atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

570
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
halk sayfalarında yeni yaşamın kıyafetle başlayacağını, bunun “insan
gibi” yaşamanın ilk göstergesi olduğunu yazarak, dans nasıl
edilir vs. türünden yazılarla da halkı aydınlatmayı hedeflemişlerdir
1274 . Yine Yakup Kadri’nin Ankara romanında da o günlerin ve
değişim çabalarının anlatımını bulmak mümkündür 1275 . 1930’ların
köylü Türkiyesinde değişim, insanların daha doğrusu aydınların, şık
elbiseler temin ederek balolara gitmesi, kır gezintileri ve partileri
düzenlemesi, evlerinin eşyalarını Avrupaî bir tarzda yeniden temin
etmeleri ve Ankara’nın ışıklandırılmış ana caddelerinde hayatlarının
lüküsleştiğini herkese özellikle de yönetimde bulunan kadroya göstermelerinden
ibaret bir çaba olarak kalmıştır. Oysa ki o günlerde değişimin
üssü haline gelen Ankara’nın arka sokaklarında aydınlığın,
yolun ve değişimin uğramadığı mahalleler ve insanlar da yaşıyordu.
İşte zaten sorun, Osmanlıdan itibaren söylene gelen aydın-halk ikilemine
son verilmesi ve halkla-aydını, halkla-devleti buluşturup kucaklaştırabilmekti.
Fakat modernleşmenin asli şartlarının algılanamaması,
eğitimin öneminin yeterince kavranamaması, rasyonelliğin
yaygınlaşamaması, (hâlâ) sembol ve sloganlarla yaşanıyor olması
ve en mühimi de zihniyet problemini halledemeden maddi konforu
benimsemedeki azmimiz sayesinde bugün bile arzu edilen iletişimin
tam anlamıyla kurulabildiğini söylemek oldukça güçtür. Bu bağlamda,
daha öncede yapmış olduğumuz tespit üzere, otuzlu yılların ana
hedefi olan bu ilişkinin kurulabilmesi ve temasın artırılabilmesi yönünde
bazı problemlerin olduğunu, bu mevzuda istenen verimin tam
manasıyla alınamadığını söylemek mümkündür.
Bir devri en iyi anlatan, şüphesiz o devrin sanat eserleridir. Sanat,
bir cemiyetin içinde yaşadığı devrin aynasıdır. Bu bağlamda
Atatürk’ün, hayatı boyunca sanat açısından iki tutum sergilediği görülmüştür.
Bunlardan birincisi, sanatı vazgeçilmez bir olgu olarak
kabul ederek bunu tüm ulusa benimsetmek istemesi, ikincisi de sanatı
dogmalardan uzak tutmaya çalışmasıdır. Sanatın Allah vergisi bir
yaratma gücüne dayandığına olan inancı ve taklidi reddeden yapısıyla
Atatürk, her zaman milli hislerden söz etmiştir. Türk milletinin güzel
sanatları sevmesi için bu uğurda hiçbir çabadan kaçınmamıştır.
1274 Tüfekçioğlu, “Cumhuriyet İdeolojisi ve Türk Basını”, s. 82-86.
1275 Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ankara, İletişim Yay., İstanbul 2003.