atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

62
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
Parti’ye de yönelmiştir. Çünkü nasıl bir zamanlar Türk Ocaklarına
CHP tarafından son verildiyse, Halkevleri de Demokrat Parti tarafından
1951 yılında kapatılmıştır. Üstelik ıslah edilmesi ya da yerine
yenisinin açılması düşünülmeden.
II. HALK TERBİYESİ
Halkı tanımak, halkı anlamak ve halk için halka doğru yürümek.
Aslında bizim daha II. Meşrutiyet döneminde tanıştığımız, o
dönemin yazarlarının yayınları sayesinde öğrendiğimiz çalışmaların
başında gelen bir konudur. Bilindiği gibi II. Meşrutiyet dönemi,
halkçı düşüncelerin gerçek anlamda Türk toplumu ve düşünce hayatına
girdiği bir dönemdir116 . Temel felsefesi “halka doğru gidiş”
olan Rusya’daki Narodnik hareketin117 etkilerinin de görüldüğü bu
dönemde, milletin kültür seviyesini yükseltmek için halka doğru gitmenin
zorunluluğu kabul edilmiştir. Bu düşünceler, II. Meşrutiyet’in
ilânından hemen sonra İslâmcı aydınların çıkardıkları Sırat-ı Müstakim,
Türk Ocağı’nın yayımladığı Türk Yurdu, Halka Doğru gibi
yayın organları ile Celal Sahir’in Türk Sözü ve daha fazla milliyetçi
duygulara hitap eden Büyük Duygu gibi dergilerde hayat bulmuştur.
Sözü edilen süreçte, özellikle Sırat-ı Müstakim’de aydın-halk
arasındaki uyumsuzluk ve halkın cehaleti konuları üzerinde durulmuştur.
Örneğin Mehmet Akif, dergideki yazılarında halkın okuduğunu
anlaması gerektiği, okumaya olan bu ilgisizliğin ilerlemeye
de mâni olduğu ve halka ciddi anlamda kimsenin birşeyler anlatmaya
yanaşmadığı gibi mevzular ile aydın-halk arasındaki ilişkiden
bahsetmiştir. Halka ulaşmanın ve onu ülke meselelerine ortak ve
alâkadar etmenin aydınların görevi olduğunu savunan Akif, ekonomik
ve kültürel seviyenin yükseltilmesi ve başarıya ulaşılabilmesi
için kesinlikle halkın bilgilendirilmeye ihtiyacı olduğunu vurgulamıştır
. “Laedri” takma adıyla yazılar yazan Mehmet Akif, yazılarının
kesinlikle yetersiz olduğunu, sınırlı sayıda insana hitap ettiğini
116 II. Meşrutiyet dönemindeki halkçı düşünce ve bu konuda yapılan çalışmalar
hakkında ayrıntılı bilgi için bk. C. Eraslan, Yakın Dönem Türk Düşüncesinde
Halkçılık ve Atatürk, Kum Saati Yay., İstanbul 2003, s. 66-89.
117 Rusya’daki halkçılık anlayışı için bk. a.g.e., s. 28-34.