atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 569
Oysa ki Türkiye o günlerde çoktan değişim sürecinin içine girmiş,
hatta değişmeye bile başlamıştır. Ortaya çıkan tablo, yaşanan gelişmelerin
bu değişimin tabii bir sonucu olduğu yolundadır.
Sözü edilen bu çalışmaların yapılmasında ve değişimin halka
anlatılıp benimsetilmesinde ülkedeki sosyal ve kültürel faaliyetlerin
yürütücüsü rolündeki Halkevlerinin büyük rolü vardır. Zaten gerek
TDK, TTK ve Türkiyat Enstitüsü gerekse Halkevleri gibi kuruluşlar,
kültür politikalarının en yakın takipçisi ve uygulayıcısıydılar. Ancak
ülkenin millileşme ve çağdaşlaşma ekseninde değişip gelişmesinde
büyük rol oynayan bu politikanın başarısı konusunda bazı fikir ayrılıkları
söz konusudur. Çünkü tüm uğraşlara rağmen yürütülen politikadan
beklenen sonucun alınıp alınamadığı hep tartışılmıştır. Ancak
şu çok açıktır ki, Atatürk’ü gerçek manada anlayan devlet adamlarının,
aydınların yeterli olmaması, bütün çabalara rağmen devletle
halkın istenen düzeyde buluşamaması ve Atatürk’ün reform saatini
çok hızlıya kurması ile bazı şeylerin değişimi konusunda gösterilen
sabırsızlıklar gelişmelerin istenildiği gibi gerçekleşmesini önlemiştir.
Köylü Türkiye’nin yerini, milliliğin ve modernizmin esas olduğu
şehirli Türkiye’nin alabilmesi için, hukuki yapıdan eğitim sistemine
ve hatta yaşam tarzına kadar herşeyin değiştirilmesi adına
hazırlanan sosyal ve kültürel değişim formülünün, toplumun tamamını
etkileyip etkilemediği ise geçen zaman zarfında sürekli tartışılmıştır.
Yenilikler, herşeyden önce %75-80’i köylü olan Türkiye’de
köylünün yaşamını pek fazla etkileyememiştir. O yüzden de modern
tekniği, değişimi, halka daha doğrusu köylüye götürmede özel bir
çaba sarfedilmiştir. Halkevleri ve daha sonraları da Halkodaları ile
başlatılan okuma yazma seferberliği ile onlara ulaşılmaya çalışılmıştır.
Ama yapılan değişimin etkisi buna rağmen en fazla şehirlerde
görülmüştür. Bilindiği gibi, Osmanlı’dan beri modernleşme deyince
akla ilk gelen şey şekli değişmedir. Nitekim Cumhuriyet’in ilk yıllarında
ve özellikle de 1930’lu yıllarda modernleşme sadece siyasi
rejimin ve hayat biçiminin modernleşmesi olarak algılanmıştır. Öyle
ki, daha yirmili yılların ortalarından itibaren başta Hakimiyet-i Milliye
olmak üzere dönemin önde gelen gazeteleri Türkiye’nin değişen
insan manzaralarından örneklerle doludur. Gazeteler hazırladıkları