atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

42
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
hem de ocaklardan Halkevlerine geçiş konusundaki talep ve düşüncelerini
ifade etmeye çalışarak olaya dahil olduğunu ortaya koymuştur.
Bu konuşmalar şüphesiz ocakların fesh sürecini hızlandırmıştır.
Nitekim 10 Nisan 1931 günü toplanan Türk Ocakları kurultayı, olağanüstü
toplantısında kendisini feshetmiştir. Bir anlamda “Aynı cinsten
olan kuvvetler birleşmelidir” gerekçesiyle yola çıkan Atatürk’ün
bu müdahalesi, Halkevlerinin kuruluşu için gereken ortamı sağlamıştır.
Açılması düşünülen Halkevleri için çalışmalar ise daha ocak
feshedilmeden başlatılmıştır. Yani ocakların kapatılması ile Halkevlerinin
açılma çalışmaları birlikte yürütülmüştür. Buna rağmen Halkevleri
resmi olarak ancak 19 Şubat 1932 günü açılabilmiştir.
Türk Ocaklarının kapatılması ile hem CHP’ye rakip ya da muhalefet
olabilecek bir kuruluş ortadan kaldırılmış hem de Türk Ocakları
gibi genç, dinamik ve teşkilâtı oturmuş bir kuruluşun parti ile bütünleşip
gücünden istifade edilmesi söz konusu olmuştur. Bu geçiş
sürecinde sadece Türk Ocaklarının binaları değil, üyeleri de zamanla
Halkevlerine geçmişlerdir. Eski Türk Ocaklılar yeni Halkevliler,
çalışmalarına bundan sonra yeni mekânlarında devam etmişlerdir.
Türk Ocakları bu bağlamda Halkevlerinin insan kaynağını temin etmişlerdir
diyebiliriz. Her iki kurumun sosyal yardımlaşma, halk terbiyesi,
köycülük, özellikle de sanat ve kültür çalışmalarına verdiği
önem onların ortak yönlerini oluşturmuştur. Bu iki kültür kurumunu
birbirinden ayıran en bariz özellik ise milliyetçilik anlayışındaki
farklılıklarıdır. Türk Ocakları ilk günlerden itibaren var olan, yalnız
zaman zaman dozajı azalan PanTürkist fikirlerden hiç kurtulamamıştır.
Halkevleri ise daha çok halkçılık ve hatta köycülük prensipleri
çerçevesinde bir milliyetçilik fikri etrafında örgütlenmişlerdir. Halkevleri
hiçbir zaman şovenist, dönemin totaliter rejimlerinde olduğu
gibi ırkçı milliyetçilik anlayışı güden örgütlerden olmamıştır. Zaten
Atatürk böyle bir yaklaşıma hiçbir zaman yakın olmamış, hatta hem
Hükümeti hem de halkı buna karşı sürekli ikaz etmiştir.
B. Halkevleri ve Kültür Faaliyetleri
Türkiye’de Türk Ocaklarının kapatılma kararının alınıp tartışıldığı
ve yeni bir halk örgütünün kurulmasının düşünüldüğü günlerde,