aradaki farklılık; 

391‘nolu hesap çok ise; 360-ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HS. Alacak, 

191’nolu hesap çok ise; 190-DEVREDEN KDV HESABINA borç yazılır. 

190-DEVREDEN KDV ise bir sonraki ayda indirilmek üzere bekletirilir. 

360-ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HS.’na yazılan tutar bir sonraki ay KDV 

beyannamesi ile vergi dairesine ödenmek zorundadır. 

B 191-İNDİRLECEK KDV H. A B 391-HESAPLANAN KDV H. A 

40.000 20.000 

Örnek; Yukarıda bir işletmenin Kasım ayı sonu toplamları verilmiştir. İşletmenin 

önceki aydan devreden KDV hesabının borç kalanı olmadığına göre; mahsup işlemi 

aşağıdaki gibi yapılır. 

1 30.11.2008 

391-HESAPLANAN KDV HS. 

190-DEVREDEN KDV H. 

191-İNDİRİLECEK 

KDV HESABI 

Ay sonu KDV mahsubu kaydı 

Büyük defterlerin durumu aşağıdaki gibi oluşur. 

82 

20.000 

20.000 


40.000 40.000 20.000 20.000 

40.000 

B 190-DEVREDEN KDV H. A Devreden KDV bir sonraki mahsup 

20.000 kaydında alacaklandırılarak kapatılır. İşlevi 

İndirilecek KDV’den farklı değildir. Tek 

farkı bir önceki aya ait indirilecek KDV 

olmasıdır. 

20.000

Örnek; Aynı işletmenin 31 Aralık 2008 tarihinde KDV hesaplarının toplam kalanları 

aşağıdaki şekilde tespit edilmiştir. 

391-HESAPLANAN KDV HS. Alacak kalanı 50.000 

191-İNDİRİLECEK KDV HS. Borç kalanı 10.000 

190-DEVREDEN KDV HS. Borç kalanı 20.000 

1 31.12.2008 

391-HESAPLANAN KDV HS. 

190-DEVREDEN KDV H. 

191-İNDİRİLECEK 

KDV HESABI 

360-ÖDENEC.VERGİ 

VE FONL. HES. 

360.04-KDV 

Ay sonu KDV mahsubu kaydı 

83 

50.000 

3.2.8. Unutulan Kayıtların ve Varsa Hataların Düzeltme Kayıtları 

20.000 

10.000 

20.000 

Genel geçici mizan ve envanter defterinin düzeltme kayıtlarından sonra varsa hatalı 

kayıtlar veya düzeltme kayıtları yapılır. İşlenmemiş belge olup olmadığı kontrol edilir. 

İşlenen her belgenin üzerine yevmiye kayıt numarası kırmızı kalem ile yazılır. 31 Aralık 

gününden sonra geriye dönük işlem deftere yazılamaz. Yevmiye defteri ve büyük defterler 

kontrol edilir. 

3.2.8.1. Aralık Ayı Mizanının Düzenlenmesi 

Yapılan düzeltme kayıtlarından sonra yapılması gereken yevmiye ve büyük defterlerin 

toplamlarını alarak aralık ayı mizanını çıkarmak gerekecektir. Mizanın düzenlenme şekli 

daha önceki modüllerde işlendiğinden tekrar alınmayacaktır. 

Mizan oluşturulduktan sonra gelir tablosu hazarlanacaktır. Bizim de ikinci işlemimiz 

bundan sonra gelir tablosunun hazırlanmasıdır. 

Örnek Uygulama

Aşağıda aralık ayı sonu itibari ile düzenlenen mizan ve envanter bilgilerini içeren 

örneğimizi birlikte çözelim. 

Umut Konfeksiyon Işletmesi’nin 31.12.2008Tarihli Aralık Ayı Genel Geçici Mizanı 

S.N HESAP ADI 

Toplam 

Borç Alacak 

Kalan 

Borç Alacak 

1 100-KASA HS. 6.000 3.000 3.000 - 

2 102-BANKALAR H. 50.000 20.000 30.000 - 

3 121-ALACAK SEN.H. 9.000 2.000 7.000 - 

4 153-TİC.MALLAR H. 440.000 20.000 420.000 - 

5 255-DEMİRBAŞLAR H. 500.000 - 500.000 - 

6 321-BORÇ SENT.H. 1.000 7.000 - 6.000 

7 191-İNDİRİL. KDV H. 2.000 500 1.500 - 

8 391-HESAP. KDV H. 300 4.000 - 3.700 

9 500- SERMAYE H. 607.800 - 607.800 

10 600-Y.İ.SATIŞLAR H. - 350.000 - 350.000 

11 611-SATIŞ İSKONT.H. 400 - 400 - 

12 770-GENLE YÖN.GİD. 6.000 400 5.600 - 

Toplam 1.014.700 1.014.700 967.500 967.500 

Yukarıda genel geçici mizanı verilen Umut Konfeksiyon Limited Şirketinin 31 Aralık 

2008 günü sayım sonuçları aşağıdaki gibi belirlenmiştir. 

Yapılacak Envanter Kayıtları 

Şirketin envanterindeki farklılıklar ve yapılacak işlemler yapılan karşılaştırma sonucu 

aşağıdaki gibi belirlenmiştir. 

Kasadaki sayımda 2.900 TL olduğu tespit edilmi, noksanlığın nedeni 

araştırılmak üzere ilgili hesaplara alınacaktır. 

Bankadaki mevduatın 35.000 TL olduğu alınan dekont ile belirlenmiş aradaki 

farklığın faizden kaynaklandığı tespit edilmiştir. 

Alacak senetlerine vadelelirine göre 500 TL reeskont hesaplanmıştır. 

Alacak senetlerimizin 6.000 TL’lık bölümünün tahsili için yasal takibe 

başlanmış ve senet tutarı kadar karşılık ayrılmıştır. 

Demirbaşlara %20 normal amortisman ayrılacaktır. ( Defterdeki değerin % 29’u 

alınacaktır.) Defterdeki kayıtlı değer 500.000 TL aynı zamanda mizanda da yer 

alır. 

Borç senetlerine 300 TL reeskont hesaplanmıştır. 

Ay sonu KDV mahsubu yapılmıştır. 

Depoda yapılan sayımda 280.000 TL mal olduğu tespit edilmiştir. 20.000 

Liralık alış iadesi mevcuttur. 

Yapılması gereken öncelikli olarak sırası ile işlemleri yevmiye ve büyük defterlere 

işlemek olacaktır. Şirketin en son yapılan yevmiye kaydının numarası 84’tür. 

84

85 

86 

87 

88 

89 

90 

91 

92 

Aktarılan toplam 

31.12.2008 

197-SAYIM TES.NOKSAN. HS. 

100-KASA HESABI 

Sebebi bulunamayan kasa noksanı 

31.12.2008 

102-BANKALAR H. 

642-FAİZ GELİRLERİ H. 

Banka hesabımıza yürütülen faiz 

31.12.2008 

657-REES.FAİZ GİDER.H.(-) 

122-AL.SEN.REESK.H.(-) 

Alacak senetlerine reeskont ayrılması 

31.12.2008 

128-ŞÜP.TİC. ALACAKLAR 

121-ALACAK SEN.H. 

Senedin şüpheli hale gelmesi 

31.12.2008 

654-KARŞILIK GİD. H.(-) 

129-ŞÜP.ALAC.KARŞ..H. 

Şüpheli alacaklara karşılık ayrılması 

31.12.2008 

770-GENEL YÖNETİM GİD. H. 

257-BİRİKMİŞ 

AMORTİSMANLAR H.(-) 

Demirbaşlara ayrılan amortisman 

31.12.2008 

391-HESAP.KDV H. 

191-İNDİRİLE. KDV H. 

360-ÖD.VER.FONL.H. 

360.04-KDV 

Ay sonu kdv mahsubu 

31.12.2008 

322-BORÇ SN. REES. H.(-) 

647-REES. FAİZ GEL.H. 


TOPLAM 

85 

1.014.700 

100 

5.000 

500 

6.000 

6.000 

100.000 

3.700 

300 

1.136.300 

1.014.700 

100 

5.000 

500 

6.000 

6.000 

100.000 

1.500 

2.200 

300 

1.136.300 

Bundan sonra yapılması gereken ticari malların denkleştirilmesi işlemidir. Öncelikli 

olarak satışların maliyeti tablosunu hazırlayalım.

Satışların Maliyeti Tablosu 

A. Dönem başı mal mevcudu........................................ : - 

B. Dönem içi mal alışları tutarı..................................... : 440.000 

C. Mal alış giderleri tutarı............................................... : - 

D. Mal alış iadeleri tutarı (-)........................................... : (20.000) 

E. Mal alış iskontoları tutarı (-)...................................... : - 

F. Dönem sonu mal mevcudu (-)................................... : (280.000) 

G. SATILAN TİCARİ MAL MALİYETİ..................... : 140.000 

93 

Yukaridaki şekilde hesaplanan maliyet aşağıdaki gibi kayıt edilir. 


31.12.2008 

621- SAT. TİC. MAL.MALİYETİ HS. (-) 

153-TİC.MALLAR H. 


Toplam 

86 

1.136.300 

140.000 

1.276.300 

1.136.300 

140.000 

1.276.300 

Yapılan işlemlerden önce büyük defterlerin kayıt edilmiş halini özet şeklinde ele 

alırsak, 

Her bir hesap için büyük defter açıldığını varsaydığımızdan aşağıdaki listede büyük 

defterlerimiz yer almaktadır. 

Defterlerin toplamları zaten genel geçici mizanda yer almaktadır. Toplamlardan sonra 

yukarıdaki yevmiye kayıtları büyük defterlere işlenmiş halde verilmiştir. 

B 100-KASA HS. A B 102-BANKALAR H. A 

6.000 3.000 50.000 20.000 

100 5.000 

B 121-ALACAK SENET. H. A B 153-TİCARİ MALLAR H. A 

9.000 2.000 440.000 20.000 

6.000 140.000 


2.000 500 300 4.000 

1.500 3.700

B 255-DEMİRBAŞLAR H. A B 321-BORÇ SENT.H. A 

500.000 1.000 7.000 

B 500- SERMAYE H. A B 611-SATIŞ İSKONT.H. A 

607.800 400 

B 770-GENEL YÖNETİM GİD. H. A B 600-Y.İ.SATIŞLAR H. A 

6.000 400 350 000 100.000 

B 197-SAY.TES. NOKS. H. A B 642-FAİZ GELİRLERİ H. A 

100 5.000 

B 657-REES.FAİZ GİD. H. A B 122-ALACAK SEN.REESK.H. A 

500 500 

B 128-ŞÜPHELİ TİC. ALAC. H. A B 129-ŞÜP.ALA.KARŞLIĞI H. A 

6.000 6.000 

B 657-REES.FAİZ GELİR. H. A B 322-BORÇ SEN.REESK.H. A 

300 300 

B 654-KARŞILIK GİD. H. A B 257-BİRİKMİŞ AMORTİSMAN H. A 

6.000 100.000 

B 360-ÖD.VER.VE FONL. H. A B 621-SATI.TİC.M.MALİYETİ H. A 

2.200 140.000 

87

Aralık ayında büyük defter toplamları tekrar alınarak aşağıdaki gibi yeni bir mizan 

düzenlenir. 

Umut Konfeksiyon Işletmesinin 31.12.2008Tarihli Aralık Ayı Mizanı 

S.N Hesap Adı 

Toplam 

Borç Alacak 

Kalan 

Borç Alacak 

1 100-KASA HS. 6.000 3.100 2.900 - 

2 102-BANKALAR H. 55.000 20.000 35.000 - 

3 121-ALACAK SEN.H. 9.000 8.000 1.000 - 

4 122-AL.SEN.REESK.H - 500 - 500 

5 128-ŞÜP.ALACAKLAR 6.000 - 6.000 

6 129-ŞÜP.AL.KARŞL. - 6.000 - 6.000 

7 153-TİC.MALLAR H. 440.000 160.000 280.000 - 

8 197-SAY.TES.NOKS.H. 100 - 100 - 

9 255-DEMİRBAŞLAR H. 500.000 - 500.000 - 

10 257-BİR.AMORTİS.H. - 100.000 - 100.000 

11 321-BORÇ SENT.H. 1.000 7.000 - 6.000 

12 322-B.SEN.REESK.H. 300 - 300 - 

13 360-ÖD.VERGİ VE FON - 2.200 - 2.200 

14 191-İNDİRİL. KDV H. 2.000 2.000 - - 

15 391-HESAP. KDV H. 4.000 4.000 - - 

16 500- SERMAYE H. 607.800 - 607.800 

17 600-Y.İ.SATIŞLAR H. - 350.000 - 350.000 

18 611-SATIŞ İSKONT.H. 400 - 400 - 

19 621-SAT.T.M.MALİYE. 140.000 - 140.000 - 

20 642-FAİZ GELİRLERİ H - 5.000 - 5.000 

21 647-REES.FAİZ GELİR. - 300 - 300 

22 654-KARŞ.GİDERL.H. 6.000 - 6.000 - 

23 657-REES.FAİZ GİD.H. 500 - 500 - 

24 770-GENEL YÖN.GİD. 106.000 400 105.600 - 

TOPLAM 1.276.300 1.276.300 1.077.800 1.077.800 

====== ======= 

Görüldüğü gibi mizanımızın borç ve alacak toplamı ile yevmiye defterimizin borç ve 

alacak toplamları birbirine eşittir. 

