atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

526
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
bu, Cumhuriyet döneminde “sanatsal bir yenilik arayışına yönelen
ilk grup hareketi” 1188 olarak nitelendirilmiştir. Bu birliğin kurucuları,
Almanya ve Fransa’daki resim atölyelerinde eğitim almış olan
ressam Refik Epikman, Cevat Dereli, Şeref Akdik, Mahmut Cuda,
Nurullah Berk, Ali Çelebi, Hale Asaf, Zeki Kocamemi, Hamit Görele,
ressam ve heykeltraş Muhittin Sebati, heykeltraş Ratip Aşir
Acudoğlu ile dekoratör Fahrettin’dir 1189 . Birliğin amacı “gelişmekte
olan resim sanatının düzenli ve kalıcı temellere kavuşturulması
ve yaygınlaştırılması” 1190 olarak belirlenmiştir. Birliğin ilk sergisi
Ankara Türk Ocağı binasında açtığı sergidir. 100’den fazla resim
ve 6 heykelin teşhir edildiği sergiyi dönemin Maarif Vekili Cemal
Hüsnü (Taray) Bey açmıştır. Kuruluşun başka bir sergisi de Ekim
ayında İstanbul’da açılmıştır. Şair Abdülhak Hamit tarafından İstanbul
Cağaloğlu’ndaki Türk Ocağı’nda 1191 açılan bu sergiyi diğerleri
izlemiştir. Ancak asıl önemlisi, aynı kuruluşun 15 Nisan 1929 günü
Ankara Etnografya Müzesi’nde açtığı I. Genç Sanatçılar Sergisi’dir.
Sergide, Müstakiller grubu sanatçılarının eserleri sanatseverlere
sunulmuştur. 1929-40 yılları arasında da başta Ankara ve İstanbul
olmak üzere pek çok yerde 20’den fazla sergi açmışlardır. Açılan
bu sergiler dönemin basınında geniş yer almaya başlamıştır. Hatta
birliğin 1931 tarihli Beyoğlu’nda açtığı dördüncü sergi, en önemli
sergileri olarak gösterilmektedir. Türk resim sanatına gerçek anlamda
ilk kez bir grup anlayışı getirmiş olan Müstakiller, farklı görüş,
teknik, anlayış ve çalışmaları ile resim tarihimizde gerçekten etkili
olmuş ve iz bırakmışlardır. Batıdaki resim anlayışlarının ülkemize
1188 İskender, a.g.m., s. 1683.
1189 Tansuğ, a.g.e., s. 166; İskender, a.g.m., s. 1683.
1190 Başkan, a.g.m., s. 241.
1191 Türk Ocağı’nda açılan sergide, M. Sebati, H. Asaf, N. Berk, M. Cuda, A.
Çelebi, Z. Kocamemi, Ş. Akdik, R. Epikman vs. ressamların tabloları ile M.
Sebati’nin dört heykeli yer almıştır. Realistleri, ekspresyonistleri, natüralistleri,
kübistleri bir araya getiren serginin en büyük eksiğinin, memleket resim
ve görüşlerini yansıtmaktan uzak olduğu belirtilmektedir. Bu arada Akdik ve
Cuda realizmin, Asaf ve Sebati romantizmin, Epikman kübizmin, Çelebi ve
Kocamemi ise Alman ekspresyonizminin temsilcileri olarak bilinmektedirler.
İşte bu durum kısa bir süre sonra ressamlar için yurt içi gezilerinin düzenlenmesine
neden olmuştur (Şener Öztop, “Cumhuriyet Dönemi Türk Resim
Sanatı”, Türkiye Günlüğü, S. 48, Kasım-Aralık 1997, s. 78).