atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 561
hamleleri için de çoğaltmak mümkündür. Görüldüğü üzere, Meşrutiyetten
beri söylene ve tartışılagelen kültürel yaşamın ana sorunları,
Atatürk’ün teşvik ve yöntem anlayışıyla daha ilmi, açık, radikal ve
cesur bir şekilde çözüm bulmuştur.
Atatürk’ün bir birey ve vatandaş olarak kendi kimliğini ortaya
açıkça koyması açısından da, ele aldığımız dönemin ayrı bir önemi
vardır. Çünkü Atatürk, o güne kadar alışılmış devlet adamı portresinin
çok ötesinde bir tavır sergilemiştir. Herşeyden önce iyi bir devlet
adamı olan Atatürk’ün, bu süreçte kültür adamı kimliği ile de halkının
karşısına çıkması ki O bunu bir plan dahilinde ya da gösteriş
için yapmamıştır, onun kimliği konusundaki bazı soruları da ortadan
kaldırmıştır. Onun kimi zaman Senfoni Orkestrası için davul zurna
temin etmeye çalışması, kimi zaman opera provalarına gitmesi ya
da bir tiyatro eserinin sahneye konması için yardımcı olması bu tablonun
netleşmesinde büyük rol oynamıştır. Şüphesiz bunlar, sıkıntı,
şikâyet ve sorunların en yoğun olduğu dönemlerde onun nefes alabildiği,
belki de kendi kendisiyle başbaşa kalabildiği nadir anlardan
biridir.
Bütün bu anlatmaya çalıştığımız hususlar, resmileşen ve uygulanmaya
çalışılan kültür politikalarının farkını ortaya koymaktadır.
Ama bunların haricinde aynı dönemde yapılan faaliyetlerin başarısı
konusunda da bazı tespitler yapmak gerekmektedir. Herşeyden önce,
yürütülen politikaların bir kısmı başarılı olurken bir kısmının ise
yarım kalmasından veya dirençle karşılaşmasından ötürü istenen
sonuca ulaşamadığı görülmüştür. Ama değişmeyen ve insanı şaşırtan
tek şey, hem modernleşecek ve kendi kültürünü koruyacak hem
de devletle halkın bütünleşeceği Modern Türkiye’yi yaratma projesinde
milliliği ve çağdaşlığı prensip edinen Atatürk’ün, Türkiye
Cumhuriyeti’nin temelini kültürle sağlamlaştırmak için harcadığı
çaba ve sahip olduğu enerjidir. Nitekim bu süreçte kültürel yapının
yeni baştan inşa edilmesi için kılık kıyafetten alfabeye, üniversiteden
hukuk sistemine kadar her alanda yeniden bir düzenlemeye gidilmiş,
kanunlar çıkarılmış ve yeni müesseseler kurulmuştur. Laikleşme yönünde
atılan Tevhid-i Tedrisat Kanunu, Hilâfetin Kaldırılması gibi
temel adımlar da bu politikanın gerçekleşmesinde önemli rol oynamıştır.
Atatürk geçen süre içersinde bütün çalışmalarını büyük bir
inanç, şevk ve duyarlılık ile yapmıştır.