atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 547
şan Güzel Sanatlar Dergisi’dir.
Atatürk döneminin belki de son sanatsal etkinliği, 20 Eylül 1937
günü İstanbul Resim ve Heykel Müzesi’nin açılmasıdır. Dolmabahçe
Sarayı Veliaht Dairesi’nin tahsis edildiği bu müze Atatürk’ün emriyle
açılmıştır. Zaten müzenin kapısının üzerindeki “Atatürk emriyle
1937’de tesis edilmiştir” şeklindeki yazı da bunun açık bir kanıtıdır.
Aslında İstanbul’da bir sanat müzesi kurma çabaları Cumhuriyet öncesine
dayanmaktadır. 1917 yılında Osman Hamdi Bey’in kardeşi,
Arkeoloji Müzeleri Müdürü Halil Edhem Bey, konuyla ilgili ciddi
bir teşebbüste bulunmuş ve İstanbul’da resim eserlerinin sergilenebilmesi
için bir Resim Eserleri Müzesi’nin kurulmasına karar vermiş
ve konuyla ilgili bir de tüzük hazırlamıştır. Ancak ülkenin içinde
bulunduğu savaş ortamı bu teşebbüsün gerçekleştirilmesini engellemiştir.
Gerek Osman Hamdi Bey gerekse Halil Edhem Bey dönemlerinde
toplanan eserler ve yaptırılan kopyalarından çok değerli bir
koleksiyon oluşturulmuş, ancak bunların düzenli olarak sergilenme
imkânı bir türlü bulunamamıştır. İşte bu zengin koleksiyonun sürekli
olarak belli bir salonda sergilenmesi, Atatürk’ün Veliaht Dairesi’ni
bu iş için düzenletmesi ile gerçekleşmiştir 1239 .
İstanbul’daki Resim ve Heykel Müzesi, II. Tarih Kongresi münasebetiyle
açılan serginin 1240 hemen akabinde Atatürk tarafından
açılmıştır. Atatürk müzeyi büyük bir ilgiyle gezmiş, sergilenen tabloları
incelemiş, müze müdürü Halil Dikmen’den 1241 Türk resminin
gelişimi ve tablolar hakkında bilgi almıştır. Yönetimi Güzel Sanatlar
Akademisi’ne verilen müzede resim ve heykel olmak üzere iki türün
eserleri sergilenmiştir. Müzedeki resimler üç bölümde; XIX. yüzyılın
ilk yağlı boya ressamları, Osman Hamdi, Şeker Ahmet Paşa,
Zekai Paşa, Halil Paşa gibi Avrupa resmiyle daha yakından ilgilenen
1239 Tansuğ, a.g.e., s. 193-194.
1240 Eylül 1937 tarihinde II. Tarih Kongresi toplanmıştır. Aynı günlerde Dolmabahçe
Sarayı’nda bir de tarih sergisi açılmıştır. Dönemin basınından tarih sergisine
büyük ilgi gösterildiği hatta izdiham yaşandığını öğreniyoruz. İzdihamı
önlemek amacıyla sergiye günde 700-800 kişinin alındığı ve 7 Kasım 1937
günü de sergiyi 2057 kişinin gezdiği ortaya çıkmaktadır. Tarih sergisinin daimi
olması için de yoğun bir çaba söz konusudur (Son Posta, 11 Eylül 1937, s. 4;
15 Ocak 1938, s. 3).
1241 Halil Dikmen bu görevini 1962 yılına kadar sürdürmüştür.