atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

572
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
de bir devlet adamıdır. 1935 Ağustosunda yerleştiği Florya’da teşrifat
kurallarını ve güvenlik tedbirlerini yok sayarak halkla buluşması,
çoluk-çocuk herkesle birlikte denize girerek onlarla sohbet etmesi ve
hatta mayosuyla görüntü vermekten bile çekinmeyen tavrıyla renkli
kişiliğini herkese ispatlamıştır. Güzel zeybek oynayan, kendine has
figürleri olan ve halkın içindeyken gerçekten eğlenen Atatürk, sanata
ve sanatçıya da büyük bir hürmet göstermiştir. Milletinin her ferdine
karşı benimsediği bu sorumluluk duygusu, onun sofrasında da çalışmaya
dönüşmüştür. Böyle olunca da milletin sofradaki temsilcileri,
siyasetçilerin yanı sıra, Vasfi Rıza Zobu’dan Muhsin Ertuğrul’a,
Adnan Saygun’dan İbrahim Çallı’ya yani tiyatrocusundan ressamına
kadar hep farklı kesimlerden oluşmuştur. Kimi zaman verimli bir iş
masasına kimi zaman da bir imtihan meclisine dönüşen bu toplantılarda
akılcı düşünceye yol açmak için sofra hep bir araç olarak kullanılmıştır.
Nice fikirlerin tartışıldığı, nice değerli insanın yer aldığı
ve âdeta bir okul haline gelen bu sofra, 1938 Kasımından sonra bir
daha kurulmamıştır. Bütün bu özellikler, halkıyla barışık, iç içe ve
samimi bir insan olan Gazi’nin insani yönünü ortaya koyan temel
hususlardır. O, yarattığı bu ortam ve sahip olduğu vasıflar sayesinde,
1930 ve sonrasında Türk sanatçıların her alanda yetişmesine ve orijinal
eserler vermelerine öncülük etmiştir. Sanatçılarla sürekli iletişim
halinde olan Atatürk, kimi zaman çok tartışılsa da, eserler sipariş
ederek üretimin artırılmasına destek sağlamıştır.
Atatürk kendi kişisel beğenisini tamamen bir tarafa bırakarak
yeni, çağdaş bir Türk müziği oluşturma çabası içindedir. Evrensel
ölçülerde bir Türk müziği yaratma projesinde örgü tekniği ise çok
seslilik olarak belirlenmiştir. Bu hedef doğrultusunda halka, Türk
İnkılâbında müziğin önemi ve fonksiyonları anlatılmaya çalışılmıştır.
Ancak bu çabanın ne kadar fonksiyonel olduğu ve başarı sağladığı
tartışmalıdır. Çünkü Cumhuriyet döneminde resmi makamlar
müziğe sürekli müdahale etmiştir. Sonuçta çok sesli müzik devletin
tercihidir, halkın değil. Hatta bu tür müdahaleler, istenen müzik türleri,
teşvik edilen müzik türleri ya da yasaklanan-istenmeyen müzik
türleri şeklinde bir ayrımı da meydana getirmiştir. Bunlar 1920 sonları
ve 30 başlarından itibaren gördüğümüz, devletin sistematik müdahalelerinin
somut birer örneğidir. Ayrıca Resim İnkılâbı, Edebiyat