atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 555
“Atatürk bilindiği gibi tarih tetkikleri yapan ve buna önem veren bir
insandı. Ancak bir devlet adamı olduğu düşünülünce O’nun sadece
siyasi ve askeri tarihlerle uğraştığı ve o sahalarda yetişmiş insanların
tanınmasını ve hatta heykellerinin yapılmasını istemiş olduğu
düşünülebilir. Kanuni Süleyman’ın ve diğer Türklüğe şeref getirmiş
Osmanlı devlet adamlarının heykel ve abidelerini görmeyi arzulamıştır.
Nitekim kendi zamanında Barbaros Hayrettin’in İstanbul’da
dikilecek heykeline hususi ilgi göstermiştir” 1265 . Kısacası Atatürk’ün
bu girişimi ve yaklaşımı, hem heykel sanatının yaygınlaşması ve
Türk büyüklerinin tanınması hem de toplumda sevilen kişilerin heykellerinin
yapılmaya başlanması gibi sonuçlar doğurmuştur.
Ülkede yabancı sanatçıların etkinliğinden bahsederken, aynı yıllarda
eğitimci olarak etkinlik gösteren ve adından sıkça söz ettiren
bir kişi de Alman heykeltraş Rudolf Belling’tir. 7 Ocak 1937 günü
Akademi’nin heykel bölümünün başına getirilen Belling, kendisi gibi
bölümde bulunan birkaç kişi ile heykel eğitimini yürütmeye çalışmıştır
1266 . O dönemde Mahir Tomruk ve Nijat Sirel heykel bölümünde
Belling’in asistanı olarak görev yapmışlardır. Bu tarihte Belling’in
Türkiye’ye gelmesini, İkinci Dünya Savaşı öncesinde Almanya’nın
içinde bulunduğu durum ve Hitler baskısı olarak gösterebiliriz. Bugün
heykeltraşlarımızın pek çoğu O’nun öğrencisi ya da öğrencilerinin
öğrencisidir. Bunlar arasında Hüseyin Anka, Hüseyin Gezer,
İlhan Koman, Şadi Çalık gibi isimleri sayabiliriz.
1937 yılında Belling’in gelmesinden başka İstanbul’da Resim
ve Heykel Müzesi açılarak müzenin giriş salonu heykel örneklerine
ayrılmıştır. Nurullah Berk de Türkiye’de heykelle ilgili ilk kitap
olan Türk Heykeltraşları (Güzel Sanatlar Akademisi Neşriyatı) isimli
eserini yayımlamıştır.
Görüldüğü üzere, dinin koyduğu tasvir yasağından en çok etki-
1265 İnan, a.g.e., s. 183; Saka, a.g.m., s. 21.
1266 1950 yılından itibaren İstanbul Teknik Üniversitesi’nde çalışmaya başlayan
Belling, 1954’de Akademi’den ayrılmıştır. Bugün heykel eğitiminin temelini
attığı söylenen Belling, Türkiye’den ancak 1967 yılında ayrılabilmiştir. Bu
arada Belling’in 1965 yılında Teknik Üniversite’nin Taşkışla binasında açtığı
sergi, “Türkiye’de açılan heykel sergilerinin en önemlilerinden biri” olarak
gösterilmektedir (Başoğlu, a.g.m., s. 898).