atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

500
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
senaryoyu incelemiş, yakınındaki bazı kişilere okutmuş ve sonuçta
da filmin çekilmesine karar vermiştir. Ancak bu filmi çekebileceğini
taahhüt eden Münir Hayri önce rejisörlük öğrenebilmesi için Almanya,
İtalya ve Rusya’ya gönderilmiş ve oralardan ayrı ayrı rejisörlük
yapabileceğine dair belge alarak ülkeye geri dönmüştür. İşte ancak
bundan sonra Atatürk kendisine “Şimdi senaryoyu bir daha gözden
geçirelim” demiş, çalışmaların sonunda ise senaryoya “Düzeltmelerden
sonra iyi bir film olur” şeklinde bir not düşmüştür. Sözü edilen
filmin askeri sahneleri üzerinde İsmail Hakkı Tekçe çalışmıştır.
Yalnız Atatürk’ün bazı sahnelerinin Kenan Bey tarafından tam filme
alınmaya başlandığı bir dönemde Atatürk hastalanmış, dolayısıyla
da çekilmesi düşünülen bu film yarım kalmıştır. Atatürk senaryonun
sonuna son kez şu cümleleri yazmıştır: “Bu senaryonun ruhuna sadık
kalınması elzemdir” 1127 .
Görüldüğü gibi Atatürk, kendisiyle ilgili filmin Türkiye’de ve
Türk rejisörler tarafından çekilmesini istemiş, hatta Münir Hayri’nin
yurt dışında eğitime gönderilmesine kadar da gelişmeleri yakından
takip etmeye çalışmıştır ki bu da teşebbüsün ne kadar ciddiye alındığını
fazlasıyla göstermektedir. Atatürk tıpkı bir dramaturg gibi filmin
senaryosunu okumuş, düzeltmeler yapmış ve çekilmesi için de her
türlü kolaylığı sağlamaktan çekinmemiştir. Fakat ne yazık ki, arzu
edilen bu film hastalığı yüzünden çekilememiştir. Şayet film çekilebilmiş
olsaydı, belki de bugün Atatürk’ü, onun bilinmeyen yönlerini
ve yaşadıklarını daha yakından ve doğru bir şekilde görüp anlama
şansımız olacaktı. Bu teşebbüsün aynı zamanda Türk sineması için
de önemli bir adım olarak tarihimize geçeceğine şüphe yoktur.
1930-38 arası Türk sinema tarihine damgasını vuran önemli gelişmeler,
ortak film çalışmalarının ön plana çıkmaya başlaması 1128 ,
ülkede sesli film tesisatının kurulması için bir takım teşebbüslerde
1127 Egeli, Atatürk’ten Bilinmeyen Hatıralar, Güven Matbaası, İstanbul 1959, s.
95-98.
1128 Bu dönemde genellikle Türk-Yunan ortak yapım çalışmaları ön plana çıkmıştır.
Örneğin, 1931 yılında Yunan Dağ Film Şirketi, Türkiye’de film çekmek
için teşebbüse geçmiş, Darülbedayi sanatçılarının da rol alacağı müşterek bir
film çalışması işine girişmiştir. Bu girişimler Türkiye’de büyük bir memnuniyetle
karşılanmıştır (Son Posta, 24 Ocak 1931, s. 1).