Kalan toplamlarımız da birbirine eşit olduğuna göre yaptığımız işlem ve kayıtlar 

doğrudur. Bundan sonraki işlemlere geçebiliriz. 

88




Dönem sonunda yazılan envanter defterini 

temin ediniz. 

Envanter tarihi itibari ile genel geçici 

mizanı bilgisayardan alınız. 

Mizandaki hesap bilgileri ile sayım 

listelerini karşılaştırarak farklılıkları 

belirleyiniz. 

Belirlediğiniz farklılıklar ile ilgili 

işlemleri verilen bilgiler doğrultusunda 

gözden geçiriniz. 

Belirlediğiniz işlemleri yevmiye ve büyük 

defterlere işleyiniz. 

Yaptığınız kayıtlardan sonra büyük defter 

ve yevmiye defterlerini toplayınız. 

Aralık ayına ait tekrar bir mizan 

düzenleyiniz. 

Mizan toplamları ile yevmiye defteri 

toplamlarınızı kontrol ediniz. 

89 

Envanter defteri yerine envanter 

listelerini de kullanabilirsiniz. 

Kullandığınız muhasebe paket 

programından mizan menüsünden genel 

geçici mizanı alabilirsiniz. 

Sayım sonuçları ve mizandaki 

farklılıkları sırası ile bir kağıda yazınız. 

Her farklılık için yapılacak kayıtları 

maddeler halinde yazınız. 

Kayıtları unutup atlamamaya özen 

gösteriniz. Mutlaka hesap makinesi 

kullanınız. 

Hesap makinesi kullanmalısınız. 

Büyük defterleri işleyip topladıktan 

sonra mizana yazınız. 

Kaç büyük defter varsa sayınız.



OBJEKTIF TESTLER (Ölçme Sorulari) 

1. Aşağıdakilerden hangisi muhasebe içi envanter işlemi değildir? 

A) Sayım sonuçları ile geçici mizanı karşılaştırak farklılıkları bulmak, 

B) İşletme varlıklarının sayılması 

C) Farklılıkların giderilmesi için gerekli kayıtları yapmak, 

D) Yansıtma maliyet hesaplarını açmak, 

2. Sene sonu bilançosuna ait değerler ........ ….. ‘dan alınır. 

3. Kasada sayılan nakit miktarını hangi tutar ile denkleştirmeliyiz? 

A) Kasa defterinin kalanı ile, 

B) Banka hesabı kalanı ile, 

C) Ticari mallar hesabının kalanı ile, 

D) Alınan çekler hesabının kalanı ile 

4. Banka hesabının özet sonucunu hangi belge ile öğrenebiliriz? 

A) Makbuz 

B) Dekont 

C) Fiş 

D) Mektup 

5. Depodaki malların sayım sonuçlarının denkleştirildiği tabloya ne ad verilir? 

A) Gelir Tablosu 

B) Satış Tablosu 

C) Maliyet Tablosu 

D) Satışların Maliyeti Tablosu 

6. Envanter defterinde değeri düşen mallar için karşılık ayrılma sınırı % kaçtır? 

A) % 8 

B) % 9 

C) % 10 

D) % 15 

7. Şüpheli alacaklara hangi durumda karşılık ayrılmalıdır.? 

A) Alacak geciktiğinde 

B) Yasal takibe başlandığında 

C) Ödeme geç yapıldığında 

D) Protesto çekildiğinde 

90

8. Şirketlerde kıdem tazminatı karşılıkları……………………….. kişiler için dönem 

sonlarında ayrılır. 

A) İşçiler 

B) Memurlar 

C) Çalışan Personel 

D) Müdürler 


Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız, cevaplarınız doğru değilse faaliyeti 

tekrar gözden geçiriniz. Doğru cevaplar verdiyseniz bir sonraki öğrenme faaliyetine 

geçebilirsiniz. 

91


Aşağıda genel geçici mizanı verilen Kamer Ltd.Şti. kayıtlarını 7/A seçeneğine göre 

muhasebeleştirmektedir. 

Kamer Ltd.Şti. 31.12.2008 Tarihli Genel Geçici Mizanı 

S.N HESAP ADI 

TOPLAM 

BORÇ ALACAK 

KALAN 

BORÇ ALACAK 

1 100-KASA HS. 9.500 5.000 4.500 - 

2 102-BANKALAR H. 100.000 10.000 90.000 - 

3 121-ALACAK SEN.H. 70.000 20.000 50.000 - 

4 153-TİC.MALLAR H. 1.000.000 10.000 990.000 - 

5 255-DEMİRBAŞLAR H. 900.000 - 900.000 - 

6 190-DEVREDEN KDV 30.000 - 30.000 - 

7 191-İNDİRİL. KDV H. 60.000 40.000 20.000 - 

8 391-HESAP. KDV H. 15.000 80.000 - 65.000 

9 500- SERMAYE H. 1.164.500 - 1.164.500 

10 600-Y.İ.SATIŞLAR H. - 900.000 - 900.000 

11 760-PAZ.SAT.DAĞ.G.H. 10.000 - 10.000 - 

12 770-GENEL YÖN.GİD. 40.000 5.000 35.000 - 

TOPLAM 2.234.500 2.234.500 2.129.500 2.129.500 

Envanter Defterindeki sayım sonuçları; 

1. Kasada 4.500 TL nakit olduğu, 

2. Bankada 120.000 TL nakit olduğu, 

3. Alacak senetlerinin 50.000 TL olduğu, ve 12.000 TL’lik reeskont hesaplandığı, 

4. Demirbaşların normal amortismana göre % 20 amortismana tabi tutulacağı, 

5. Depoda 700.000 Liralık mal olduğu tespit edilmiştir. 

Yukarıdaki sonuçlara göre yapılacak işlemleri belirleyelim. 

1. Kasada fazlalık veya noksanlık yoktur. 

2. Bankadaki 30.000 liralık farkın yıl sonu hesabımız aktarılan faizden 

kaynaklandığı belirleniyor. 

3. Alacak senetlerimize 12.000 Liralık reeskont kaydı yapılacaktır. 

4. Demirbaşlara 900.000 X 0,20 = 180.000 lira amortisman ayrılacaktır. 

5. Ay sonu kdv mahsubu yapılacaktır. 

6. Ticari mallar için satışların maliyeti hesaplanarak devir edilecektir. 

İSTENEN: Yukarıdaki işlemlere göre envanter kayıtlarını yaparak aralık ayı mizanını 

çıkarınız. 


İşlemlerinizi ayrı bir kağıda yaparak sonuçlandırdıktan sonra cevaplarınızı cevap 

anahtarı ile karşılaştırınız, noksanlıklarınızı tekrar gözden geçiriniz. Doğru cevaplar 

verdiyseniz bir sonraki öğrenme faaliyetine geçebilirsiniz. 

92




Öğrencinin 

Modül Adı: Envanter işlemleri 

Adı Soyadı: 

Uygulama Faaliyeti: Muhasebe içi envanter 

işlemleri 

93 



becerileri “Evet” ve “Hayır” kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz. 


Şirketin envanter sonuçlarını temin ettiniz mi? 

Genel geçici mizanı bilgisayardan aldınız mı? 

Sırası ile farklılıkları bir kağıda hazırladınız mı? 

Tespit ettiğiniz farklılıkları yevmiye ve büyük defterlere aktardınız 

mı? 

Yevmiye ve büyük defterleri işlediniz mi? 

Defterlerin toplamlarını aldınız mı? 

Aralık ayı mizanını düzenlediniz mi? 

Mizan toplamlarını yevmiye defteri ile kontrol ettiniz mi? 





AMAÇ 


Bu öğrenme faaliyeti ile, envanter kayıtlarından sonra ilgili gelir tablosunu 

hazırlayabileceksiniz. 

ARAŞTIRMA 



Çevrenizdeki yerel gazetelerde yayınlanan gelir tablosu örneklerini inceleyiniz. 

Daha önce gördüğünüz gelir tablosu modülünü gözden geçiriniz. 

İnternet üzerinden halka açık şirketlerin gelir tablolarıni inceleyiniz. 

4. GELİR TABLOSUNUN HAZIRLANMASI 

Öncelikle dönem sonlarında yapılması gereken işlemleri sıralayalım: 

Maliyet hesapları ilgili yansıtma hesapları ile gelir tablosu hesaplarına aktarılır. 

Maliyet hesabı ile yansıtma hesabı ters kayıtla karşılaştırılarak kapatılır. 

Gelir tablosu hesaplarında toplanan gelir ve gider hesapları 690 Dönem Kar 

veya Zararı Hesabına aktarılarak kapatılır ve tek hesapta toplanır. 

Kar var ise vergi, yasal karşılıklar ayrıldıktan sonra bu hesap 590 Dönem Net 

Kar veya Zararı Hesabına aktarılarak kapatılır. Gelir tablosu düzenlenir. Kesin 

mizan düzenlenerek kapanış kaydı yapılır. 

Daha önceki modüllerde gelir tablosunun bölümlerini nasıl hazırlandığını öğrendiniz. 

Bu bölümde tablodaki rakamların hangi bölümlerden alınarak kullanıldığını daha detaylı 

göreceğiz. 

94

Gelir Tablosu 

A. BRÜT SATIŞLAR 

1. Yurt İçi Satışlar 

2. Yurt Dışı Satışlar 

3. Diğer Giderler 

B. SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) 

1. Satışlar İadeler (-) 

2. Satış İskotaları (-) 

3. Diğer indirimler (-) 

C. NET SATIŞLAR 

D. SATIŞLARIN MALİYETİ (-) 

l . Satılan Mamuller ve Maliyeti (-) 

2. Satılan Ticarî Mallar Maliyeti (-) 

3. Satılan Hizmet Maliyeti (-) 

4. Diğer Satışların Maliyeti (-) 

BRÛT SATIŞ KÂRI VEYA ZARARI 

E. FAALİYET GİDERLERİ 

1. Araştırma ve Geliştirme Giderleri (-) 

2. Pazarlama, Satış ve Dağıtımın Giderleri 

3. Genel Yönetim Giderleri (-) 

FAALIYET KÂRI VEYA ZARARI 

F. DIĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR 

1. İştiraklerden Temettü Gelirleri 

2. Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri 

3. Faiz Gelirleri 

4. Komisyon Gelirleri 

5. Konusu Kalmayan Karşılıklar 

6. Menkul Kıymet Satış Kârı 

7. Kambiyo Kârları 

8. Reeskont Faiz Gelirleri 

9. Faaliyetle ilgili Diğer Gelir ve Kârlar 

G.DİĞER FAALIYETLERDEN OLAĞAN GIDER VE ZARARLAR 

(-) 

1. Komisyon Giderleri 

2. Karşılık Giderleri 

3. Menkul Kıymet Satış Zararları 

4. Kambiyo Zararları 

5. Reeskont Faiz Giderleri 

6. Gider ve Zararlar 

H. FİNANSMAN GİDERLERİ (-) 

l . Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri (-) 

2. Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri (-) 

OLAĞAN KÂR VEYA ZARAR 

I. OLAĞAN DIŞI GELİR VE KÂRLAR 

1. Önceki Dönem Gelir ve Kârlan 

2. Diğer Olağan Dışı Gelir ve Karlar 

İ. OLAĞAN DIŞI GIDER VE ZARARLARI 

1. Çalışmayan Kısım Gider ve Zararları (-) 

2. Önceki Dönem Gider ve Zararları (-) 

3. Diğer Olağan Dışı Gider ve Zararlar 

DÖNEM KÂR VEYA ZARARI 

J. DÖNEM KÂRI VERGI VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK 

KARŞILIKLARI (-) 

DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI 

95

4.1. Giderlerin Yansıtılması 

Dönem içinde açılıp kullanılan ve 7 ile başlayan gider hesapları, gelir tablosu 

hazırlamak için yansıtma hesapları aracılığı ile 6 ile başlayan gider hesaplarına 

yansıtılmalıdır. 

