atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

58
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
ve kentlinin tiyatro ihtiyacını karşılamak, ikincisi de ülke ve toplum
için yararlı öğretilerde bulunmak. Yine bu doğrultuda Halkevi sahnelerinde
oynanması kararlaştırılan oyunların özellikleri şu şekilde
tespit edilmiştir: “Yeni Türk toplumunun çağdaş yaşamını bütünlemeli,
ulusal duyguları doyurmalı, devrimin ilkeleri ışığında ulusal
sorunları işlemeli, devrimin dünya görüşüne uygun halk yaşamı, değişimler,
ilerlemeler konu edilmeli, her sınıfa seslenebilen, yetiştirici
türden oyunlar olmalı”. Nitekim bu prensip ve görüşler doğrultusunda
oyun dağarcığı belirlenmiş ve genelde Milli Mücadele, Atatürk
ilke ve inkılâpları, millet ve yurt sevgisi, gericiliğe karşı savaş,
halkçılık ilkesini konu alan oyunlar ile halk eğitimi, köy yaşamı ve
köylü gibi ana temaları işleyen oyunlar sahnelenmiştir. Örneğin Aka
Gündüz’ün Mavi Yıldırım isimli oyunu, tamamen “Kemalizmi yaygınlaştırmak
amacıyla” kaleme alınmıştır. Oyunun ana temasını ise
Türk öğün, çalış, güven sözü oluşturmuştur. Yaşar Nabi’nin İnkılâp
Çocukları, Faruk Nafiz’in Canavar, Vedat Nedim’in Değişen Adam,
Reşat Nuri’nin Bir Yağmur Gecesi bunlardan sadece birkaçıdır 110 .
Halkevi sahnelerinde temaları ve üslûpları açısından propaganda
amacı güden oyunlar haricinde, sadece sanatsal gayelerle Moliére,
Shakespeare, Musahipzade Celal, Ahmet Vefik gibi sanatçıların
oyunlarına da yer verilmiştir. Bu dönemde ağırlıklı olarak çeviri ve
adapteler ön plana çıkmıştır. Çünkü tiyatro bahsinde de ele aldığımız
üzere, bu dönemde Türk tiyatro yazarları yok denecek kadar
azdır. Bu tarihten sonra gerek Hükümetin verdiği destek, gerekse
Halkevlerinin teşviki ve talebi üzerine Türk yazarlar ortaya çıkmaya
ve yetişmeye başlamıştır.
Halkevlerindeki tiyatro çalışmalarının yoğunluğu ve katılım ise
oldukça fazladır. Örneğin 1932 yılında mevcut 55 Halkevi bir yılda
511 temsil, 1934’te 80 Halkevi 539 temsil, 1935’te sayıları 103’ü bulan
Halkevlerinde 782 temsil, 1936’da 136 Halkevinde 1330 temsil
ki bunların sadece 180 tanesini o dönemde çok yoğun çalışan Eminönü
Halkevi oynamıştır, 1937’de ise 167 Halkevinde toplam 1549
temsil oynanmıştır 111 . Bunlara katılan izleyici sayıları da temsillerle
110 Halkevlerinde oyun dağarcığı ve sahnelenen oyunlar hakkında bk. Karadağ,
a.g.e., s. 125-163.
111 Karadağ, a.g.e., s. 112-114.