atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

496
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
nıyabilmek için de akın akın sinemaya gitmeye başlamıştır. Fakat
Türk halkı, tıpkı tiyatroda olduğu gibi sinemada da ilginç tavırlar
sergilemekten, daha doğrusu eski alışkanlıklarını tekrarlamaktan geri
kalmamıştır. 1929 yılında Hakimiyet-i Milliye gazetesinde Burhan
Asaf’ın yazmış olduğu bir yazı, halkın sinema sefasını anlatması
açısından büyük önem taşımaktadır. Burhan Asaf, halkın değişen
yaşam koşullarına uyumsuzluğundan bahisle şunları yazmıştır: “Sinemada
idik....Sağımızdan bir ses işittik. Çocuklu bir aile yan balkonun
ön saflarında bir kabile karargahı kurmuş, ispirtoluğun üstünde
çay kaynatıyordu. Hıdrellez seyranına çıkmış gibi Sinema seyrine
gelen bu ailenin temhiri ve muhafaza altına alınması lâzımdır” 1114 .
1929 yılında yaşanan bu tür olaylar, aslında halkın yeni yaşam tarzına
ve onun gereklerine alışma sıkıntısı çektiğini ve bazı uyumsuzlukların
mevcut olduğunu göstermesi açısından kayda değerdir. Bütün
bu olumsuzluklar ve şikâyetler, halkın yine de Cuma ve bayram
günleri başta olmak üzere sinemalarda izdiham yaşatmasına mâni
olmamıştır. Özellikle Cuma günleri oluşmaya başlayan bu izdiham
belediyenin dikkatini çekmiş olacak ki, bu durum sinemalarda yapılan
denetimin artırılmasına, sinema ve tiyatrolarda su depoları,
yangın merdivenleri olup olmadığının anlaşılması için teftişler yapılmasına
yol açmıştır 1115 . Hatta nizama uygun olmayan sinema ve
tiyatroların cezalandırılması da yine bu dönemin tartışmalı konularından
biri haline gelmiştir. Bununla ilgili ilginç bir örnek de, 1931
yılı Ramazan Bayramı münasebetiyle yaşanan izdihamdır. Bayram
dolayısıyla, havanın da soğuk olması yüzünden halk sinemalara gitmiş,
hatta sinemacılar bilet yetiştiremez hale gelmiştir. Öyle ki, yapılan
araştırmada meşhur bir sinemanın sattığı bilet sayısının 9 bini
bulduğu görülmüştür 1116 . Halkevlerinin istatistikleri gibi bu rakam
da belki biraz abartılmış olabilir, ancak bu bile halkın sinemaya olan
ilgisinin arttığının, en önemlisi de sinemanın yavaş yavaş tiyatroya
rakip olmaya başladığının bir göstergesidir.
Türkiye’de sinemaya olan ilginin zamanla artmaya başladığı bu
1114 Hakimiyet-i Milliye, 27 Mayıs 1929’den naklen, Tüfekçioğlu, “Cumhuriyet
İdeolojisi ve Türk Basını”, s. 86.
1115 Son Posta, 18 Ekim 1930, s. 2.
1116 Son Posta, 23 Şubat 1931, s. 2.