atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

576
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
maya çalışılan Şehir Tiyatroları hâlâ çalışmakta ve halka bu sanatın
inceliklerini sunmaktadır. Şehir Tiyatrosu’nun kimi zaman ülkenin
içinde bulunduğu siyasal gelişmelere ve yönetimlere göre biçim aldığı
ve sahneye konulan oyunların dönemin belediye başkanlarının
siyasi görüşlerine göre şekillendiği söylense de, Türk tiyatrosunun
gelişimi açısından büyük önem arzettiği bir gerçektir. Bugün ülkede
tiyatro sanatının halka götürülmesinde ve Türk tiyatro seyircisinin
yetiştirilmesinde önemli bir misyon üstlenen Şehir Tiyatrosu, mevcut
sahnelerinde çalışmalarına büyük bir başarıyla devam etmektedir.
Tiyatro sanatçılarının aldıkları komik maaşlar ve halkın bilet fiyatlarının
pahalılığına olan şikâyeti bir yana, herkesin tiyatro sanatının
gelişmesi için büyük çaba harcadığı ortadadır. Bugün, bir zamanlar
arzu edilen ve hedef gösterilen milli tiyatronun ve milli üslûbun var
olabilmesi için yine yoğun bir şekilde çalışma zorunluluğu olduğu
bir gerçektir. Bu doğrultuda halkın sanat zevkini besleyecek, fikir
seviyesini yükseltecek eserler oynanması zorunluluğu bir kez daha
karşımıza çıkmaktadır. Tabii ki bu eserleri oynayacak tiyatroların,
masraflarını gişeden temin etme düşüncesinde olmamaları ve devletin
de halk terbiyesi için üzerine düşen görevi yapması gibi hususlar
unutulmamalıdır.
Tiyatro bahsindeki başka bir husus da, Muhsin Ertuğrul’un hayatını
adadığı seyircinin tiyatro adap ve kurallarına göre yetiştirilmesi
meselesidir. Yalnız XXI. yüzyıla girildiği bir dönemde hâlâ bu
kurallardan bahsediyor olmamız, bu konuda ciddî bir ilerleme kaydedemediğimizin
işaretidir. Nitekim tiyatrolarda yaşananlara bakıldığında
bu konunun önemle ve ısrarla vurgulanmasının zorunluluğu
her kez daha ortaya çıkmaktadır. Vasfi Rıza Zobu bu konuda şunları
söylüyor: “Oyun başladıktan sonra salona giren, oyun bitmeden salondan
çıkan, oyun esnasında yanındakiyle konuşan seyirci kadar
aktöre fenalık eden hiç kimse olamaz”. Vasfi Rıza ne kadar doğru
söylemiş. Büyük usta bugün yaşasaydı, bunlara mutlaka cep telefonlarını
kapatmayı unutanları da eklerdi!
1938 ve sonrasında ise, Türkiye Cumhuriyeti’nin kültürel hayatı
önceki döneme oranla biraz daha farklı bir gelişme göstermiştir.
İnönü döneminde, Atatürk zamanında uygulanan kültür politikalarına
karşı çıkılmasa da, farklı bir anlayış ile yola devam edilmiştir.
Örneğin, en azından milliyetçilik önemini yavaş yavaş kaybederken,