Örnek; Umut Konfeksiyon işletmesinin mizanında yer alan gider hesaplarının 

yansıtmalarını birlikte açalım. (Öğrenme faaliyeti 1 deki değerler esas alınmıştır.) 

Umut Konfeksiyon Işletmesinin 31.12.2008 Tarihli Aralık Ayı Mizanı 

S.N HESAP ADI 

TOPLAM 

BORÇ ALACAK 

KALAN 

BORÇ ALACAK 

1 100-KASA HS. 6.000 3.100 2.900 - 

2 102-BANKALAR H. 55.000 20.000 35.000 - 

3 121-ALACAK SEN.H. 9.000 8.000 1.000 - 

4 122-AL.SEN.REESK.H - 500 - 500 

5 128-ŞÜP.ALACAKLAR 6.000 - 6.000 

6 129-ŞÜP.AL.KARŞL. - 6.000 - 6.000 

7 153-TİC.MALLAR H. 440.000 160.000 280.000 - 

8 197-SAY.TES.NOKS.H. 100 - 100 - 

9 255-DEMİRBAŞLAR H. 500.000 - 500.000 - 

10 257-BİR.AMORTİS.H. - 100.000 - 100.000 

11 321-BORÇ SENT.H. 1.000 7.000 - 6.000 

12 322-B.SEN.REESK.H. 300 - 300 - 


14 191-İNDİRİL. KDV H. 2.000 2.000 - - 

15 391-HESAP. KDV H. 4.000 4.000 - - 

16 500- SERMAYE H. 607.800 - 607.800 

17 600-Y.İ.SATIŞLAR H. - 350.000 - 350.000 

18 611-SATIŞ İSKONT.H. 400 - 400 - 

19 621-SAT.T.M.MALİYE. 140.000 - 140.000 - 

20 642-FAİZ GELİRLERİ H - 5.000 - 5.000 

21 647-REES.FAİZ GELİR. - 300 - 300 

22 654-KARŞ.GİDERL.H. 6.000 - 6.000 - 

23 657-REES.FAİZ GİD.H. 500 - 500 - 

24 770-GENEL YÖN.GİD. 106.000 400 105.600 - 

TOPLAM 1.276.300 1.276.300 1.077.800 1.077.800 

Mizanda 7.gruptan bir maliyet hesabımız vardır. Aklınıza neden diğer gider hesapları 

6 ile başlarken biri 7 ile başlamıştır. Bunun nedeni MALİYET HESAPLARI dönem içinde 

açılırken 7 kodu ile başlayan hesaplar kullanılmalıdır. 

96

Hesap planındaki maliyet hesapları: 

710-DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ HESABI 

720-DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ HESABI 

730-GENEL ÜRETİM GİDERLERİ HESABI 

740-HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HESABI 

750-ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ HESABI 

760-PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ HESABI 

770-GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HESABI 

780-FİNANSMAN GİDERLERİ HESABI 

Yukarıdaki maliyet hesaplarının yansıtma hesapları: 

711-DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ YANSITMA HESABI 

721-DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ YANSITMA HESABI 

731-GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI 

741-HİZMET ÜRETİM MALİYETİ YANSITMA HESABI 

751-ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ YANSITMA HESABI 

761-PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ YANSITMA HESABI 

771-GELEN YÖNETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI 

781-FİNANSMAN GİDERLERİ YANSITMA HESABI 

Dikkatinizi çekti sanırım her gider hesap kodunun 1 fazlası yansıtma hesabı olarak 

kullanılmaktadır. 

Aşağıda hesapların yansıtma hesapları ile hangi gelir tablosu hesaplarına aktarılacağı 

gösterilmiştir. 

YANSITMA HESAPLARI GELİR TABLOSU HESAPLARI 

711-DİREKT İMM GİDERLERİ Y. HESABI 

721-DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ Y. HESABI 620- SATILAN MAMULLER 

731-GENEL ÜRETİM GİDERLERİ MALİYETİ HESABI (-) 

YANSITMA HESABI 

741-HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 622- SATILAN HİZMET MALİYETİ HESABI (-) 


751-ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME 630- ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME 

GİDERLERİ YANSITMA HESABI GİDERLERİ HESABI (-) 

761-PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM 631-PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM 

GİDERLERİ YANSITMA HESABI GİDERLERİ HESABI (-) 

771-GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 632- GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HESABI (-) 


660-KISA VADELİ BORÇLANMA GİD. HES. 

97

781-FİNANSMAN GİDERLERİ 

YANSITMA HES. 

661- UZUN VD. BORÇLANMA GİDERLERİ H. 

Gelir tablosu hesaplarında bulunan giderler 690 DÖNEM KAR VEYA ZARARI 

hesabının borcuna, gelirler ise alacılıağına kaydedilir. Bu kayıtta ilgili gelir hesabı borç, 

gider hesabı ise alacaklandırılarak kapatılır. 

Örneğimizdeki hesapları incelediğimizde bu grupta olan 770-Genel Yönetim Giderleri 

Hesabının Yansıtması alt bölümde mevcuttur. 

94 

Mizanda 7.grup kaç gider hesabı olduğunu tespit ettik, bir tane 770 

Tespit ettiğimiz hesabın gelir tablosu hesaplarından kodunu bulduk 632 

Bu hesabın 7/A maliyet hesapları bölümünden yansıtmasını bulalım, 771 

Gider hesabımızın mizandaki kalan tutarını alalım, 105.600 TL 

Artık 6.grup ismini borçlandırıp, aynı hesabın yansıtma hesabını 

alacaklandırabiliriz. 

Yapacağımız kayıt şöyle olacaktır. 


31.12.2008 

632-GENEL YÖNETİM GİD. HS. 

771-GEN.Y.GİDERİ 

YANSITMA H. 

(7/B seçeneğinde buraya 

Sadece 798-GİDER 

ÇEŞİTLERİ YANSITMA 

HS. Yazılır.) 


Toplam 

98 

1.276.300 

105.600 

1.381.900 

1.276.300 

105.600 

1.381.900

Yukarıdaki kayıttan sonra büyük defterlerimizin durumu aşağıdaki gibi olacaktır. 

Soruyu hatırlamamız amacı ile tüm gelir ve gider hesaplarını tekrar gözden geçirelim. 


6.000 400 350 000 100.000 

B 611-SAT.İSKONTL. H. A B 642-FAİZ GELİRLERİ H. A 

400 5.000 

B 657-REES.FAİZ GİD. H. A B 657-REES.FAİZ GELİR. H. A 

500 300 

B 654-KARŞILIK GİD. H. A B 621-SATI.TİC.M.MALİYETİ H. A 

6.000 140.000 

B 632-GENEL YÖNETİM GİD. H. A B 771-GEN.Y.GİD.YANSITM. H. A 

105.600 105.600 

Yukaridaki gelir ve gider hesaplarına bakarak gelir tablomuzu hazırlayalım. Burada 

dikkat etmemiz gerek nokta hep 6.grup hesapları işleme tabi tutacağımızıdır. Bulunan kâr 

üzerinden % 30 vergi hesaplanacaktır. 

A. BRÜT SATIŞLAR ..........................................................................: 350.000 

1. Yürt İçi Satışlar .................. 300.000 

B. SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) ...............................................................: (400) 

1. Satiştan İskontoları (-).............. (400) 

C. NET SATIŞLAR .............................................................................: 349.600 

D. SATIŞLARIN MALİYETİ (-).........................................................: (140.000) 

2.Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-)...(140.000) 

BRÜT SATIŞ KARI ........................................................................: 209.600 

E. FAALİYET GİDERLERİ (-) ...........................................................: (105.600) 

3.Genel Yönetim Giderleri (-)..........(105.600) 

FAALİYET KARI ...........................................................................: 104.000 

F. DİĞER FAAL.OLAĞAN GELİR VE KARLAR ............................: 5.300 

3. Faiz Gelirler ................................ 5.000 

7. Reeskon Faiz Gelirleri ................ 300 

G.DİĞER FAAL.OL. GİDER VE ZARARLAR (-) ...........................: (6.500) 

2. Karşılık Giderleri ....................... 6.000 

5. Rees. Faiz Giderleri ................... 500 

OLAĞAN KÂR ..............................................................................: 102.800 

J. DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL 

YÜKÜMLÜLÜKLER KARŞILIĞI (-) ...........................................: 30.840 

DÖNEM NET KARI ......................................................................: 71.960 

99

95 

96 

97 

98 


31.12.2008 

771-GENEL YÖ. GİD. YAN. HS. 

(7/B seçeneğinde buraya 

Sadece 798-GİDER ÇEŞİTLERİ 

YANSITMA HS. Yazılır.) 

770-GEN.Y.GİDERİ H. 

Genel yönetim giderlerinin kapanışı 

31.12.2008 

690-DÖNEM KÂR ZARARI HS. 

632-GEN.YÖNE.GİD. 

657-REES.FAİZ.GİD.H. 

654-KARŞILIK GİD. H. 

611-SATIŞ İSKONT. H. 

621-SAT.T.M.MALİYETİ 

Gider hesaplarının kâr zarara devri 

31.12.2008 

600-Y.İ. SATIŞLAR H. 


647-REES.FAİZ GELİR.H. 

690-DÖNEM KÂR 

ZARARI HS. 

Gelir hesaplarının kâr zarar devir 

edilmesi 

TOPLAM 

2.095.300 

2.095.300 


6.000 400 350.000 350 000 

100.000 105.600 

100 

1.381.900 

105.600 

252.500 

350.000 

5.000 

300 

1.381.900 

105.600 

105.600 

500 

6.000 

400 

140.000 

355.300 


400 400 5.000 5.000 


500 500 300 300 


6.000 6.000 140.000 140.000 


105.600 105.600 105.600 105.600

B 690-DÖNEM KÂR ZARARI HESABI A 

252.500 355.300 

102.800 

Gördüğünüz gibi 7. grup gider hesapları yansıtmaları ile kapatıldı. Geriye kalan 6. 

grup gelir ve gider hesapları gelir tablosu çıkarıldıktan sonra dönem kâr zararına devir edildi. 

Hazırlayacağımız mizanda gelir ve gider hesapları kapanmış olarak yer alacaktır. 

Bundan sonra gelir tablosunda hesapladığımız vergiye karşılık ayrımamız 

gerekmektedir. Şirket şahıs işletmesi ise vergiye karşılık ayrılmaz. Dönem karı 590 ‘a devir 

edilir. Çünkü her ortak aldığı kâr payı üzerinde gelir vergisi ödeyecektir. 

Vergi karşılıklarını ve bilanço karını kayıt ettikten sonra kâr ile ilgili büyük 

defterlerimizin durumu aşağıdaki gibi olacaktır. 

99 

100 


31.12.2008 


691-DÖN. K.VERGİ VE 

YAS.YÜK.KARŞ. H. 

692-DÖN. NET KARI H 

Dönem karından verginin düşülmesi 

31.12.2008 

692-DÖNEM NET KARI H. 

590-DÖNEM NET KARI 

VEYA ZARARI H. 

Dönem net karının bilanço hesabına 

devri 

TOPLAM 

Bu toplam kesin mizanın toplamı 

Anlamına gelir. 

101 

2.095.300 

102.800 

71.960 

2.095.300 

30.840 

71.960 

71.960 

2.270.060 2.270.060 

B 691-D.K.VERGİ VE YÜK KARŞ. H. A B 692-DÖNEM NET KARI H. A 

30.840 30.840 71.960 71.960 

B 590-DÖNEM NET KARI H. A 

71.960 

Yukarıdaki işlemden sonra büyük defterlerimizi kontrol etmek ve kapanış bilançosunu 

hazırlayabilmek için aralık ayına ait kesin mizanı düzenlememiz gerekir.




Aralık ayı mizanını doğru olarak 

düzenleyiniz. 

Tek düzen hesap planında yer alan gelir 

tablosunun standart şeklini temin ediniz. 

