atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 515
vermeye çalışmıştır. Atatürk devletin yeni kurulduğu, hiçbir şeyin
yerine tam olarak oturmadığı, hatta Ankara’da yeterli sayıda lokanta,
otel gibi yerlerin dahi olmadığı bir dönemde, küçücük bütçelerle
Avrupa’ya resim, heykel, müzik eğitimi almaları için öğrenciler
göndermiştir. Bu yaklaşım, Atatürk’ün “Fikirler ve inkılâplar, sanatla
yayılır” 1156 düşüncesinin bir sonucu olmalıdır. Çünkü O, yaptığı
değişimi topluma yayıp benimsetebilmek için sonuna kadar sanatın
her dalından faydalanmaya çalışmıştır.
Bilime ve sanata büyük saygı duyan Atatürk, güzel sanatların
önemini ve yerini daha Kurtuluş Savaşı’nın hemen sonrasında dile
getirmiş ve yaptığı konuşmalarda tabuları yıkmaya ve bu sanatları
halka tanıtmaya çalışmıştır. Bilindiği gibi Ocak 1923 tarihinde
Bursa’da Şark Sineması’nda halka hitaben yaptığı bir konuşmada,
sorulan bir soru üzerine, “...İnsanlar mütekâmil olmak için bazı
şeylere muhtaçtır. Bir millet ki resim yapmaz, bir millet ki heykel
yapmaz, bir millet ki fennin icabettiği şeyleri yapmaz; itiraf etmeli
ki o milletin tarik’i terakkide yeri yoktur. Halbuki bizim milletmiz,
evsafı hakikiyesiyle mütemeddin ve müterakki olmaya lâyıktır ve
olacaktır” 1157 demiştir. Daha 1923 yılında söylenen bu sözlerin, Türkiye
Cumhuriyeti’nin temelini “kültür”ün oluşturduğunu söyleyen
ve güzel sanatlarda ilerlemeyi çağdaş uygarlık seviyesine ulaşmakla
bir tutan Atatürk’ün sanata yaklaşımını göstermesi açısından önemi
büyüktür.
Atatürk müzik icra eden, tiyatro oynayan ya da resim yapan bir
sanatçı değildir. Ancak O, kişiliğiyle, güzel söz söyleme ve konuşma
yeteneğiyle, sanata ve sanatçılara verdiği önem ve yüklediği misyonla
ve hatta giyim tarzıyla sanatçı kişiliğini ispatlamış bir devlet
adamıdır. Atatürk’ün güzele ve güzelliğe olan tutkusu ise herkesin
malûmudur. Öyle ki, güzelliğe “çirkine tahammül edemiyorum” 1158
diyecek kadar da tutkundur. Bu konuda “Sanat güzelliğin ifadesidir.
1156 Kocatürk, a.g.e., s. 153.
1157 22 Ocak 1923’de “Bursa’da Şark Sinemasında Halka Konuşma”, ASD, C. II,
s. 69-71.
1158 Adnan Turani, “Atatürk ve Güzel Sanatlar”, Atatürk ve Kültür, Hacettepe
Üniversitesi Yay., Özel Sayı, Ankara 1982, s. 104.