atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

512
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
Avrupa’ya eğitim vs. nedenlerden ötürü giden yazar, sanatçı, öğrencilerin
resim ve heykelin yaygın olduğu Batı medeniyeti ile tanışmaları
da bu sanatlar hakkında fikir sahibi olunmasında etkili olmuştur.
Zamanla ülkede hem resme olan ilgi artmış hem de gerekli teknik
bilgi ve formasyona sahip ressamlara ihtiyaç duyulur hale gelinmiştir
ki, resim eğitimi verecek kurumların açılması gerektiği fikri de böylece
ağırlık kazanmaya başlamıştır. Bu gereksinimler, güzel sanatlar
alanında eğitim verecek bir kurumun açılma sürecini de kısaltmıştır .
Böylelikle bunu, 1857’de Paris’te Mekteb-i Osmanî’nin kurulması,
Paris’te eğitimlerini tamamlayan, Batılı anlamda Türk resminin temelini
atan Osman Hamdi, Şeker Ahmet ve Süleyman Seyid gibi
kişilerin ülkeye dönmesi, 1883 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi’nin
açılması, 1908 yılında Osmanlı Ressamlar Cemiyeti’nin kurulması
gibi gelişmeler takip etmiştir. II. Meşrutiyet sonrasında ise gençler
daha yoğun ve düzenli bir şekilde Avrupa’ya eğitim için gönderilmişlerdir.
Bu grupların içinde I. Dünya Savaşı öncesi Avrupa’ya
resim eğitimi almaya giden 1914 Kuşağı ya da Çallı Kuşağı 1152 olarak
bilinen sanatçılar da yer almışlardır. Savaşın çıkmasıyla birlikte
yurda dönmek zorunda kalan sanatçılar 1153 , batıda öğrendikleri yeni
resim teknik ve anlayışlarını da ülkeye beraberlerinde getirmeyi başarmışlardır.
1152 İbrahim Çallı, Avni Lifij, Namık İsmail, Nazmi Ziya gibi isimlerden oluşan
sanatçılar, resim bilgi ve görgülerini artırmak için çoğu Paris’e olmak üzere
Avrupa’ya gitmişlerdir. Savaş çıktıktan sonra yurda dönen Çallı ve arkadaşları,
izlenimcilik anlayışında resimler yapmışlardır. Öyle ki Çallı’nın coşkun lirizmi,
N. Ziya’nın ışık oyunları, A. Lifij’in şiirsel duyarlılığı, F. Duran’ın portreciliği,
H. Onat’ın İstanbul manzaraları vs. her biri farklı vizyona sahip bu
isimler yaptıkları çalışmalar ile Türk resminde ilklere imza atmışlardır (Seyfi
Başkan, “Cumhuriyet Döneminde Sanat”, Türkler, C. XVIII, s. 236-238).
1153 Yurda dönen Çallı Kuşağı sanatçılarından bazıları sonraki yıllarda Sanayi-i Nefise
Mektebi’nde görev almışlardır. Kurumda en uzun hocalık yapanlar ise, İbrahim
Çallı, Feyhaman Duran ile Hikmet Onat’tır. Özellikle Çallı İbrahim tam
33 sene okulda öğrenci yetiştirmiştir (Ahmet Kamil Gören, “Cumhuriyet’in
Kuruluşundan Günümüze Türk Resim Sanatı”, Türkler, C. XVIII, s. 276).
Grup, yetiştirdiği öğrenciler ve açtığı sergiler ile resim sanatını halkla buluşturmayı
başarmıştır. 1914 Kuşağı içinde, özellikle İbrahim Çallı’nın ayrı bir
yeri vardır. Elif Naci’nin söylediği gibi, “büyüklüğüne iman edilen” bir sanatçı
olan Çallı, renkli kişiliği, Türk resmine getirdiği yenilikler ve sanatı halka yayma
çabaları gibi özellikleri ile bu kuşağın öncüsü olarak Türk resim tarihindeki
yerini almıştır.