atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

56
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
konferans, 1164 konser ve 1549 temsile ulaşmıştır. Yine sinema ve
radyo sayısında ciddi artışlar olmuş, Halkevi kütüphanelerine alınan
ve okunan kitap sayısı da artmıştır. 1933 yılında 59.444 cilt kitap
149.900 okuyucu bulurken, bu rakam 1938’de 129.362 cilt kitabı ve
1.590.000 okuyucuyu geçmiştir. Halkevlerinde çalışan, aktivitelere
katılan üye sayısı arttıkça Halkevlerinin şube ve bütçeleri de aynı
oranda artış göstermiştir. Öyle ki, 1932’de 34 Halkevi 34 bin üye
ile çalışırken, 1938’de bu sayı 209 eve ve 100 binden fazla üyeye
ulaşmıştır 107 . Halkevlerinin kapatıldığı tarihte ise 478 Halkevi ve
4322 Halkodası bulunmaktaydı. Halkevlerinin en hızlı geliştiği ve
en verimli olduğu dönem 1932-1940 tarihleri arasındadır. Sadece bu
tarihler arasında Halkevlerinin tamamında 23.750 konferans, 12.350
temsil, 9.050 konser, 7.850 film gösterisi ile 970 sergi halka sunulmuştur
108 . Bütün bu rakamlar bize Halkevlerinin yurt çapında ne kadar
çabuk yayıldığını göstermektedir. Halkevleri hızla yayılmakla
kalmamış, aynı zamanda binlerce insana da ulaşmış ve onlara kültür,
medeniyet, yardım götürmüşlerdir. Şehirlerde, ilçelerde mevcut okul
sayısına bakıldığında Halkevleri ve Halkodalarının sayılarının önemi
bir kez daha ortaya çıkacaktır.
Halkevlerinin yanı sıra Halkodalarından da çok kısa bahsetmek
gerekmektedir. Şöyle ki, bir yerde Halkevi açılabilmesi için tüzük
gereği en az üç kolun açılması gerekmektedir. Ancak bazı merkezlerde
bunların açılması mümkün olmamıştır. Bunun üzerine de küçük
köy ve kasabalarda bu ihtiyacı karşılaması için Halkodalarının
açılmasına karar verilmiştir. 1940 yılında ilk etapta 141 Halkodası
açılmış, bu sayı 1951’de 4322’ye ulaşmıştır. Halkevlerinin açılamadığı
yerlere Halkodalarının açılması gibi bir formül gerçekten çok
işe yaramış, Türk kültürünün benimsenip yayılması, en önemlisi de
Atatürk’ün ortaya koyduğu prensiplerin özümsenmesi sağlanmıştır.
Sonraki yıllarda Halkevlerine dönüşecek olan Halkodaları da Halkevleri
gibi 1950 sonrası değişen siyasi dengeler ve politikalar yüzünden
hiç alternatif düşünülmeden kapatılmıştır.
107 “Halkevlerinin Açılışının Altıncı Yıldönümünde Şükrü Kaya’nın Konuşması”,
Ayın Tarihi, Şubat 1938, S. 51, s. 33.
108 Çavdar, a.g.m., s. 882.