atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 511
batılılaşma çabaları çerçevesinde devlet dairelerine kendi portresini
astırması ki bu tutumundan ötürü “Gavur Padişah” diye anılacaktır,
aynı zamanda resim de yapan Abdülaziz’in Avrupa gezisi sırasında
Ayvazovski dahil pek çok ünlü ressamı etrafında toplaması,
Paris’ten satın aldığı tabloları İstanbul’a getirerek sarayın duvarlarına
astırması ve resim eğitimi için yurt dışına öğrenci (Ahmet Ali
Efendi-Şeker Ahmet Paşa-Süleyman Seyid gibi ) göndermesi ile II.
Abdülhamid döneminde saray için yabancı ressamlara resimler yaptırılması,
Müze-i Hümayun’un (İstanbul Arkeoloji Müzesi) açılması,
Âsar-ı Atika Nizamnamesi’nin düzenlenmesi gibi son derece cesur
adımlarla gelişme şansı bulmuştur. Bu gelişmeler resim sanatının
benimsenmesi ve yaygınlaştırılması açısından önemli aşamalardır.
Son dönemde herkesi şaşırtacak ustalıkta resim yapan son halife Abdülmecid
Efendi ise ressam kimliğiyle ayrıca dikkat çekmiştir 1151 .
Görüldüğü üzere, Osmanlı tahtında Fatih Sultan Mehmed’den II.
Mahmud’a, Abdülaziz’den Abdülmecid Efendi’ye kadar pek çok
sultan siyasi ve sosyal alanlardaki etkilerinin yanı sıra sanatla da
ilgilenmişler ve gelişmesi için kişisel çaba harcamışlardır. Ancak
herşeye rağmen sanatı gerçek anlamda topluma açan ve tanıştıran
Cumhuriyet döneminde Atatürk olmuştur. Adı geçen kişilerin ortak
özelliği ise sanat sevgileri ile tüm dini baskı ve gelenekleri bir yana
koyarak büyük bir cesaret ile topluma sundukları değişimdir.
Osmanlı Devleti’nde batılılaşma hareketiyle başlayan ve
Cumhuriyet’in kurulmasına kadar geçen sürede resim sanatı adına
daha pek çok önemli gelişmeye imza atılmıştır. Şöyle ki; Avrupa’dan
gelen ressamların etkisi ve ordunun gereksiniminden ötürü öncelikle
askeri okullarda, Mühendishane-i Berri-i Hümayun ile Harbiye’de
resim eğitiminin başlaması, bu gelişmelerin başlangıç noktalarından
biridir. 1795 yılında başlayan eğitim, sonraki dönemde yeni okulların
açılması ve sanat eğitimi açısından büyük önem taşır. Bu gelişmeyi
1834 ve sonrasında Avrupa’ya öğrencilerin gönderilmesi izler.
1151 Abdülmecid Efendi babası Abdülaziz gibi güzel sanatlara olan merakı ve
sevgisinden ötürü, sanata ve sanatçılara olan desteğini hep sürdürmüş, onlara
çalışmaları için imkân sağlamıştır. Örneğin Abdülmecid Efendi, ressam Avni
Lifij’in eğitim giderlerini üstlenmiştir. Ayrıca kendisi Recaizade Ekrem ve Ahmet
Hamdi portreleriyle de portreciliğini herkese ispatlamıştır (Kemal İskender,
“Cumhuriyet Dönemi Türkiyesi’nde Resim”, CDTA, C. VI, s. 1678).