Mizandaki 7.grup gider hesaplarının 

sayısını tespit ediniz. 

Belirlediğiniz gider hesaplarının yansıtma 

hesaplarını alacaklandırınız. Borçlu olarak 

aynı hesapların 6.grup kodlularını bularak 

borçlandırınız. 

Büyük defterleri işleyiniz. 

Gelir tablosundaki verilere göre 6.grup 

hesapların kalanlarını belirleyerek gelir 

tablosunu düzenleyiniz. 

Açtığınız yansıtma hesaplarnı 

borçlandırıp, 7.grup gider hesaplarını 

alcaklandırarak kapatınız. 

Büyük defterde açık kalan 6.grup gider 

hesaplarının kalanlarını 690’a devir 

ediniz. 

102 

Envanterde yaptığınız düzeltme 

kayıtlarından sonra düzenlenen mizanı 

seçiniz. 

Defterlerinizin ön sayfasında her zaman 

hesap planınınz bulunsun. Mümkünse 

bir dosyada saklayınız. 

7. kod ile başlayan gider hesapların 

isimlerini ve kalanlarını mizandan 

belirleyiniz. 

Her belirlediğiniz 7.grup gider hesabının 

yansıtmasını hesap planınızdan bulunuz. 

Hesap makinesi kullanınız. 

Yaptığınız yansıtma kaydını büyük 

defterlere işlemeyi unutmayınız. 

Büyük defterlerinizden açık kalan 

6.grup gelir tablosu hesaplarını 

kullanınız. 

7.grup hesaplar ve onların 

yansıtmalarını kullanınız. 

Açık kalan 6.grup gider hesaplarının 

hepsini bir yevmiye kaydı ile devir 

ediniz. 

6.grup gelir hesaplarını 690’a devir ediniz. Açık kalan 6.grup gelir hesaplarını da 

aynı şekilde devir ediniz. 

Dönem karından vergi karşılığını 

kaydediniz. 

Dönem karını bilanço karı olan 590’a 

devir ediniz. 

Gelir tablosunun sonunda hesapladığınız 

vergi tutarını kullanınız. Kurumlar 

vergisi %30’dur. 

Vergiden sonra kalan kâr tutarını devir 

ediniz.



OBJEKTİF TESTLER 

Doğru Yanlış Testi 

Aşağıdaki soruların cevaplarını doğru ve yanlış olarak değerlendiriniz. Uygun 

seçeneğin karşısına (X) işareti koyunuz. 

Sorular Doğru Yanlış 

1. Gelir tablosu hesapları 6.grup gelir ve gider hesaplarından oluşur. 

2. Hesap planında yer alan 7.grup gider hesapları dönem içinde 

Kullanılmaz. 

3. Dönem içinde 7.grup hesaplardan maliyet unsuru olan hesaplar için 

büyük defterler kullanılır. 

4. 760 Pazarlama Satış Dağıtım Giderleri HS. Yıl içinde kullanılmaz 

5. İşletme 7/B seçeneğini kullanıyorsa gelir tablosu hesapları için bir 

tane 798-Gider Çeşitleri Yansıtma Hesabı kullanılır. 

6. Gelir tablosunun şekli hesap planından alınır. 

7. Gelir tablosunun standart şekli işletmelerin isteğine bırakılmıştır. 

8. 690’da kayıtlı dönem karı, 590- dönem net karına devir edilir. 

9. Gelir ve gider hesaplarının tamamı kapatılmalıdır. 

10. Gelir tablosu hesapları bilançoda yer alır. 






103


Aşağıda Aralık ayı mizanı verilen Kamer Ltd.Şti.nin gelir tablosunu ve ilgili 

kayıtlarını 7/A seçeneğine göre muhasebeleştirmektedir. İşletmenin envanter kayıtlarını 

bilgisayar yardımı ile gerçekleştirebilirsiniz. 

Kamer Ltd.Şti. 31.12.2008 Tarihli Aralık Ayı Mizanı 

S.N HESAP ADI 

TOPLAM 

BORÇ ALACAK 

KALAN 

BORÇ ALACAK 

1 100-KASA HS. 9.500 5.000 4.500 0 

2 102-BANKALAR H. 130.000 10.000 120.000 0 

3 121-ALACAK SEN.H. 70.000 20.000 50.000 0 

4 122-AL.SEN.REESK.H. 0 12.000 12.000 

5 153-TİC.MALLAR H. 1.000.000 300.000 700.000 0 

6 255-DEMİRBAŞLAR H. 900.000 0 900.000 0 

7 257-BİR. AMORTİSM. 0 180.000 0 180.000 

8 190-DEVREDEN KDV 30.000 30.000 0 0 

9 191-İNDİRİL. KDV H. 60.000 60.000 0 0 

10 391-HESAP. KDV H. 80.000 80.000 0 0 

11 360-ÖD.VER.FONLAR 0 15.000 0 15.000 

12 500- SERMAYE H. 0 1.164.500 0 1.164.500 

13 600-Y.İ.SATIŞLAR H. 0 900.000 0 900.000 

14 621-S.T.M.MALİYETİ 290.000 0 290.000 

15 642-FAİZ GELİRLERİ 0 30.000 0 30.000 

16 657-REES.FAİZ GİD.H. 12.000 0 12.000 0 

17 760-PAZ.SAT.DAĞ.G.H. 10.000 0 10.000 0 

18 770-GENEL YÖN.GİD. 220.000 5.000 215.000 0 

TOPLAM 2.811.500 2.811.500 2.301.500 2.301.500 

Yukarıdaki sonuçlara göre yapılacak işlemleri belirleyelim. 

1. 7. grup hesapları mizandan seçiniz. 

2. 7. grup hesapların yansıtma hesaplarını alacaklandırarak, karşılığında 6.grup gelir 

tablosu hesaplarını borçlandırınız. 

3. Hesap planına bakarak gelir tablosu rakamlarını seçiniz. 

4. Gelir ve gider hesaplarını kâr zarara devir ediniz. 

5. Hesapladığnız kârdan % 20 vergi karşılığı ayırınız. 

6. Karşılıktan sonra kalan karı bilanço hesabına devir ediniz. 

7. Büyük defterlerinizi işleyiniz. 

İstenen: Yukarıdaki işlemlere göre gelir tablosunu düzenleyerek gelir ve gider hesaplarını 

kapatınız. 


Yukarıdaki işlemleri sırasıyla yerine getirdiyseniz, cevaplarınızı kontrol ediniz. 

104




Modül Adı:Envanter işlemleri 

Uygulama Faaliyeti: Envanter kayıtlarında 

sonra ilgili gelir tablosunun hazırlanması 

105 

Öğrencinin 

Adı Soyadı: 



becerileri “Evet” ve “Hayır” kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz. 


Aralık ayı mizanını doğru olarak düzenlediniz mi? 

Tek düzen hesap planında yer alan gelir tablosunun standart şeklini 

temin ettiniz mi? 

Mizandaki 7.grup gider hesaplarının sayısını tespit ettiniz mi? 

Belirlediğiniz gider hesaplarının yansıtma hesaplarını açtınız mı ? 

Büyük defterleri işlediniz mi? 

Gelir tablosundaki verilere göre 6.grup hesapların kalanlarını 

belirleyerek gelir tablosunu düzenlediniz mi ? 

Açtığınız yansıtma hesaplarnı borçlandırıp, 7.grup gider hesaplarını 

alcaklandırarak kapattınız mı? 

Büyük defterde açık kalan 6.grup gider hesaplarının kalanlarını 

690’a devir ettiniz mi? 

6.grup gelir hesaplarını 690’a devir ettiniz mi? 

Dönem karından vergi karşılığını ayırdınız mı? 

Dönem karını bilanço karı olan 590’a devir ettiniz mi? 



kazandığınız becerileri ortaya koyuyor. “Hayır” larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız. 


AMAÇ 


Bu öğrenme faaliyeti ile, kesin mizanı düzenleyerek ilgili kapanış işlemlerini 


ARAŞTIRMA 



Daha önce görmüş olduğunuz mizan ve bilânço modülünü gözden geçiriniz. 

İnternet üzerinden halka açık şirketlerin dönem sonu gelir tabloları ve kapanış 

bilânçolarını inceleyiniz. 

5. KESİN MİZANIN DÜZENLENMESİ 

Mizan modülünde mizanın çeşitlerini gördünüz, bildiğiniz gibi; 

Envanterin ilk aşamasında çıkarılan mizana; Aralık ayı genel geçici mizanı, 

Gider hesaplarının yansıtmalarının açılmasından sonra çıkarılan mizana; Aralık 

ayı mizanı, 

Gelir ve gider hesaplarının devir edilmesinden sonra çıkarılan mizan; Kesin 

mizan denir. 

Kesin mizan gelir tablosun hazırlandıktan sonra büyük defterin ve yevmiye defterinin 

tekrar toplamları alınır. Mizan ister kapansın ister kapanmasın tüm büyük defterin toplamları 

alınmalıdır. 

Daha önceki faaliyetimizde çözdüğümüz sorunun büyük defterlerin baz alarak kesin 

mizanı düzenleyelim. Örneğimizin büyük defterleri aşağıdaki gibidir; 

Yevmiye defterimizin borç ve alacak toplamı en son kayıttan sonra, 2.276.060 TL 

olmuştur. En son 100. kayıt yapılmıştır. 


6.000 3.000 50.000 20.000 

100 5.000 

106


9.000 2.000 440.000 20.000 

6.000 140.000 


2.000 500 300 4.000 

1.500 3.700 

B 255-DEMİRBAŞLAR H. A B 321-BORÇ SENT.H. A 

500.000 1.000 7.000 

B 500- SERMAYE H. A B 197-SAY.TES.NOKS..H. A 

607.800 100 


6.000 400 350.000 350 000 

100.000 105.600 


400 400 5.000 5.000 


500 500 300 300 


6.000 6.000 140.000 140.000 

107


105.600 105.600 105.600 105.600 

B 322-B.SEN.REES. H. A B 122-ALACAK SEN.REESK.H. A 

300 500 

B 128-ŞÜPHELİ TİC. ALAC. H. A B 129-ŞÜP.ALA.KARŞLIĞI H. A 

6.000 6.000 

B 590-DÖNEM NET KARI H. A B 257-BİRİKMİŞ AMORTİSMAN H. A 

71.960 100.000 

B 690-DÖNEM KÂR ZARARI HESABI A B 360-ÖD.VERGİ VE FONLAR H. A 

252.500 355.300 2.200 

102.800 

355.300 355.300 


30.840 30.840 71.960 71.960 

B 370-D.K.VERGİ VE YÜK KARŞ. H. A 

30.840 

108

Her hesabın borç ve alacak kalanlarını dikkatlice tablomuza aktaralım. 

Umut Konfeksiyon Işletmesinin 31.12.2008 Tarihli Aralık Ayı Kesin Mizanı 

S.N Hesap Adı 

Toplam 

Borç Alacak Borç 

Kalan 

Alacak 

1 100-KASA HS. 6.000 3.100 2.900 - 

2 102-BANKALAR H. 55.000 20.000 35.000 - 

3 121-ALACAK SEN.H. 9.000 8.000 1.000 - 

4 122-AL.SEN.REESK.H - 500 - 500 

5 128-ŞÜP.ALACAKLAR 6.000 - 6.000 

6 129-ŞÜP.AL.KARŞL. - 6.000 - 6.000 

7 153-TİC.MALLAR H. 440.000 160.000 280.000 - 

8 191-İNDİRİL. KDV H. 2.000 2.000 - - 

9 197-SAY.TES.NOKS.H. 100 - 100 - 

10 255-DEMİRBAŞLAR H. 500.000 - 500.000 - 

11 257-BİR.AMORTİS.H. - 100.000 - 100.000 

12 321-BORÇ SENT.H. 1.000 7.000 - 6.000 

13 322-B.SEN.REESK.H. 300 - 300 - 


15 

370-D.K.VERGİ VE D. Y. 

YÜK KARŞ. H. 

