atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

516
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
Bu ifade söz ile olursa şiir, ezgi ile olursa müzik, resim ile olursa
ressamlık, oyma ile olursa heykeltraşlık, bina ile olursa mimarlık
olur” 1159 tarzında pek çok sözü de mevcuttur. Atatürk’ün sanatçı kişiliği,
onun sanata ve sanatçıya olan bakış açısını, yaklaşımını ve
beklentilerini çok etkilemiş, hatta verdiği bu değer, söylemlerine,
eylemlerine kadar işlemiştir. Öyle ki, ressam İbrahim Çallı’ya bir
sohbet esnasında söylediği sözler, O’nun sanatçılardan beklentisini
yansıtması açısından kayda değerdir. Atatürk Çallı’ya şöyle söylemiştir:
“Aynı milletin çocuklarının hep beraber bulunarak birbirlerini
tanımaları, birbirlerini sevmeleri ve bu birlik sevgisinden çıkacak
yüksek hislere aynen tâbi olmaları güzel bir şeydir. Eğer güzel sanatlar
müntesibi sıfatıyla siz bunu tespit ederseniz, bütün millete ve
bütün insanlığa hizmet edersiniz” 1160 . Yani bir anlamda sanatçıların
birlik beraberlik duygularını kavrayarak bunu topluma yansıtmalarını,
millete hizmet etmekle bir tutmuştur.
Atatürk ayrıca Meclis açış konuşmaları ve CHP kurultaylarının
açılışlarında da, özellikle 1934 ve sonrasında, güzel sanatlar konusuna
mutlaka değinmiş ve hem vekillerden hem de partiden bir yandan
“milletin insani ve medeni hayatı ve çalışkanlık veriminin artması
için çok tesirli” olduğunu söylediği güzel sanatların her şubesi ile
yakından ilgilenilmesini 1161 isterken, diğer yandan da sanatsal etkinlikler
hakkındaki son gelişmelerden bahsetmiştir 1162 . İşte bu gelişmelerden
ötürü, sanatı “medeni uluslar yanında yer alabilmenin bir
aracı”, sanatçıyı da “kendinde ve milletinde var olan yüksek insanlık
vasıflarını sanatı aracılığıyla tanıtan” 1163 bir kişi olarak kabul eden
Atatürk, inkılâplarını sanatla ve sanatçıyla da tamamlamaya çalışan
ender devlet adamlarından birisi olarak karşımıza çıkmıştır.
1159 Cunbur, Atatürk ve Milli Kültür, s. 45; Kocatürk, a.g.e., s. 152.
1160 H. C. Çambel, “Atatürk ve Ressam Çallı İbrahim”, Dünya, 30 Ağustos 1952,
s. 2 ve 6; Kocatürk, a.g.e., s.152-153.
1161 1 Kasım 1936 tarihli Beşinci Dönem İkinci Toplanma Yılını Açış Konuşması,
ASD, C. I, s. 405.
1162 1937 yılında mecliste yaptığı konuşma esnasında ilk resim galerimizin açıldığı
haberini gururla vermiştir (1 Kasım 1937 tarihli Beşinci Dönem Üçüncü Toplanma
Yılını Açış Konuşması, ASD, C. I, s. 420).
1163 Ahmet Gümüştekin, “Atatürk’ün Sanatçı Kişiliğinin Sanata ve Sanatçıya Bakışına
Etkileri”, Türk Kültürü, S. 462, Kasım 2001, s. 10.