atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

564
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
İslâmcılar gerekse Türkçüler halkın sorunlarını tespit ederek çözüm
yolları aramaya ve aydınla halkı buluşturmaya çalışmışlardır. Hatta
bu dönemde, daha sonra politika haline dönüşecek olan köycülük
tartışmaları dahi geniş yer tutmuştur. Yalnız, İslâmcılık, Osmanlıcılık,
Türkçülük gibi fikir akımlarının uygulama alanı bulamadıkları
Türk toplumunda, bu sorunu çözmek ve halk ile aydını aynı hedefe
yönlendirmek mümkün olmamış, yani ne aydın halka doğru yürüyüşünü
hızlandırabilmiş ne de halktan beklenen tepki alınabilmiştir. Bu
arada, Osmanlı Devleti’nin yenileşme hareketinde yönetim, tasarladığı
yenilikte halkın katılımını ya da halk ile ortak hareket etmeyi
hiçbir zaman düşünmemiştir. Oysa ki Atatürk en başından beri halkını
yaptığı değişime ortak etmek için çaba sarfetmiştir. Her iki dönem
gözönüne alındığında, Cumhuriyet döneminde halk ve halkçılık adına
büyük adımlar atıldığı, ancak yine de yapılması düşünülen işlerin
arzu edilen seviyeye ulaşamaması konusunda meşrut dönemle büyük
benzerlikler yaşandığı görülmüştür. Nitekim bu tespitten hareketle,
bütün uğraşlara rağmen devletle milletin işbirliği içinde çalışmasının
ve belirlenen hedefe birlikte yürüme çabasının tam anlamıyla hayata
geçirilemediğini ve halkı tüm uğraşlara rağmen bu alana çekmenin
çok kolay olmadığını söylemek mümkündür.
Zaten Atatürk’ün başlattığı bu mücadelenin onbeş yıl gibi kısa
bir sürede sonuçlanmasını beklemek büyük bir hayalperestlik olacaktır.
Çünkü zamanın kısa oluşu, yapılacak işlerin çokluğu ve en
önemlisi de kadro eksikliği yapılması gerekenleri engelleyeci unsurlardır.
Bu süreçte değişmeyen tek şey ise, herşeyi yine bir kişiden
beklemektir. Bir zamanlar devlet babadan beklenen iyilik, yerini şahıslardan
talebe bırakmıştır. Nitekim bu eğilimin farkında olan Atatürk,
“büyük bir tevekkül ve rehavet içinde” olan halkın şimdi de
kendisinden herşeyi beklediğini görmüş ve zaman zaman bu durumun
yarattığı baskıyla tepki göstermiştir. Öyle ki, 1930 yılında çıktığı
bir Akdeniz seyahati esnasında memlekette gördüğü perişanlık,
yokluk ve şikâyet üzerine büyük bir ümitsizliğe düşmüş ve yanında
bulunan Hasan Rıza Soyak’a “nihayet ben de bir insanım be birader,
kutsi bir kuvvetim yoktur ki” 1269 ifadeleri ile kendisinden insan üstü
bir gayret beklendiği için yakınmıştır.
1269 Soyak, a.g.e., s. 405.