atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 525
ifade edilen, Türk resim tarihinde kurulan bu ikinci cemiyetin ömrü
çok uzun olmamış ve ancak bir yıl ayakta kalabilmiştir. Cemiyetin
ayakta kalamamasında ve etkili olamamasında aslında iki faktör etkilidir.
Bunlardan ilki, 1924 yılında Milli Eğitim Bakanlığı’nın açmış
olduğu Avrupa yarışmasıdır ki yarışmayı kazanan sanatçılar özellikle
Paris’e gitmişlerdir, ikincisi de cemiyetteki sanatçıların ortak bir
üslûba ve donanıma sahip olmayışlarıdır. 1924 yılında Avrupa’ya
gidenler arasında, Refik Epikman, Cevat Dereli, Mahmut Cuda, Muhittin
Sebati, Zeki Kocamemi, Şeref Akdik, Ali Avni Çelebi, Hale
Asaf gibi sanatçılar yer almışlardır 1185 .
Osmanlı Ressamlar Cemiyeti, 1930’lu yıllara kadar, 1921’de
Türk Ressamlar Cemiyeti, 1926 yılında Türk Sanayi-i Nefise Birliği,
1927’de Güzel Sanatlar Birliği gibi değişik isimlerle varlığını
sürdürmeye çalışmıştır. “Eski ve gelenekçi” 1186 olarak nitelendirilen
bu birlikler, düzenli ve programlı bir şekilde ortaya çıkamadıkları
için de uzun ömürlü, kalıcı olamamışlardır. Ancak bu cemiyetlerde,
şakacı kişiliği, bohem yaşamı ile ün yapmış olan Çallı’dan ötürü
Çallı Kuşağı olarak da nitelendirilen pek çok ressam etkilidir. Bu
ressamlar ayrıca cemiyetin yayın organında güzel sanatlar, resim vs.
hakkında yazılar yazmışlardır. Bu vasıtayla hem resim kültürünün
yaygınlaştırılmasında hem de kendi görüşlerini topluma iletmekte
etkili olmuşlardır. İşte o yüzden haklarında yapılan bütün eleştirilere
rağmen, Çallı Kuşağı’nı Türk resim tarihinde bir dönüm noktası
olarak nitelendirebiliriz. Çünkü Atatürk’ün yaptığı siyasal, sosyal ve
kültürel alandaki değişimlerde, bu kuşak da sanatsal anlamda görev
almış ve Cumhuriyetin ilk yıllarında çok etkili olmuştur.
1924 yılında Avrupa’ya giden genç ressamların ülkeye dönmeye
başlaması ve 1928-29 yıllarında da bu eski birliklerin etkisinin
kalmaması üzerine, yeni bir oluşuma gidilmiş ve 1929 yılında Müstakil
Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği adı altında yeni bir birlik
teşkil edilmiştir. 15 Temmuz 1929 günü kurulan Müstakiller 1187 gru-
1185 Başkan, a.g.m., s. 241.
1186 Başkan, a.g.m., s. 241.
1187 Birliğe Müstakiller adı, o dönem Fransa’da çok etkili olan “societe des Artisdes
Independant” adlı sanat hareketinden dolayı verilmiş yani isim aynen
kopya edilmiştir (Başkan, a.g.m., s. 241). Müstakiller Birliği hakkında geniş
bilgi için bk. Tansuğ, a.g.e., s. 166-178; İskender, a.g.m., s. 1683-1684).