atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 577
herşey batılılaşmaya endekslenmiştir. Bu dönemde hümanizmaya
doğru bir kayış söz konusu olmuş, özellikle de Hasan Âli Yücel ile
birlikte bu politika Türk Hümanizması şeklinde varlık göstermeye
başlamıştır. Sözü edilen politika kapsamında hızla dünya klasiklerinin
çevirisine başlanmış, Hellen-Yunan eksenli bu kayışta Türk-
İslâm kültürünün ve eserlerinin ikinci plana düştüğü görülmüştür.
Milliyetçilikten hümanizmaya geçiş dönemi olarak isimlendirebileceğimiz
İnönü döneminde, kültür politikaları doğal olarak değişime
uğramıştır. Ondan sonra gelen hükümetlerin kültüre bakış açılarında
ve kültür sorunları ile ilgilenmelerinde de bazı sıkıntılar yaşanmıştır.
En azından, belli bir mimari geleneği olan Türk milletinin Atasına,
Yunan tapınaklarından esinlenerek 1922 yılında Washington’da Abraham
Lincoln adına yapılan anıt mezarı andıran bir yapının inşa
edilmesi bile bu zihniyet değişiminin en açık kanıtıdır.
1950 ve sonrası, o tarihe kadar devletin tekelinde olan kültür
faaliyetlerinin serbest kuruluşların eline geçtiği bir dönemdir. Demokrat
Parti ve sonrasında gelen her hükümet de kendi politikasını
yürütme derdine düşmüştür. Öyle ki, 1950’de iktidara gelen DP, bir
önceki dönemin Hümanizma hareketini rafa kaldırmış, klasiklerin
çeviri ve yayınını azaltmış, yerine yerli eserleri getirmeye başlamıştır.
Kısacası kültür politikaları, ülkede hızla değişen siyasetin de etkisiyle
dönem dönem değişmiş ve her iktidar kendince bir alternatif
üretmeye çalışmıştır.
Kültür işlerinin devlet tarafından geliştirilip yönlendirilmesi,
zaman zaman güdümlü kültür politikalarından bahsedilmesine ve
durumun eleştirilmesine neden olmaktadır. Aslında doğru olan, kültür
işlerinin halk tarafından geliştirilmesi ve devletin de bu ortamda
üzerine düşeni yapmasıdır. Ancak öyle konular vardır ki, bu alanlarda
devletin ilgi göstermesi kaçınılmazdır. Bale, opera gibi. Bugün
en gelişmiş ülkelerde dahi bu tür sanatlara devlet desteği söz
konusudur. En basitinden, baştan beri devlet desteği görmeyen Türk
Sinemasının bugün içinde bulunduğu durum ortadadır. Öyleyse ne
yapılmalıdır? Herşeyden önce halkın kültür işleri ile uğraşması ve
geliştirmesi, toplumun kültür ve eğitim düzeyi ile ilgilidir. Dünyanın
hiçbir yerinde toplumun tamamı yüksek kültürlü değildir. Dolayısıyla
mühim olan, yeri geldiğinde devletin de desteğini alarak, uzman
kişiler yardımıyla bu işleri örgütleyebilmektir. Bugün Türk toplumu-