atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 539
isimleri dünyaya duyurulmaya çalışılmıştır. Bu ilişkiler çerçevesinde
Türkiye, sıkı ilişkiler içinde olduğumuz Sovyet Rusya sanatçılarının
önemli uğrak yerlerinden ve kültür merkezlerinden biri haline
gelmiştir. Açılan sergilerde iki ülke insanının kültürel, ekonomik,
teknik vs. açılardan birbirlerini tanıması hedeflenmiştir. Daha 1933
yılında, Cumhuriyet’in onuncu yıl dönümünün kutlandığı günlerde,
Moskova’da Şark Kültürü Müzesi’nde Türk Kurtuluş Savaşı’nı tasvir
eden tablolar sergilenmiştir. Yine aynı günlerde İskustvo dergisi,
ünlü sanatçı S. Tyuleyev’in “Yeni Türkiye’nin Birinci Tabloları (Panoları)”
isimli makalesini yayımlamıştır. Ünlü Sovyet yönetmen S.
Yutkeviç ise Türkiye’den D Grubu sanatçılarının hediye ettiği 100’e
yakın tablo ile dönmüştür. Gelişmeler bununla da kalmamış, VOKS
Türkiye’de Ankara, Türkiye’nin Kalbi isimli bir sergi düzenlemiştir.
Hatta sergideki bazı tablolar, Yutkeviç’in teklifi üzerine Udarnik Sinema
Salonu’nda tekrar teşhir edilmiştir 1221 .
Türk-Sovyet sanatçıları arasındaki bu ilişkinin 1934 ve sonrasında
da devam ettiğini görüyoruz. Örneğin, 1934 yılında Sovyet
ressam A. Gerasimov Türkiye’yi ziyaret ederken, Abidin Dino da
Yutkeviç’in daveti üzerine Sovyetler Birliği’ne gitmiştir. Daha öncede
bahsettiğimiz üzere, Abidin Dino, Yutkeviç’in çektiği Madenciler
filminin dekorlarını hazırlamıştır. Sinema dekoratörlüğünü öğrenmek
için Sovyet Rusya’ya gittiği söylenen Abidin Dino’nun bu ziyareti
daha sonra ciddi şekilde eleştirilmiştir. Örneğin, anti-komünist bir
araştırmacı olarak gösterilen İ. E. Darendelioğlu, Abidin Dino’nun
Sovyet Rusya’da “tam bir ihtilalci ve Bolşevik olarak” yetiştirildiğini,
Madenciler filminin ise “...proleter ve işçi sınıfının şehirliye ve
kapitalizme isyanı, bir kelime ile kızıl ihtilalin propagandasından
başka bir şey” olmadığını ifade etmiştir. Böyle bir filme iştirak eden,
âdeta Sovyet propagandasına alet olan ünlü ressamın, aynı zamanda
“ihtilalin taktik, gaye ve kirli emellerini öğrenerek” ülkeye döndüğünü,
hemen akabinde de Güneşe Doğru filmini hazırladığını yazmıştır
1222 .
Bundan sonraki aşamada her iki ülkenin ressamları karşılıklı ser-
1221 Tacibayev, a.g.e., s. 213-214.
1222 İhsan Egemen Darendelioğlu, Türkiye’de Komünist Hareketleri (Vesikalarla),
Bedir Yayınevi, İstanbul 1973, s. 242-243.