- 30.840 - 30.840 

16 391-HESAP. KDV H. 4.000 4.000 - - 

17 500- SERMAYE H. 607.800 - 607.800 

18 590-DÖNEM NET K. H - 71.960 - 71.960 

19 600-Y.İ.SATIŞLAR H. 350.000 350.000 - - 

20 611-SATIŞ İSKONT.H. 400 400 - - 

21 621-SAT.T.M.MALİYE. 140.000 140.000 - - 

22 632-GEN.Y.GİD. H. 105.600 105.600 

23 642-FAİZ GELİRLERİ H 5.000 5.000 - - 

24 647-REES.FAİZ GELİR. 300 300 - - 

25 654-KARŞ.GİDERL.H. 6.000 6.000 - - 

26 657-REES.FAİZ GİD.H. 500 500 - - 

27 690-DÖNEM K/Z H. 355.300 355.300 - - 

28 

691-D.K.VERGİ VE D. Y. 

YÜK KARŞ. H. 

30.840 30.840 30.840 30.840 

29 692-DÖNEM NET K. H. 71.960 71.960 - - 

30 770-GENEL YÖN.GİD. 106.000 106.000 - - 

31 771-GEN.Y.GİD.YANS. 105.600 105.600 - - 

TOPLAM 2.300.900 2.300.900 856.140 856.140 

Bundan sonra yapılması gereken mizanın borç kalanlarını bilançonun aktifine, (Aktifi 

düzenleyen pasif karekterli hesaplar aktifteki hesabın altına – olarak yazılacaktır.) alacak 

kalanını pasife (Pasifi düzenleyen aktif karekterli hesaplar ise pasife ilgili hesabın altına – 

olarak yazılır.)yazıp toplam almalıyız. 

109

Kesin mizanın borç kalanındaki kalanları aktife, alacak kalanlarındaki hesapları pasife 

yazalım. Bu arada aktifi düzenleyici hesapların alacak kalanlarının aktife, pasifi düzenleyici 

hesapların ise borç kalanlarının pasife yazılması gerektiğini bir kez daha hatırlayalım. 

AKTİF UMUT TİCARET İŞLETMESİ 31.12.2008 TARİHLİ KPANIŞ BİLANÇOSU PASİF 

I.DÖNEN VARLIKLAR 318.500 III.KISA VAD. YAB. KAY. 38.740 

10.HAZIR DEĞERLER 37.900 32.MALİ BORÇLAR 5.700 

100.KASA 2.900 321 .BORÇ SN. 6.000 

102.BANKA 35.000 322.BORÇ S.RE. (300) 

12.TİCARİ ALACAKLAR 500 36.ÖD.VERGİ.FONL. 2.200 

121.ALAC.SEN. 1.000 360.ÖD.VERG. 2.200 

122.A.S.REES. (500) 37.B. VE GİD.KÂR. 30.840 

128.ŞÜP.ALAC. 6.000 371.D.K.V.KÂR. 30.840 

129.Ş.A.KARŞ. (6.000) IV.UZUN VAD.YAB.KAY. - 

15.STOKLAR 280.000 V.ÖZKAYNAKLAR 679.760 

153.TİCARİ MAL 280.000 50.ÖDENMİŞ SERMAYE 607.800 

19.DİĞ.DÖN.VAR. 100 500.SERMAYE 607.800 

197.SAY.TES.NOK. 100 59.DÖNEM NET K/Z. 71.960 

II.DURAN VARLIKLAR 400.000 590.D.NET KARI 71.960 

25.MADDİ DUR. VAR. 400.000 

255.DEMİRBAŞL. 500.000 

257.B.AMOR. (100.000) 

AKTİF TOPLAMI 718.500 PASİF TOPLAMI 718.500 

Yönetim Kurulu Üyeleri 

Semra Bulut Ayfer Can 

Kapanış bilançomuz yukarıdaki gibi düzenlenmiş olacaktır. Yetkililerce onaylanan 

bilanço ilgili kuruluşlara sunulmak üzere çoğaltıldıktan sonra dosyaya takılır. Aynı 

bilançonun tarihi değiştirilerek (1.1.2009) açılış bilançosu hazırlanır. 

110

Mizanda açık kalan bilanço hesapları da en on yapılan aşağıdaki kapanış kaydı ile 

kapatılır. 

100 


31.12.2008 

500- SERMAYE HS. 

360-ÖD.VER.FONL.HS. 

370-D.K.VER. ve D. YASAL YÜK. KRŞ. 


129-Ş.TİC.A.KARŞILIĞI HS.(-) 

257-BİRİKMİŞ AMORTİS.H.(-) 

122-AL.SEN.REESKONTU H.(-) 

321-BORÇ SENETLERİ H. 

100-KASA HS. 


121-ALACAK SEN.HS. 

128-Ş.TİC.ALA.HS. 

322-B.SENT.REES.H.(-) 


255-DEMİRBAŞ.H. 

197-SAY.TES.NOK.H. 

Dönem son kapanış kaydı. 

TOPLAM 

111 

2.270.060 

619.800 

2.200 

30.840 

71.960 

6.000 

100.000 

500 

6.000 

3.095.360 

2.270.060 

2.900 

35.000 

1.000 

6.000 

300 

280.000 

500.000 

100 

3.095.360 

Büyük defterlere yevmiye kaydı işlendikten sonra defterlerin toplamlarının altı kırmızı 

kalemle çift çizilerek kapatılır. Bunun anlamı bu dönem için defterlere yapılacak kayıtlar 

bitmiştir. Yevmiye defterinin altı da çift çizgi ile kapatılır. Yeni dönem için yeni yevmiye ve 

büyük defteri alınır. Yevmiye defterinin kapatılmasından sonra büyük defterler de kapatılır. 

Yeni dönemin ilk günü (1 Ocak) kapanış bilançosundaki hesaplar yeni yevmiye 

defterine 1 nolu yevmiye kaydı olarak aşağıdaki gibi yazılır. 

İkinci işlem olarak da ticari senetlere hesaplanan reeskont işlemlerinin iptali ile dönem 

karı veya zararının ilgili kar veya zarar hesabına aktarılması kayıtları yapılır. 

Yeni dönemin açılış bilançosu yevmiye ve büyük deftere aşağıdaki gibi kayıt edilir. 

Bundan sonra şirketin diğer işlemleri tarih sırasına göre kayıt edilir.

1 

2 

3 

4 

1.01.2009 

100-KASA HS. 



128-Ş.TİC.ALA.HS. 

322-B.SENT.REES.H.(-) 



197-SAY.TES.NOK.H. 

500- SERMAYE HS. 


370-D.K.VER. ve D.YAS.YÜK. K. 

590-DÖNEM NET K. H. 

129-Ş.TİC. ALC.KARŞILIĞI HS.(-) 

257-BİRİKMİŞ AMORT. H.(-) 

122-AL.SEN.REES. H.(-) 

321-BORÇ SENETL. H. 

Açılış kaydı 

01.01.2009 

657-REES.FAİZ GİDER.H. 

322-B.SEN.REESK.H. 

Borç senetleri reeskontunun iptali 

01.01.2009 

122-BORÇ SN. REES. H. 


Borç senetleri reeskontunun iptali 

01.01.2009 


570-GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 

Geçmiş yıllar karının devri 

112 

2.900 

35.000 

1.000 

6.000 

300 

280.000 

500.000 

100 

500 

300 

71.960 

Böylece muhasebe içi ve dışı envanter işlemleri tamamlanmış olur. 

619.800 

2.200 

30.840 

71.960 

6.000 

100.000 

500 

6.000 

500 

300 

71.960

UYGULAMA 

UYGULAMA 

FAALİYETİ 

FAALİYETİ 


Büyük defterlerininiz toplamlarını alınız. 

Yevmiye defterinin toplamlarını alınız. 

Büyük defterlerin borç, alacak 

toplamlarını ve kalanlarını mizana 

yazınız. 

Mizanın toplamı ile yevmiye defteri 

toplamının aynı olmasını sağlayınız. 

Mizanın kalan toplamlarını birbirine 

eşitleyiniz. 

Hesap planına bakarak mizan kalanlarına 

göre kapanış bilançosunu düzenleyiniz. 

Bilançodaki hesapları ters kayıt yaparak 

kapatınız. 

Çıkardığınız bilanço ve önceden 

hazırlamış olduğunuz gelir tablosunu 

yetkililere imzalatınız. 

Yeni defterlere açılış kaydı ve reeskont 

iptali kayıtlarını yapınız. 

113 

Aldığınız toplamları defterlerin üzerine 

kurşun kalem ile yazınız. 

En son kayıtlardan sonra her iki tarafı da 

dikkatlice toplayarak kurşun kalem ile 

yazınız. 

Büyük defter sayısını sayınız. 

Toplamlar aynı değilse hata vardır. 

Daha dikkatli olunuz. 

İşlemlerinizde hesap makinesi 

kullanınız. 

Bilançonuzu hesap planınıza göre takip 

ederek hazırlayınız. 

Alacaklı hesapları borçlu, borçlu 

hesapları alacaklı yazınız. 

Eski defterlerin toplamlarını çift çizgi 

ile kapatarak, kurşun kalem ile aldığınız 

toplamları dolma kalem ile yazınız. 

Yeni yılın defterlerinin aralık ayında 

alınmış olması gerekir. Bu işlemleri 

yeni dönemin ilk günü tamamlayınız.

ÖLÇME 

ÖLÇME 

VE 

VE 



OBJEKTİF TESTLER 

Doğru Yanlış Testi 

Aşağıdaki soruların cevaplarını doğru ve yanlış olarak değerlendiriniz. Uygun 

seçeneğin karşısına (X) işareti koyunuz. 

Sorular Doğru Yanlış 

1. Kesin mizana büyük defterdeki hesapların borç ve alacak 

toplamları yazılır. 

2. Büyük defterde kapanmış olan hesaplar kesin mizana 

yazılmaz. 

3. Yevmiye defterinin toplamı ile kesin mizanın toplamı aynı 

olmaması önemli değildir. 

4. Kesin mizanın düzenlenmesinden sonra kapanış bilançosu 

düzenlenir. 

5. Kapanış bilançosu yevmiye defterine ters kayıt yapılarak 

yevmiye ve büyük defter kapatılır. 

6. Büyük defterin kapanması demek borç ve alacak toplamının 

eşit olması demektir. 

7. Yeni yılın açılış kaydı önceki yılın kapanış bilançosundan 

yapılır. 

8. Açılış kaydından sonra reeskont kayıtları iptal edilir. 

9. Ayrılan reeskont kayıtları alacak ve borçların gerçek 

değerinin bilançoya yansıtılmasını sağlar. 

10.Yevmiye defterine son kayıt yapıldıktan sonra altı çift çizgi 

ile kapatılır. 






114


Kamer Limitet Şirketinin dönem sonu işlemlerinden sonra işlenmiş büyük 

defterlerinin durumu aşağıdaki gibidir. 


9.500 5.000 100.000 10.000 

30.000 


70.000 20.000 1.000.000 10.000 

290.000 


60.000 40.000 15.000 80.000 

20.000 65.000 

B 255-DEMİRBAŞLAR H. A B 190-DEVREDEN KDV H. A 

900.000 30.000 30.000 

B 500- SERMAYE H. A B 631-PAZ.SATIŞ D.G.H. A 

1.164.500 10.000 


220.000 5.000 900.000 900.000 

215.000 

115

B 657-REES.FAİZ GİD. H.. A B 642-FAİZ GELİRLERİ H. A 

12.000 12.000 30.000 30.000 

B 621-SATI.TİC.M.MALİYETİ H. A B 760-PAZ.S.DAĞITIM GİD. H. A 

290.000 290.000 10.000 10.000 


215.000 215.000 215.000 215.000 

B 690-DÖNEM KÂR ZARARI HESABI A B 761-PAZ.S.DAĞ.GİD.H. A 

930.000 930.000 10.000 10.000 


120.900 282.100 282.100 

B 590-DÖNEM NET KARI H. A B 122-AL.SEN.REESKONTU H. A 

282.100 12.000 

B 360-ÖD.VER.FONLAR HESABI A B 257-BİRİKMİŞ AMORTİSMAN.H A 

B 691-D.K.VERGİ VE YÜK KARŞ. H. A 

120.900 120.900 

15.000 180.000 

Yukarıda büyük defterlerinin son hali verilen şirketin kesin mizanını, kapanış 

bilançosunu ve kapanış kayıtlarını hazırlayınız. 

116




MODÜL ADI: Envanter işlemleri 

UYGULAMA FAALİYETİ: Kesin mizanın 

düzenlenerek ilgili kapanış işlemlerinin yapılması 

117 

ÖĞRENCİNİN 

ADI SOYADI: 

SINIF VE NO: 

AÇIKLAMA: Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız 


ediniz. 

GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR EVET HAYIR 

Yaptığınız devir işlemlerinden sonra büyük defterleri işlediniz mi? 

Büyük defter sayısını belirlediniz mi? 

Hesapların toplamlarını hesap makinesi ile aldınız mı? 

Mizana hesapların toplamlarını ve kalanlarını dikkatlice yazdınız 

mı? 

Yevmiye defterinin toplamlarını aldınız mı? 

Aralık ayı kesin mizanının toplamlarını yevmiye defteri ile kontrol 

ettiniz mi ? 

Kesin mizanın kalanlarına göre kapanış bilançosunu düzenlendiniz 

mi? 

Yevmiye defterine kapanış kaydını yazdınız mı? 

Büyük defterleri toplamlarını kontrol ederek kapattınız mı? 

Yeni yıl için bilançonun açılış bilançosu olarak düzenlediniz mı? 

Yeni defterlere açılış kaydını yaptınız mı? 

Reeskont iptal kayıtlarını yeni defterlere yaptınız mı? 





1. BÖLÜM 

MODÜL DEĞERLENDİRME 

MODÜL DEĞERLENDİRME 


1. Stoklardaki ürünler hangisi ile takip edilir? 

A) Takip çizelgesi 

B) Stok kartları 

C) Listeler 

D) Büyük defter 

2. İşletmede kaydı tutulan varlıkların birikmiş amortismanları ve uygulanan amortisman 

oranlarını hangi defterden edinebiliriz? 

A) Stok Defteri 

B) Maliyet Defteri 

C) Amortisman Defteri 

D) Yevmiye Defteri 

3. İşletmenin sermaye hareketlerine ilişkin bilgileri hangi defterden edinebiliriz? 

A) Amortisman Defteri 

B) Ortaklar Pay Defteri 

C) Yevmiye Defteri 

D) Maliyet Defteri 

4. Alacak ve borç senetlerine envanter sırasında uygulanan reeskontun nedeni nedir? 

A) Senedi satmak için 

B) Senetlerin bir sonraki günkü değeri için 

C) Senedi almak için 

D) Senetlerin o günkü değerini bulmak için 

5. Envanter defterine neler yazılır? 

A) Bilanço ve mizan 

B) Sayım sonuçları ve listeler 

C) Sayım sonuçları ve bilanço 

D) Mizan ve bilanço 

6. Hangi işletmeler üç yılda bir sayım yaparlar? 

A) Her işletme 

B) İşletme defteri tutanlar 

C) İmalat yapanlar 

D) Eczane ve sanayiciler 

118

2. BÖLÜM 


1. Muhasebe içi envanter işlemlerinde hangisi kullanılmaz.? 

A) Sayım sonuçları 

B) Aralık Ayı Mizanı 

C) Muhasebe Defterleri 

D) Açılış Bilançosu 

2. Hangisi için envanter kaydı yapılmaz? 

A) Borç Senetleri İçin 

B) Stoktaki Mallar İçin 

C) Unutulan Belgeler İçin 

D) Alacak Senetleri İçin 

3. Şüpheli alacaklara muhasebenin hangi ilkesi gereğince karşılık ayrılır? 

A) Tam açıklama kavramı 

B) Kişilik kavramı 

C) Dönemsellik kavramı 

D) İhtiyatlılık kavramı 

4. Dönem sonunda 690 Dönem Kâr Zararı Hesabı 4.000 TL borç kalanı veriyor şirketin 

ödemesi gereken kurumlar vergisi ne kadardır? 

A) Yoktur. 

B) 1.200 TL 

C) 1.100 TL 

D) 1.400 TL 

5. Dönem sonunda şirketinin 7 grup maliyet hesaplarının karşılığı gelen 6.grup maliyet 

hesapları 798-Gider Çeşitleri Yansıtma Hesabı’na devir edilmiştir. Sizce şirket hangi 

usule göre maliyet hesaplarını kayıt etmektedir? 

A) 7/B Seçeneğine Göre 

B) 7/A Seçeneğine Göre 

C) Maliyet Esasına Göre 

D) Tekdüzen Hesap Planına Göre 

6. Sebebi bulunamayan kasa farkları daha sonra hangi işleme tabi tutulur? 

A) Kâr zarar devir edilir. 

B) Bekletilir. 

C) Gider yazılır. 

D) Gelir yazılır. 

7. Düzeltme kayıtlarından sonra hangi tablo hazırlanır? 

A) Kesin Mizan 

B) Genel Geçici Mizan 

C) Gelir Tablosu 

D) Bilanço 

119

8. Şirketin dönem karından ayrılan vergi karşılıkları daha sonra hangi hesaba devir edilir? 

A) Ödenecek Borçları 

B) Ödenecek Vergilere 

C) Devir Edilmez. 

D) Senetlere 


Sorulara verdiğiniz yanıtları modül sonundaki cevap anahtarıyla karşılaştırınız. 


120

CEVAP ANAHTARLARI 

ÖĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI 

Soru Cevap 

1 A 

2 B 

3 D 

4 B 

5 C 

6 D 

7 B 

8 C 

UYGULAMALI TESTİ 1 CEVAP ANAHTARI 

Kasanın envanteri; 

…KASA ……………….. ENVANTERİ Tarih:31.12.2008 

Sıra 

No 

121 

Sayfa No: 1 


1 20 TL 2 adet 20 TL 40 TL 

2 50 TL 10 adet 50 TL 500 TL 

3 100 TL 5 adet 100 TL 500 TL 


Alınan çeklerin envanteri; 

…ALINAN ÇEKLER……... ENVANTERİ Tarih:31.12.2008 

Sıra 

No 

CEVAP ANAHTARLARI 

Sayfa No: 1 

Cinsi Miktarı Miktarı Tutarı Not 

1 2 Ay vadeli 1 adet 500 TL 

2 3 Ay vadeli 1 adet 300 TL 

Toplam 800 TL

Alacak senetlerinin envanteri; 

…ALACAK SENETLERİ. ENVANTERİ Tarih:31.12.2008 

Sıra 

No 


Kalan Süre 

122 

Sayfa No: 1 

Tutarı Not 

1 7Ay vadeli 1 adet 10 gün 700 TL 

2 3 Ay vadeli 1 adet 30 gün 500 TL 


Menkul kıymetlerin envanteri; 

…MENKUL KIYMETLER. ENVANTERİ Tarih:31.12.2008 

Sıra 

No 

Cinsi Miktarı Alış Bedeli 

birim fiyatı 

Sayfa No: 1 

Tutarı Not 

1 Erdemir Hisse Se. 1.000 lot 5 TL 5.000TL 

2 Akbank hisse senedi 4.000 lot 6 TL 24.000 TL 

Toplam 29.000 TL

Stokların envanteri; 

…TİCARİ MALLAAR.. ENVANTERİ Tarih:31.12.2008 

Sıra 

No 

123 

Sayfa No: 1 


1 A Malı 200 m 10 TL 2.000 TL 

2 B Malı 500 m 60 TL 30.000 TL 

3 C Malı 100 m 40 TL 4.000 TL 

4 D Malı 400 m 15 TL 6.000 TL 

5 E Malı 800 m 20 TL 16.000 TL 

6 F Malı 600 m 30 YTL 18.000 TL 


Duran varlıkların envanteri; 

Duran varlıkları bu yıl ayrılacak amortismanlar; 

İşyeri 1 120.000 TL X % 10 = 12 TL 

Taşıt 3 120.000 TL X % 20 = 24 TL 

Depo 1 70.000 TL X % 10 = 7 TL 

Toplam 43 YTL amortisman bu yıl ayrılacaktır. 

şeklinde hesaplanarak demirbaş ve amortisman defterinin 2008 yılı sütununa eklenir. 

Duran Varlık 

Yıllar 

İşyeri 120.000 

2008 2009 2010 2011 2012 



Ayrılacak Amortisman Tutarı 12

Duran Varlık 

Yıllar 

Demirbaş 120.000 

2008 2009 2010 2011 2012 


Seçilen Amortisman Oranı %20 %20 %20 %20 %20 

Ayrılacak Amortisman Tutarı 14 

Duran Varlık 

Yıllar 

Depo 70.000 

2008 2009 2010 2011 2012 



Ayrılacak Amortisman Tutarı 7 

Borçların envanteri; 

…BORÇ SENETLERİ. ENVANTERİ Tarih:31.12.2008 

Sıra 

No 


Kalan Süre 

124 

Sayfa No: 1 

Tutarı Not 

1 1 Ay vadeli borç s. 1 adet 20 gün 400 TL 

2 5 yıllık banka kredisi 4 yıl 7.000 TL 

Toplam 1.100 TL

Özkaynakların envanteri; 

…ÖZKAYNAKLARIN ENVANTERİ Tarih:31.12.2008 

Sıra 

No 

Ortak Payı Bir Payın 

Değeri 

125 

Sayfa No: 1 

Tutarı Not 

1 Aysun Karaman 4.000 pay 0,5 TL 2.000 TL 

2 Beyhan Can 10.000 pay 0,5 TL 5.000 TL 

3 100 YTL 20.000 pay 0,5 TL 10.000 TL 


Gelir ve gider hesapları için bir işlem yapılmayacaktır. 



Bu dönemin net gelirleri 5.000 TL’dir. 

Şirketin mamul ünitemi yoktur. 

ÖĞRENME FAALİYETİ 2CEVAP ANAHTARLARI 

Soru Cevap 

1 C 

2 A 

3 C 

4 D 

5 C 

7 D

Soru Doğru/Yanlış 

1 D 

2 D 

3 Y 

4 D 

5 Y 

6 Y 

7 Y 

8 D 

9 Y 

10 Y 

UYGULAMALI TEST 2 CEVAP ANAHTARI 

Örnek; 1. öğrenme faaliyetindeki örneğimizi hesap makinesi kullanarak değerleme 

tablosundan alacağımız ölçülere bakarak değerleyelim; 

Kasada yapılan sayım sonuçları; Nominal değer ile değerlenir. 

2 adet X 20 TL = 40 TL, 

10 adet X 50 TL = 500 TL, 

5 adet X 100 TL = 500 TL, 

Toplam 1.040 TL kasada 31.12.2008 günü bulunan 

nakit miktarı bu şekilde listelenir. 

KASA Tarih:31.12.2008 

ENVANTERİ Sayfa: 

Sıra No Nakit 

Nominal Değeri 

Tutar (TL) 

Miktarı 

(TL) 

1 2 adet 20 40 

2 10 adet 50 500 

3 5 adet 100 500 

TOPLAM 1.040 


İmza İmza 

126

2. Sayılan alınan çekler; Nominal değer ile değerlenir. 



800 Liralık toplam alınan çek mevcudu belirlenir. 

ALINAN ÇEKLERİN Tarih: 31.12.2008 

ENVANTERİ Sayfa: 1 

S.N Vade Nominal Değeri Tutar (TL) 

1 2 ay 500 500 

2 3 ay 300 300 

TOPLAM 800 


İmza İmza 

3. Alacak Senetlerinin reeskontu hesaplanır; TC Merkez bankasından alınan envanter 

günü ilan edilen reeskont oranı % 54 olmuş ve senetlere reeskont hesaplanacaktır. 

Reeskont faizi formülü = Nominal Değer X Faiz Oranı X Tahsile Kalan Gün Sayısı 

360+ (Faiz Oranı X Tahsile Kalan Gün Sayısı) 


Buna göre hesaplanacak reeskont faizi şöyle hesaplanacaktır. 

ALACAKLARIN Sayfa No: 1 

ENVANTERİ Tarih: 31.12.2008 

Alacağın Cinsi Vadesi Kalan Günü Nominal Değeri Tutarı Reeskontu 

Alacak Senedi 7 ay 180 700 700 149 


İmza İmza 

Aralık ayından sonra kalan gün = 6 aydır. 30 gün ile çarpıldığında 180 gün bulunur. 

Senedin tahsiline daha 180 gün vardır. Bu süre için faiz hesaplanacaktır. 

Reeskont faizi = 700 TL X 0,54 X 180 gün = 68.040 = 149 TL 

360+(0,54 X 180 gün) 457,2 

4. Menkul kıymetler o günün kapanış fiyatından değerlenecektir; 

Şirketin elinde; 

Erdemir hissesinden 1.000 lot olduğu ve alış fiyatının da 5 lira olduğu, 

Kardemir hissesinden 2.000 lot olduğu ve alış fiyatının da 2 lira olduğu, 

belirlenmiştir. 

