atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

520
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
tamının eksiklikleri ve sorunları üzerine kaleme aldığı 1933 tarihli
raporu da üzerinde durulması gereken bir teşebbüstür. Namık İsmail,
Temmuz 1933 tarihinde Bakanlığa sunduğu ayrıntılı raporunda, sanat
ve kültürün ulusal niteliğini bozmadan evrensel boyutlara nasıl
ulaşılacağına ve bunun için dikkat edilmesi gereken hususlara yer
vermiştir. Raporunda “sanatçılara iş bulunmalı, devletin öngördüğü
sanat işleri yabancılara değil, Türk sanatçılara yaptırılmalı, ....sanatçılardan
Türk devrimlerinin geniş toplum tabakalarına yayılması
için yararlanılmalı, büyük kentlerde yapılan sanat çalışmalarının
ürünleri, yurdun her köşesine götürülerek, resim ve heykel zevkinin
topluma aşılanması hedef alınmalı...” gibi önerilerin yanında, bina
ve gemilere sanat eserlerinin konması ve sanatçıların sosyal güvenlik
haklarına kavuşturulması gibi yasa önerileri de yer almıştır 1170 .
Namık İsmail’in çalışmaları sayesinde kurum, tutarlı bir yönetime
kavuşmuş, âdeta yeniden yapılanma sürecine girmiştir.
Akademi’nin Namık İsmail’den sonraki müdürü Burhan Toprak
ise değişim sürecini hızlandırmış ve okula yüksek dereceli bir
sanat kurumu niteliği kazandırmıştır. Ayrıca bu dönemde Güzel Sanatlar
Akademisi’nin programı dışında öğretim kadrosunda da ciddi
bir düzenlemeye gidilmiş, plâstik sanatların 1171 her bölümü için
Avrupa’dan birer uzman getirilmesi kararlaştırılmış, İbrahim Çallı
1172 , Feyhaman Duran, Hikmet Onat gibi Türk sanatçılar 1173 ile de
1170 Sezer Tansuğ, Çağdaş Türk Sanatı, Remzi Kitabevi, İstanbul 1996, s. 159.
1171 Plâstik Sanatlar, Türkiye’de Güzel Sanatlar ile eşanlamlı olarak kullanılan bir
terimdir. Plâstik sözcüğü Almanca ve Fransızca’da “yoğrulabilen, biçimi işlenebilen,
zengin biçimli”, hatta “üç boyutlu” anlamlarına gelir. Özellikle resim
ve heykel için kullanılmaktadır. Mimarlık da plâstik sanatlar içinde değerlendirilmektedir
( Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, C. III, Yapı Endüstri Merkezi
Yay., İstanbul 1997, s. 1490).
1172 Bu grubun içinde “1914 Kuşağı”na adını veren İbrahim Çallı’nın ayrı bir önemi
vardır. Çallı ve atölyesi hakkında bir araştırma yapan Kıymet Giray, Çallı
hakkında “resim yapma tutkusu kadar, yaşama sarılışı da sanatçı ruhunu bize
açan İbrahim Çallı, aynı zamanda eşi bulunmaz bir öğretmendi. Kendisinden
sonraki ressam kuşağının yetişmesinde büyük katkısı oldu” şeklinde bir açıklama
yapmıştır. Ona göre aslında Çallı demek, ressam demektir. Zaten onun
kadar zeki, yetenekli ve hoş sohbet bir kişi ancak böyle anılabilirdi ( Kıymet
Giray “Çallı Demek Ressam Demekti”, Popüler Tarih Dergisi, S. 12, Mayıs
2001, s. 78-81).
1173 Nazmi Ziya, Namık İsmail ve Avni Lifij genç yaşta ölmüşler, Ali Sami ise önce