atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

558
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
mak amacıyla 1930 sonrasında sosyal ve kültürel alanlara el attı. İşte
bu süreçte, modern bir devlet ve millet olabilmenin sağlam bir milli
kültüre sahip olmaktan geçtiğinin bilincinde olan Atatürk, ömrünün
sonuna kadar, sahip olduğu kurucu ve öncü vasıflarıyla kültür meselelerine
dört elle sarılmış ve yapmak istediklerini gerçekleştirmeye
çalışmıştır.
Kalkınmanın öncelikle kültürle olacağına inanan Atatürk, bütün
enerjisini halkını bilgilendirip, onun kültür ve eğitim düzeyini yükseltmek
için uğraşmaya harcamıştır. Herşeyden önemlisi, Cumhuriyet
döneminde siyaset ve ekonominin haricinde kültürel faaliyetler
ve gelişmeler için bir politika üretilmiş ve 1930’lu yıllar bu politikanın
tatbiki ile geçirilmiştir. Atatürk’ün 1931-1938 yılları arasına yerleştirebileceğimiz
kültür politikasının iki temel ve değişmez prensibi
ise milliyetçilik ve çağdaşlaşmadır. Bunu takiben inkılâpçılık, laiklik
ve pozitivizm de politikanın diğer değişmez ilkeleri olarak bu
yapıdaki yerlerini almışlardır. Siyasi, iktisadi kalkınmanın yanı sıra
milli kültüre ve kültür meselelerine de büyük önem veren Atatürk,
ölene kadar bu meseleyle ilgilenmiş, herkesi seferber edebilmek için
de yoğun çaba sarfetmiştir.
Bilindiği gibi, Türk inkılâbının ana hedefi Türk milletini medeni,
asri bir millet yapabilmek ve böylelikle onu çağdaş medeniyet
seviyesine ulaştırabilmekti. Yani bu bir anlamda Türk devletinin modernleşmesi,
Batılılaşması demek idi. Atatürk’ün bu modernleşme
fikri tek taraflı bir değişimi değil, aksine hayat görüşünde topyekün
bir değişimi öngörüyordu. Avrupa medeniyetini tek ve üstün bir medeniyet
olarak gören Atatürk’e göre bu, ölüm kalım meselesinden
başka birşey değildi. Nitekim değişim konusundaki ısrarı, inancı ve
radikalizmi onun özellikle 1923 sonrasında hayal ettiği büyük değişimi
gerçekleştirmesinde ve ilk adımları atmasında büyük rol oynadı.
Aslında Türkiye’de modernleşme hareketi, daha doğrusu isteği
çok eskiye dayanır. Bu bağlamda Türkiye’nin modernleşme sürecini
Tanzimat’a kadar götürebilir, II. Meşrutiyet ve sonrasını da bu sürecin
dönüm noktalarından biri olarak ele alabiliriz. Daha önce de ifade
ettiğimiz gibi, Osmanlı Devleti’nin karşılaştığı problemler zamanla
çok sayıda ıslahatın yapılmasına neden olmuştur. Batı gerçekten be-