atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

VIII
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
getirdiği yeniliklere ve Osmanlı’dan beri gelen kültürel sorunların
çözümü meselesinin O’nu 1930 sonrası nasıl bir mücadeleye ittiği
konularına yer verilmemesi ya da çoğu araştırmada kısa bilgilerle
konunun geçiştirilmesi bizi bu dönemi irdelemeye yöneltmiştir. Yaptığımız
bu çalışma ile Atatürk’ün kültürel kimliğini ortaya koymanın
yanı sıra, hem Türkiye’nin kültür politikalarının oluşum serüveninin
tüm detaylarını sunmayı hem de Atatürk’ün Osmanlı’dan gelen kültürel
mirasa nasıl sahip çıkarak onu millileştirdiğini ve modernleştirdiğini,
en mühimi de O’nun Cumhuriyet’in temeline kültürü nasıl
oturttuğunu göstermeyi hedeflemiş bulunuyoruz.
Bugüne kadar Atatürk dönemiyle ilgili yapılan çalışmalarda,
Cumhuriyet döneminin kültür yaşamına yönelik gelişmelere ve yaşanan
sıkıntılara pek değinilmediği görülmüştür. Yapılan çalışmaların
çoğu ya makalelerden ibaret kalmış ya da konu çok yüzeysel bir
şekilde ele alınmıştır. Pek çoğunda ise kültür meseleleri eğitim politikalarının
arasına sıkıştırılıp geçiştirilmiştir. Biz de bu açıklıktan
istifadeyle, Atatürk’ün 1930 sonrasında Türkiye Cumhuriyeti’nde
kültür adına yaptığı radikal değişimi ve ortaya çıkan sorunları mercek
altına almaya çalıştık.
1931-1938 yılları arasındaki kültürel gelişmeleri tüm ayrıntısıyla
işlemeye çalıştığımız bu çalışmada ele aldığımız dört bölüm; aslında
Atatürk’ün sınırlarını çizdiği, prensiplerini belirleyerek resmileştirdiği
kültür hamlelerinin anlatımından ibarettir. Şöyle ki; Türkiye
Cumhuriyeti’ni kültürle temellendiren ve 1930 sonrası Türk milletine
yeni hedefini gösteren Atatürk, öncelikle her şeyi halkı için halk
adına yapmıştır. Dolayısıyla halkı eğitmek ve onun kültür seviyesini
yükseltmek temel hedef olmuştur. Bunun için halk adına çeşitli çalışmalar
yürütmek, yani halkı eğitmeye yönelik yayınlar yapmak ve
Halkevlerinin tüm şubelerini bu işe seferber etmek gibi faaliyetler
bu hareketin özünü, ilk basamağını teşkil etmiştir. Biz de bu anlayışla
çalışmamızın ilk bölümünde önceliği halk faaliyetlerine vermek
suretiyle, halka nasıl bakıldığını, aydın-halk ilişkisini ve halkı eğitmeye
yönelik yapılan tüm aktiviteleri anlatmaya çalıştık. Ardından,
millîleşme sürecinin tamamlanmasında büyük rol oynayan kültür
unsurlarının başında gelen dil ve tarih çalışmaları ile devam ettik.
Kültürün en önemli ifade vasıtaları olan dil ve tarih konuları kapsamında,
başta Atatürk olmak üzere dönemin aydınlarının konuya bakış
açıları, Türk milletine kendi tarihinin ve dilinin zenginliklerinin