atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

540
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
gi açmaya başlamıştır ki son iki yıl böyle geçmiştir. Bu sergilerin ilki
yine VOKS’un çabalarıyla düzenlenmiştir. Çeşitli kurumlar arasında
yapılan uzun süreli yazışmalar, bu aktivitelerin VOKS’un öncülüğünde
yapıldığı gerçeğini ortaya çıkarmaktadır. Türkiye’de 1934
yılının sonu, 1935’in ilk aylarında açılan adı geçen sergiye 47 Sovyet
ressam ile 29 heykeltraş iştirak etmiştir. Ankara Halkevi, Petrov-
Vodkin, George Rlajski, Sergey Gerasimov, Kuprin, İsak Brodskıy,
Aleksandr Samohvalov, Bogorodskıy, Aleksandr Deynik, Saryan
gibi ressamlar ile İvan Efimov, Mühina, Vera Çaykova, Lebedeva
ve Sara isimli heykeltraşlardan oluşan Sovyet sanatçı topluluğunun
eserlerine ev sahipliği yapmıştır. Serginin açılış törenine Başbakan
İsmet İnönü ile Sovyet Büyükelçisi L. M. Karahan da katılmışlardır.
Sergi 15 Ocak 1935 gününden itibaren de İstanbul Güzel Sanatlar
Akademisi’nde sanatseverlerle buluşmuştur 1223 . Burada dikkat çeken
bir husus, VOKS’un genelde Sovyet ideolojisini yansıttığı söylenen
eserlerden oluşan bu sergiyi Türkiye’de açmak için verdiği uğraştır.
Ancak bu kültür teşkilâtının kuruluş gerekçesi ve çalışma biçimi gözönüne
getirildiğinde, bunun onlar için doğal bir çaba olduğu ortaya
çıkacaktır. Burada açık olan nokta, kültürel ilişkileri geliştirme adı
altında, mevcut rejimin Türkiye’de yaygınlaştırılmasını sağlamak ve
buna destek verecek kişileri temin etmektir. VOKS’un bu çabasının
sonuçsuz kalmadığı bir gerçektir.
Bu sergiler dönemin önemli kültür sanat dergilerinde köşe yazılarının
ana konularından biri olmuş, sanatçıların eserleri, fotoğrafları
da verilmek suretiyle Türk sanatseverlere tanıtılmıştır 1224 .
İki ülke arasında kültürel ilişkileri geliştirme çabası içinde, Türk
sanatçılar da aynı sanatsal gaye ile Sovyet Rusya’da belli merkezlerde
sergiler açmışlardır. Dönemin basınından sergi öncesi her iki
ülkeden seçilecek kişilerin katılımı ile bir sergi komitesi oluşturduğunu
öğreniyoruz. Moskova’da açılması planlanan Modern Türk Resim
Sergisi için dönemin Sovyet Rusya Dışişleri Halk Komiseri M.
M. Litvinov ile Türk Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras’ın fahri baş-
1223 Onbeş gün açık kalan bu sergiye katılan Sovyet sanatçılar ve eserleri hakkında
bk. Cumhuriyet, 16 Ocak 1935, s. 2; Tacibayev, a.g.e., s. 214.
1224 1935 tarihli Sovyet Sanatçılarının bu sergisi hakkında Ülkü dergisinde bazı
makaleler çıkmıştır. İsmail Hakkı Tonguç, “Sovyet Sanatkârları Resim Sergisi”,
Ülkü, C. IV, S. 24, Şubat 1935, s. 444-446.