atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

64
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
ve hep birden milletimizin kurtarılmasına, yükselmesine uğraşılmış
olurdu. Fakat zaman, tüm bu yazılara rağmen asıl beklentinin halka
doğru gitmekten ziyade halkın aydının ayağına gelmesinin beklendiğini
göstermiştir. Nitekim Atatürk döneminde bu konu tekrar gündeme
gelmiş, aydının halka gitmesi, halkın da aydına doğru yürüme
hızını artırması “Köylü Hanı” gibi değişik formüllerin bulunmasına
kadar gitmiştir.
Celal Sahir’in idaresinde çıkarılan Türk Sözü dergisi de yine
“halka doğru gitmek ve halk için çalışmak” düsturu ile çıkmıştır.
Burada da Ömer Seyfettin’in konuyla ilgili yaklaşımları önem kazanmıştır.
Ömer Seyfettin daha çok, halk için halka sade bir dille
ulaşma konusuna önem vermiş ve bunu da her fırsatta yinelemiştir.
Yine Büyük Duygu dergisinde Türkçenin sadeleştirilmesi, alfabe
meselesi, kadınların tahsil görmesi, eğitim ve ahlâk meseleleri gibi
konulara geniş yer verilmiştir 121 .
Birinci Dünya Savaşı döneminde ise özellikle Anadolu’daki İttihatçıların
halk sözcüğünü değişik manada kullandıkları görülmüştür.
Örneğin İttihat Terakki’nin İzmir Şubesinin kurduğu Halka Doğru
Cemiyeti, Halka Doğru isimli bir dergi yayımlamış ve burada da
halkı “milletin tahsil ve terbiye, idrak ve irfanca orta sınıfını teşkil
eden tabaka” olarak tanımlamıştır. Yani İttihatçıların hitap ettileri orta
kesim, onların halkçılık anlayışlarının ve faaliyetlerinin tek hedefi
olmuştur. İşte bu süreçte karşımıza çıkan ve bu görüşün kuramsal alt
yapısını oluşturan kişi de Ziya Gökalp’tir. Gökalp, halka doğru olmayı
Türkçülüğün önemli ilkelerinden biri olarak görmüş ve aydınhalk
arasındaki ilişkiye sürekli değinmiştir. Gökalp “halkın devletin
ve sistemin temeli olduğunu, hâkimin de tâbi olanın da, kanunun
da, icranın da halk olduğunu haykırmıştır”. Yine “Halktır, halkın
vekili, -Saltanatın odur asl-ı asili, Hükümet halkındır sultanın değil,
ferman milletindir divanın değil” şeklindeki ifadeler de onun bu konudaki
düşüncelerini açıkça ortaya koymaya yetmiştir. Ziya Gökalp
Milli Mücadele döneminde, milletlerin zor dönemlerinde olağanüstü
yetkilere sahip bir önder tarafından yönetilmesi fikrini desteklemiş
ve halkın kendi kendisini yönetene kadar da yönetilmesi gerektiğini
121 Eraslan, a.g.e., s. 85-87.