127

Buna göre; 31.12.2008 günü İMKB’de Erdemir hissesinin 1 lot alım fiyatı 6 liradan, 

Kardemir hissesinin alım fiyatı 1liradan kapanmıştır. 

Hisse senedinin toplam değeri; 1.000 lot Erdemir hissesi X 6 lira = 6.000 Lira, 2.000 

lot kardemir hisse X 1 = 1.000 YTL olmuştur. Envanter defterine senet bu değer üzerinden 

yazılacaktır. 

MENKUL KIYMETLER Sayfa No: 1 


Senedin 

Cinsi 

Kapanış 

Değeri 

Miktarı 

Lot 

Alış 

Bedeli 

128 

Alış Tutarı Değerleme 

Tutarı 

Artış 

veya 

(Azalış) 

Erdemir 6 1.000 5 5.000 6.000 1.000 

Kardemir 1 2.000 2 4.000 2.000 (2.000) 

Toplam 9.000 8.000 1.000 


İmza İmza 

5. Stoklar maliyet bedeli ile değerlenecektir; 

Maliyet bedeli her cins malın kayıtlı olduğu stok kartından bakılarak miktarın karşısına 

yazılmıştır. Buna göre stoktaki malın tutarı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır; 

TİCARİ MAL Sayfa No: 1 



A malı 200 metre 10 TL 2.000 

B malı 500 metre 60 TL 30.000 

C malı 100 metre 40 TL 4.000 


E malı 800 metre 20 TL 16.000 


TOPLAM 76.000 


İmza İmza 

Toplam Ticari malın fiili olarak kalan tutarı 76.000 Liradır.

6. İşletmenin binaları hakkında bilgiyi amortisman defterinden edinebiliriz; 

Bu yıl da uygulanacak amortisman miktarı hesaplanarak amortisman ve envanter 

defterine işlenecektir. Buna göre; 

Bu yıl ayrılacak amortismanlar; 

İşyeri 1 120.000 TL X % 10 = 12 TL 

Taşıt 3 120.000 TL X % 20 = 24 TL 

Depo 1 70.000 TL X % 10 = 7 TL şeklinde hesaplanarak listeye eklenir. 

DURAN VARLIKLARIN Tarih: 31.12.2008 

ENVANTERİ Sayfa: 1 

Cinsi Miktarı Defter Değeri Birikmiş 

Amortisman 

129 

Ayrılacak 

Amortisman 

İşyeri 1 adet 120.000 12.000 12.000 

Depo 1 adet 70.000 14.000 7.000 

Taşıt 3 adet 120.000 24.000 12.000 

TOPLAM 31.000 


İmza İmza 

Bu sene muhasebe kayıtları ile duran varlıkları 31.000 TL amortisman ayrılacaktır. 

6. Borç Senetlerinin reeskontu hesaplanır; 

Cinsi Vadesi Tutarı Kalan Gün Adedi 

Borç Senedi 1 yıl 400 TL 180 1 


Borç Senetleri; TC Merkez bankasından alınan envanter günü ilan edilen reeskont 

oranı % 54’tür. 

Reeskont faizi formülü = Nominal Değer X Faiz Oranı X Tahsile Kalan Gün Sayısı 

360+ (Faiz Oranı X Tahsile Kalan Gün Sayısı) 


Buna göre hesaplanacak reeskont faizi şöyle hesaplanacaktır. 

Aralık ayından sonra kalan gün = 3 aydır. 30 gün ile çarpıldığında 180 gün bulunur. 

Senedin tahsiline daha 180 gün vardır. Bu süre için faiz hesaplanacaktır.

Reeskont faizi = 400 TL X 0,54 X 90 gün = 19.440 = 48 TL 

360+(0,54 X 90 gün) 408,6 

Borçlarin listesi aşağıdaki gibi oluşturulur. 

BORÇLARIN Sayfa No: 1 


Borcun Cinsi Vadesi Kalan Günü Nominal Değeri Tutarı Reeskontu 

Borç Senedi 1 yıl 180 400 400 48 

Banka Kredisi 5 yıl 800 7.000 7.000 

Toplam 7.400 48 


İmza İmza 

7. Öz kaynakları; 


Aysun Karaman 4.000 pay 2.000 TL 


Ayşe Duman 20.000 pay 10.000 TL Bir pay 0,500 TL’dir. 

SERMAYE Tarih:31.12.2008 

ENVANTERİ Sayfa:1 

Ortaklar Sermaye Payı Bir Payın 

Değeri TL 

Tutarı 

Aysun Karaman 4.000 pay 0,5 kuruş 2.000 TL 

Beyhan Can 10.000 pay 0,5 kuruş 5.000 TL 

Ayşe Duman 20.000 pay 0,5 kuruş 10.000 TL 

TOPLAM 34.000 pay 17.000 TL 


İmza İmza 



Bu dönemin net gelirleri 5.000 TL olarak tespit edilmiştir. 

Şirket alım satım faaliyeti yaptığından mamul üretimi yoktur. 

130

Listelenen bilgiler aşağıdaki gibi envanter defterine özetlenerek yazılır. 

1 31.12.2008 TARİHLİ AKTİFTEKİ DEĞERLER 

KASA MEVCUDU 1.040 

2 X 20 TL 40 

10 X 50 TL 500 

5 X 100 TL 500 

ALINAN ÇEKLER 800 

2 ay vadeli 500 TL 500 

3 ay vadeli 300 TL 300 

ALACAK SENETLERİ 700 

7 ay vadeli 700 

Senedin reeskontu (149) 

HİSSE SENETLERİ 8.000 

Ereğli 1.000 lot X 5 TL 5.000 

Kardemir 2.000 lot X 2 TL 4.000 

Değer düşüklüğü farkı (1.000) 


A malı 280 m X 10 TL = 2.000 

B malı 500 m X 60 TL= 30.000 

C malı 100 m X 40 TL= 4.000 

D malı 400 m X 15 TL= 6.000 

E malı 800 m X 20 TL= 16.000 

D malı 600 m X 30 TL= 18.000 

DURAN VARLIKLAR 310.000 

Işyeri 120.000 

Depo 70.000 

Taşıt 3 adet X 40.000 TL 120.000 

BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 31.000 

Işyeri 120.000 

Depo 70.000 

Taşıt 3 adet X 40.000 YTL 120.000 

131

31.12.2008 TARİHLİ PASİFTEKİ 

DEĞERLER 2 

YABANCI KAYNAKLAR 7.532 

Borç senedi 1yıl vadeli kalan süre 180 

gün 400 

Banka Kredisi 5 yıl vadeli kalan sür 

800 güh 7.000 

Borçların reeskontu (48) 

ÖZ KAYNAKLAR 25.000 

Sermaye 17.000 

Aysun Karaman 4.000p X0,5=2.000 

Beyhan Can 10.000p X0,5=5.000 

Ayşe Duman 20.000pX0,5=10.000 

Geçmiş Yıl Karları 9.000 

132

ÖĞRENME FAALİYETİ 3 CEVAP ANAHTARI 

Soru Cevap 

1 B 

2 MİZAN 

3 A 

4 B 

5 D 

6 C 

7 B 

8 C 



67 

31.12.2008 

102-BANKALAR H. 


Banka hesabımıza yürütülen faiz 

68 31.12.2008 

657-REES.FAİZ GİDER.H. 

122-AL.SEN.REESK.H. 


69 

31.12.2008 

770-GENEL YÖNETİM GİD. H. 

257-BİRİKMİŞ 

AMORTİSMANLAR H. 

Demirbaşlara ayrılan amortisman 

70 

31.12.2008 

391-HESAP.KDV H. 

191-İNDİRİLE. KDV H. 

89 

190-DEVRE. KDV H. 

360-ÖD.VER.FONL.H. 

04-KDV 

Ay sonu kdv mahsubu 

90 

TOPLAM 

133 

2.234.500 

30.000 

12.000 

180.000 

65.000 

2.521.500 

2.234.500 

30.000 

12.000 

180.000 

20.000 

30.000 

15.000 

2.521.500

SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU 

A. Dönem başı mal mevcudu....................................................: - 

B. Dönem içi mal alışları tutarı.................................................: 1.000.000 

C. Mal alış giderleri tutarı.........................................................: - 

D. Mal alış iadeleri tutarı (-).....................................................: (10.000) 

E. Mal alış iskontoları tutarı (-).................................................: - 

F. Dönem sonu mal mevcudu (-)...............................................: (700.000) 

G. SATILAN TİCARİ MAL MALİYETİ.................................: 290.000 

Yukaridaki şekilde hesaplanan maliyet aşağıdaki gibi kayıt edilir. 

93 


31.12.2008 

621- SATILAN TİC. MAL.MALİYETİ 

HS. 



TOPLAM 

134 

2.521.500 

290.000 

2.811.500 


9.500 5.000 100.000 10.000 

30.000 

2.521.500 

290.000 

2.811.500 


70.000 20.000 1.000.000 10.000 

290.000 


60.000 40.000 15.000 80.000 

20.000 65.000 

B 255-DEMİRBAŞLAR H. A B 190-DEVREDEN KDV H. 

A 

900.000 30.000 30.000

B 500- SERMAYE H. A B 760-PAZ.SATIŞ D.G.H. A 

1.164.500 10.000 


40.000 5.000 900 000 

180.000 

B 621-SATI.TİC.M.MALİYETİ H. A B 642-FAİZ GELİRLERİ H. A 

290.000 30.000 

B 657-REES.FAİZ GİD. H. A B 122-ALACAK SEN.REESK.H. A 

12.000 12.000 

B 360-ÖD.VER.VE FONL. H. A B 257-BİRİKMİŞ AMORTİSMAN H. A 

15.000 180.000 

S.N HESAP ADI 

Kamer Ltd.Şti. 31.12.2008 Tarihli Aralık Ayı Mizanı 

TOPLAM KALAN 

BORÇ ALACAK BORÇ ALACAK 

1 100-KASA HS. 9.500 5.000 4.500 0 

2 102-BANKALAR H. 130.000 10.000 120.000 0 

3 121-ALACAK SEN.H. 70.000 20.000 50.000 0 

4 122-AL.SEN.REESK.H. 0 12.000 12.000 

5 153-TİC.MALLAR H. t1.000.000 300.000 700.000 0 

6 255-DEMİRBAŞLAR H. 900.000 0 900.000 0 

7 257-BİR. AMORTİSM. 0 180.000 0 180.000 

8 190-DEVREDEN KDV 30.000 30.000 0 0 

9 191-İNDİRİL. KDV H. 60.000 60.000 0 0 

10 391-HESAP. KDV H. 80.000 80.000 0 0 


12 500- SERMAYE H. 0 1.164.500 0 1.164.500 

13 600-Y.İ.SATIŞLAR H. 0 900.000 0 900.000 

14 621-S.T.M.MALİYETİ 290.000 0 290.000 

15 642-FAİZ GELİRLERİ 0 30.000 0 30.000 

16 657-REES.FAİZ GİD.H. 12.000 0 12.000 0 

17 760- 

PAZ.SAT.DAĞ.G.H. 

10.000 0 10.000 0 

18 770-GENEL YÖN.GİD. 220.000 5.000 215.000 0 

TOPLAM 2.811.500 2.811.500 2.301.500 2.301.500 

135

ÖĞRENME FAALİYETİ 4 CEVAP ANAHTARLARI 

Sorular Doğru/Yanlış 

1 D 

2 Y 

3 D 

4 Y 

5 D 

6 D 

7 Y 

8 Y 

9 D 

10 Y 


Soruda verilen mizanda tespit ettiğimiz 7.grup gider hesapları ve borç kalanları; 

760-PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ 10.000 

770-GENEL YÖNEMİT GİDERLERİ 215.000 

Yansıtması açılacak iki tane hesabımız vardır. Yevmiye defterimize mizanan 

toplamına yazarak kayıtlarımıza devam edelim. Varsayalım ki 55. kayıttayız. 

55 


31.12.2008 

632-GENEL YÖNETİM GİD. HS. (-) 

631-PAZ.SATIŞ D.GİD. HS. (-) 

771-GEN.Y.GİDERİ 

YANSITMA H. 

761-P.S.D.G.YANS.HS. 

Gelir tablosu gider ve yansıtma 

hesaplarının açılması 

TOPLAM 

136 

2.811.500 

215.000 

10.000 

3.036.500 

2.811.500 

215.000 

10.000 

3.036.500 

Yukarıdaki kayıttan sonra büyük defterlerimizin durumu aşağıdaki gibi olacaktır. 

