atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 61
kitlelere ulaşmıştır. Bu açıdan günün koşullarını da gözönüne alırsak,
Halkevlerinin Türk Ocaklarından daha etkili ve önemli adımlara
imza attıklarını söyleyebiliriz. Bunun haricinde Halkevi şubelerinde
temelden yetişen ressam, heykeltraş, müzisyen, tiyatrocu, yazar ve
şairleri de unutmamak gerekir. Çünkü buralarda açılan sergi, düzenlenen
konser, konferans ve yarışmalar çok sayıda sanatçının yetişmesine
neden olmuş, Türkiye’nin pek çok kültür adamı sanata ilk
adımlarını o günlerde Halkevlerinde atmışlardır.
Görüldüğü gibi Atatürk, Halkevleri ile büyük bir sanat ve kültür
hareketine girişmiş, bu kurum sayesinde fikirlerini, değişimi halka
götürmeye çalışmıştır. Devlet, sanatı yönlendirme ve canlandırma
işini mecburen üstlenmek zorunda kalmış, bu arada Halkevlerinden
propaganda maksadıyla da yararlanmayı bilmiştir. Zaman zaman
işin sanatsal yönünün arka planda kalması, özellikle tiyatro sanatının
ilerlemesine mâni olduğu şeklinde yapılan eleştirilere ve yorumlara
da neden olmuştur. Halkevleri tiyatro kolları, sanat adına
pek başarılı kabul edilmeyebilir ya da yapılan işin sanatsal boyutu
ve bunların Türk tiyatrosunu getirdiği yer de tartışılabilir. Fakat yine
de 1930’ların siyasal, ekonomik ve kültürel atmosferinde işleyişleri,
tiyatro sanatını halkla buluşturmaları, yaygınlıkları, en ücra yerlere
kadar sanatı götürmeleri ve halk eğitiminde üstlendikleri rol itibarıyla
bunların takdire şayan hareketler olduklarını söyleyebiliriz.
Halkevleri bütün bu olumlu yönleri bir yana, bir siyasi partinin
damgasını taşıması ve parti organı gibi çalışması açısından ötürü
eleştirilebilir. Çünkü Halkevleri CHP’nin birer kültür şubeleri olarak
çalışmışlar, Hükümetin kültür politikasının yürütücüsü olmuşlardır.
Bu da CHP’ye tepki gösteren ve karşı çıkanların kurumdan uzaklaşmasına,
Halkevlerinin itibarının sarsılmasına belki de gücünün azalmasına
neden olmuştur. Türk Ocakları gibi herhangi bir siyasi partinin
denetimi altında olmadan çalışmış olsalardı daha iyi sonuçlar
alınabilir miydi? Dönemin şartları ve dünyadaki örneklerine bakacak
olursak, Halkevlerinin CHP’nin kültürel ve siyasal ideolojisinin
propaganda vasıtası olması kaçınılmaz gözüküyor. Halkevleri herşeye
rağmen, Türk kültürünün gelişmesi ve yaygınlaşmasında büyük
ve etkili bir rol oynamıştır. Yalnız bundan sonraki süreçte CHP’ye
yöneltilen her ok, beraberinde ondan sonra iktidara gelen Demokrat