atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 573
İnkılâbı ya da Tiyatro İnkılâbının söz edilmediği bir ülkede, kültür
inkılâbının belki de en radikal yönünü oluşturan Musiki İnkılâbı ile
âdeta halkın “kulak zevkinin” yönlendirilmesi, özgürlüğünün kısıtlanması
söz konusudur. Bu şüphesiz müzik sanatının “inkılâbın
amaçlarına en iyi hizmet edeceği düşünülen bir araç” 1276 olarak görülmesi
dolayısıyla gerçekleştirilmiştir.
Tek ses ve çok ses tartışmaları Cumhuriyetin ilk yıllarından
beri hâlâ tartışma yaratmaktadır. Ancak bugün bu müzik türlerinin
gerekliliğini tartışmak çok da doğru değildir. Çünkü artık ne Türk
musikisini hor görmek mümkündür ne de Batı müziğine sırt çevirmek.
Gerçekte herkesin iki müzik türünü de kabul etme zorunluluğu
vardır. Türk müziği de kendine göre bir değerdir ve önemli bir dinleyici
kitlesi mevcuttur. Daha önce de temas ettiğimiz gibi, Itri ya da
Dede Efendi bugün yaşasalardı Batı müziğine kayıtsız kalabilirler
miydi ya da tam tersi bir soruyla Batı müziği onlara ilgisiz davranabilir
miydi? Bu noktada her iki soruya da olumsuz cevap vermek
zor olacaktır. Aslında bu yüzyılda artık önemli olan, sanatta etkileşim,
sentez ile öze dönme ve ona sahip çıkmadır. Örneğin, bugün
insanlarımız baleye çok sık gitmiyorlar ama “Dansın Sultanlarına”
büyük ilgi gösteriyorlar. Çünkü bu gösteri ilgilerini çekiyor, onda
kendilerinden bir parça buluyorlar. Önemli olan kendimizi dünyayla
özleştirirken, bizi yansıtanı da bulup ortaya çıkartabilmektir. Yani
bale olacaksa, çayda çıra da olsun misali.
Bu bağlamda asıl önemli olan, Türk müziğinin evrensel müzikteki
yerini alabilmesi ve bunun için gereken her türlü çabanın gösterilmesidir.
Atatürk’ün de belirlediği gibi, müzik sanatında evrenselliği
yakalayabilmek tek amaç, bunu gerçekleştirmek için başvurulan
yöntem çok seslilik de ancak bir araç olmalıdır. Peki bunun gerçekleşmesi
için ne yapılmalıdır? Tabii ki, bazı tedbirlerin alınması gerekmektedir.
Halka bu türü sevdirebilmek ve benimsetebilmek amacıyla
sık sık açık hava bando konserleri vermek, senfonik orkestra
ve oda müziklerinde oyun havalarımıza yer vermek, Türkçe sözlü
parçaları çok sesli hale getirerek icra etmek 1277 , müzikle ilgili araç ve
1276 Üstel, a.g.m., s. 42.
1277 Ataman, “Çokseslilik Meselesi”, s. 239-251.