atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 527
gelmesinde, çağdaş üslûp ve tekniklerin benimsenmesinde de önemli
rol oynamışlardır. Ancak bu arada bir önceki kuşağı da yani Şeker
Ahmet Paşa Kuşağını, Çallı Kuşağını, Türk Primitiflerini 1192 , onların
etkilerine ve egemenliklerine son verebilmek için şiddetle eleştirmiş
ve hatta küçümsemişlerdir. Ülkede Avrupa’daki resim akımlarının
etkisiyle sanata yön vermeye çalışmışlardır. Cumhuriyet sonrası
oluşmaya başlayan sanat ortamı, genç sanatçıların ve temsilcisi
oldukları akımların tepkiselliğine rağmen, gelişme sürecinin içine
girmiş ve Türkiye’de kendine özgü bir sanat ortamı oluşmaya başlamıştır.
Herşeyden önce bu olumlu gelişmeler Türk resim sanatının
çağdaşlaşmasında önemli birer basamak olmuş ve yönetimi memnun
etmiştir. Bu noktada Türkiye’de yaşanan sanatsal hareketliliği,
Atatürk’ün daha 1923’lerden itibaren arzu ettiği ve gerçekleşmesi
için çaba gösterdiği faaliyetlerin bir parçası olarak nitelendirebiliriz.
Türk resim tarihinde Müstakillerden sonra Eylül 1933 yılında
D Grubu isimli yeni bir birlik kurulmuştur. Bu sanat birliğini, bir
heykeltraş-beş ressam, Zeki Faik İzer, Cemal Tollu, Nurullah Berk,
Elif Naci, Abidin Dino 1193 ile heykeltraş Zühtü Müritoğlu kurmuşlardır.
Grup, Türk resim tarihinde kurulan dördüncü birlik olmasından
ötürü, alfabenin dördüncü harfi (ç harfi atlanmıştır) olan D’yi kendisine
simge olarak seçmiştir. D Grubu üyeleri, diğer grup gibi, hem
Sanayi-i Nefise’de Çallı ve arkadaşlarının öğrencisi olmuşlar hem
1192 Primitif sanat, ilkel sanat olarak da bilinmektedir. Üç farklı anlamda kullanılmaktadır.
En yaygın kullanımıyla, Okyanusya halkları, Afrika Yerlileri ve
Eskimo gibi Batı Avrupa kültürünün etki alanı dışında kalmış halkların ürettiği
sanat ürünleridir. Batı’nın kültür evrimi içinde, bu ürünler “ilkel” olarak
nitelendirilir. Sanat eğitimi ve birikimi olmayan kişilerin ürünleri için de kullanıldığı
olur. Türkiye’de Darüşşafakalı ressamlar gibi bazı gruplar için kullanılmaktadır.
Yine de Türk primitifleri konusunda tartışmalar sürmektedir (Eczacıbaşı
Sanat Ansiklopedisi, C. II, s. 840).
1193 D Grubu sanatçılarından Abidin Dino, 1934 yılının sonbaharında, Sovyet rejisörü
S. Yutkeviç’in daveti üzerine Leningrad Sinema fabrikasına gitmiştir.
Eylül 1934 tarihinde Rusya’ya giden A. Dino, Senaristi A. Kapler, Rejisörü
S. Yutkeviç olan ve Lenfilm şirketi tarafından çevrilen Madenciler (Şahterıy)
filminin dekorlarını hazırlamıştır. Film 23 Ağustos 1937 günü hazır olmuştur.
Filmin tanıtımı Türkiye’de de yapılmıştır (Milliyet, 21 Eylül 1934, s. 3; Tacibayev,
a.g.e, s. 212).