Soruyu hatırlamamız amacı ile tüm gelir ve gider hesaplarını tekrar gözden geçirelim.


220.000 5.000 900.000 

215.000 


12.000 30.000 


290.000 10.000 


215.000 215.000 

B 631-PAZ.S.DAĞITIM GİD. H. A B 761-P.S.D.G. YANSITMA H.. A 

10.000 10.000 

Yukaridaki gelir ve gider hesaplarına bakarak gelir tablomuzu hazırlayalım. Burada 

dikkat etmemiz gerek nokta hep 6.grup hesapları işleme tabi tutacağımızıdır. Bulunan kâr 

üzerinden % 20 vergi hesaplanacaktır. 

A. BRÜT SATIŞLAR ..........................................................................: 900.000 

1. Yürt İçi Satışlar .................. 900.000 

B. SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) ...............................................................: - 

1. Satiştan İskontoları (-).............. - 

C. NET SATIŞLAR .............................................................................: 900.000 

D. SATIŞLARIN MALİYETİ (-).........................................................: (290.000) 

2.Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-)...(290.000) 

BRÜT SATIŞ KARI ........................................................................: 610.000 

E. FAALİYET GİDERLERİ (-) ...........................................................: (225.000) 

2.Paz.Satış Dağ. Gid. (-) .................( 10.000) 

3.Genel Yönetim Giderleri (-)..........(215.000) 

FAALİYET KARI ...........................................................................: 385.000 

F. DİĞER FAAL.OLAĞAN GELİR VE KARLAR ............................: 30.000 

3. Faiz Gelirleri ................................ 30.000 

G.DİĞER FAAL.OL. GİDER VE ZARARLAR (-) ...........................: (12.000) 

5. Rees. Faiz Giderleri ................... 12.000 

OLAĞAN KÂR ..............................................................................: 403.000 

J. DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL 

YÜKÜMLÜLÜKLER KARŞILIĞI (-) ...........................................: 120.900 

DÖNEM NET KARI ......................................................................: 282.100 

137

56 

57 

58 


31.12.2008 

771-GENEL YÖ. GİD. YAN. H. 

761-P.S.D.G.YANS.HS. 

770-GEN.Y.GİDERİ H. 

760-P.S.DAĞ.GİD.H. 

Yansıtma hesaplarının kapatılması 

31.12.2008 


632-GEN.YÖNE.GİD. 

657-REES.FAİZ.GİD.H. 

631-PAZ. S.D.GİD. H. 

621-SAT.T.M.MALİYETİ 

Gider hesaplarının kâr zarara devri 

31.12.2008 

600-Y.İ. SATIŞLAR H. 


690-DÖNEM KÂR 

ZARARI HS. 

Gelir hesaplarının kâr zarar devir 

edilmesi 

TOPLAM 

138 

3.036.500 

215.000 

10.000 

527.000 

900.000 

30.000 

4.718.500 

3.036.500 

215.000 

10.000 

215.000 

12.000 

10.000 

290.000 

930.000 

4.178.500 


220.000 5.000 900.000 900.000 

215.000 


12.000 12.000 30.000 30.000 


290.000 290.000 10.000 10.000 


215.000 215.000 215.000 215.000 

B 690-DÖN. KÂR ZARARI HESABI A B 631-PAZ.S.DAĞITIM GİD. H. A 

527.000 930.000 10.000 10.000

Gördüğünüz gibi 7. grup hesaplar yansıtmaları ile kapatıldı. Geriye kalan 6. grup gelir 

ve gider hesapları gelir tablosu çıkarıldıktan sonra dönem kâr zararına devir edildi. 

Hazırlayacağımız mizanda gelir ve gider hesapları kapanmış olarak yer alacaktır. 

Bundan sonra gelir tablosunda hesapladığımız vergiye karşılık ayrımamız 

gerekmektedir. Şirket şahıs işletmesi ise vergiye karşılık ayrılmaz. Dönem karı 590 ‘a devir 

edilir. Çünkü her ortak aldığı kâr payı üzerinde gelir vergisi ödeyecektir. 

59 

60 


31.12.2008 


691-DÖN. K.VERGİ VE 

YAS.YÜK.KARŞ. H. 

692-DÖN. NET KARI H 

Dönem karından verginin düşülmesi 

31.12.2008 


590-DÖNEM NET KARI 

VEYA ZARARI H. 

Dönem net karının bilanço hesabına 

devri 

TOPLAM 

139 

4.718.500 

403.000 

282.100 

5.403.600 

4.718.500 

120.900 

282.100 

282.100 

5.403.600 

Vergi karşılıklarını ve bilanço karını kayıt ettikten sonra kâr ile ilgili büyük 

defterlerimizin durumu aşağıdaki gibi olacaktır. 


120.900 282.100 282.100 

B 590-DÖNEM NET KARI H. A B 122-AL.SEN.REESKONTU H. A 

282.100 12.000 

B 360-ÖD.VER.FONLAR HESABI A B 257-BİRİKMİŞ AMORTİSMAN.H A 

15.000 180.000 

Yukarıdaki işlemden sonra büyük defterlerimizi kontrol etmek ve kapanış bilançosunu 

hazırlayabilmek için Aralık ayına ait kesin mizanı düzenlememiz gerekir.

ÖĞRENME FAALİYETİ 5 CEVAP ANAHTARLARI 

Sorular Doğru/Yanlış 

1 D 

2 Y 

3 Y 

4 D 

5 D 

6 D 

7 D 

8 D 

9 D 

10 D 


Büyük defterlerimizin toplamlarını aldıktan sonra yapacağınız tablonun aşağıdaki 

gibidir. 

Kamer Ltd.Şti. 31.12.2008 Tarihli Aralık Ayı Kesin Mizanı 

S.N HESAP ADI 

TOPLAM 

BORÇ ALACAK 

KALAN 

BORÇ ALACAK 

1 100-KASA HS. 9.500 5.000 4.500 0 

2 102-BANKALAR H. 130.000 10.000 120.000 0 

3 121-ALACAK SEN.H. 70.000 20.000 50.000 0 

4 122-AL.SEN.REESK.H.(-) 0 12.000 12.000 

5 153-TİC.MALLAR H. 1.000.000 300.000 700.000 0 

6 255-DEMİRBAŞLAR H. 900.000 0 900.000 0 

7 257-BİR. AMORTİSM. (-) 0 180.000 0 180.000 

8 190-DEVREDEN KDV 30.000 30.000 0 0 

9 191-İNDİRİL. KDV H. 60.000 60.000 0 0 

10 370-D. K.V. VE D. Y. Y. KRŞ. H 0 120.900 0 120.900 

11 391-HESAP. KDV H. 80.000 80.000 0 0 


13 500- SERMAYE H. 0 1.164.500 0 1.164.500 

14 600-Y.İ.SATIŞLAR H. 900.000 900.000 0 0 

15 621-S.T.M.MALİYETİ(-) 290.000 290.000 0 0 

16 642-FAİZ GELİRLERİ 30.000 30.000 0 0 

17 657-REES.FAİZ GİD.H. (-) 12.000 12.000 0 0 

18 760-PAZ.SAT.DAĞ.G.H. 10.000 10.000 0 0 

19 770-GENEL YÖN.GİD. 220.000 220.000 0 0 

20 771-GEN.YÖN.YANS. 220.000 220.000 0 0 

21 761-P.S.DAĞITIM YAN. 10.000 10.000 0 0 

22 631-PAZ.SAT.DAĞ.G.H. (-) 10.000 10.000 0 0 

23 632-GENEL YÖN.GİD. (-) 220.000 220.000 0 0 

24 690-DÖNEM K/Z H. 930.000 930.000 0 0 

25 691-D.K.V. VE YK. KRŞ.H.(-) 120.900 120.900 120.900 120.900 

26 692-DÖNEM NET K.H. 282.100 282.100 0 0 

27 590-DÖNEM NET K. H. 0 282.100 0 282.100 

TOPLAM 2.932.400 2.932.400 1.895.400 1.895.400 

140

Kesin mizanın borç kalanındaki kalanları aktife, alacak kalanlarındaki hesapları pasife 

yazalım. 

AKTİF KAMER TİCARET İŞLETMESİ 31.12.2008 TARİHLİ KAPANIŞ BİLANÇOSU PASİF 

I.DÖNEN VARLIKLAR 862.500 III.KISA VAD. YAB. KAY. 135.900 

10.HAZIR DEĞERLER 124.500 36.ÖD.VERGİ. 135.900 

100.KASA 4.500 360.ÖD.VERGİ. 15.000 

102.BANKA 120.000 370.D.K.V.KARŞ. 120.900 

12.TİCARİ ALACAKLAR 38.000 V.ÖZ KAYNAKLAR 1.446.600 

121.ALAC.SEN. 50.000 50.ÖD.SERMAYE 1.164.500 

122.A.S.REES. (12.000) 500.SERMAYE 1.164.500 

15.STOKLAR 700.000 59.DÖNEM NET K/Z. 282.100 

153.TİCARİ MAL 700.000 590.D.NET KARI 282.100 

II.DURAN VARLIKLAR 720.000 

25.MADDİ DUR. VAR. 720.000 

255.DEMİRBAŞL. 900.000 

257.B.AMOR. (180.000) 

AKTİF TOPLAMI 1.582.500 PASİF TOPLAMI 1.582.500 

Yönetim Kurulu Üyeleri 

Aykut Can Bilge Kamer 

Kapanış bilançosunda görünen büyük defterleri ters yevmiye kaydı yaparak 

kapatalım. 

141

61 

1 

2 

3 


31.12.2008 

500- SERMAYE 


370-D.K.VER.ve D.Y.Y. KRŞ. HS. 


257-BİRİKMİŞ AMORTİS.H. 

122-AL.SEN.REESKONTU H. 

100-KASA HS. 





Dönem son kapanış kaydı. 

TOPLAM 

Yeni yılda tekrar açılış kaydı kapatılan hesaplarla yapılır; 

1.01.2009 

100-KASA HS. 





500- SERMAYE 


370-D.KAR.V.ve D.Y.Y. 

KARŞILIĞI HS. 


257-BİRİKMİŞ A. H. 

122-AL.SEN.REES. H. 

Açılış kaydı 

1.01.2009 

122-ALACAK. SN. REES. H. 


Alacak senetleri reeskontunun iptali 

TOPLAM 

142 

2.811.500 

1.164.500 

15.000 

120.900 

282.100 

180.000 

12.000 

4.586.000 

4.500 

120.000 

50.000 

700.000 

900.000 

12.000 

1.786.500 

2.811.500 

4.500 

120.000 

50.000 

700.000 

900.000 

4.586.000 

1.164.500 

15.000 

120.900 

282.100 

180.000 

12.000 

12.000 

1.786.500

MODÜL DEĞERLENDİRME 1 CEVAP ANAHTARI 

Soru Cevap 

1 B 

2 C 

3 B 

4 D 

5 C 

6 D 

MODÜL DEĞERLENDİRME 2 CEVAP ANAHTARI 

Soru Cevap 

1 D 

2 C 

3 D 

4 A 

5 A 

6 A 

7 C 

8 B 

143

ÖNERİLEN KAYNAKLAR 

ÖNERİLEN KAYNAKLAR 

Vergi Kanunları, 

Muhasebe Usul ve Esasları Genel Tebliğleri, 

www.gib.com.tr. 

144

KAYNAKÇA 

ATAY, Tezcan, Dönemsonu Envanter ve Değerleme İşlemleri Kitabı, 

SMMMO Yayınları, Ankara 2003. 

BOZAN, Osman, Muhasebe Teknikleri Ders Kitabı, Tutibay Yayınları, 

Ankara 2000. 

ERTÜRK, Ekrem, Muhasebe Teknikleri Kitabı, Kaya Matbaacılık, İstanbul 

2004. 

BULUT Semra, Yayınlanmamış Ders Notları, Ankara 2006. 

CAN, Ayfer, Yayınlanmamış Ders Notları, Ankara 2006. 

ÖZDEMİR, Filiz, Yayınlanmamış Ders Notları, İstanbul 2006. 

www.tbb.org.tr, 

www.alomaliye.com 

KAYNAKÇA 

145

MUHASEBE VE FİNASMAN ENVANTER İŞLEMLERİ - Sinop ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?