atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

492
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
Ertuğrul’un alternatifinin olmayışı ve onun film şirketleri tarafından
“biçilmiş kaftan” olarak görülmesidir. Yalnız başta İpek Film olmak
üzere yapımevlerinin tüm sorumluluğu doğrudan ona vermeleri, tartışmaların
ve ithamların bu aşamaya gelmesinde önemli rol oynamıştır.
Dolayısıyla hem döneme hâkim olan tek parti yönetimi hem de
bu süreçle oldukça örtüşen Ertuğrul’un kimseyi alternatif görmeyen
tavrı, Türk sinemasının belki de bugünkü çizgisinin belirlenmesinde
önemli bir rol oynamıştır.
Türkiye’de inkılâpların hızla yapıldığı bir dönemde, altyapısı
olmayan ve tek bir film şirketi ve stüdyosunun (İpek Film) yardımlarıyla
çekilen filmler, sınırlı sayıdaki sinema salonlarında gösterime
girmiş, sinema Türk seyircisini yetiştirmeye başlamıştır. Bu dönemde
başta Atatürk olmak üzere dönemin hükümetleri de sinema ile
sınırlı ölçüde ilgilenmişlerdir. Atatürk kültür sanat üzerine yaptığı
konuşmalarda zaman zaman sinemaya da yer ayırmış ve sinemaya
gereken önemin verilmesini şu ifadeleri ile dile getirmiştir: “Sinema
öyle bir keşiftir ki bir gün gelecek, barutun, elektriğin ve kıtaların
keşfinden çok dünya medeniyetinin veçhesini değiştireceği görülecektir.
Sinema, dünyanın en uzak köşelerinde oturan insanların birbirlerini
sevmelerini, tanımalarını temin edecektir. Sinema insanlar
arasındaki görüş, düşünüş farklarını silecek, insanlık idealinin
tahakkukuna en büyük yardımı yapacaktır. Sinemaya lâyık olduğu
ehemmiyeti vermeliyiz” 1107 .
Sinema hakkındaki görüşlerini zaman zaman dile getirdiğini
gördüğümüz Atatürk, çekilen filmlerle yakından ilgilenmiş, hatta
bir filmde kullanılacak olan kendi görüntüsü için poz dahi vermiştir.
Şöyle ki, 1932 yılında Muhsin Ertuğrul Kurtuluş Savaşı’nı konu alan
Bir Millet Uyanıyor isimli filmini çekmiştir. Ondan önce, senaryosunu
Nizameddin Nazif Tepedelenlioğlu’nun yazdığı filmin bir bölümünde,
Atatürk’ün görüntüsünün kullanılması söz konusu olmuştur.
Filmin senaryosunu inceleyen Atatürk, çekilecek olan bu filmde poz
vermeyi kabul etmiş, nitekim çekimler esnasında “siyah bir perde
önünde kameraya poz vererek, ülke ve dünya sorunları üstüne konuşmasını”
yapmıştır.
1107 Atilla Dorsay, Sinema ve Çağımız, Remzi Kitabevi, İstanbul 1998, s. 15.