atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 491
önemli filmi olarak kabul edilmiştir. Muhsin Ertuğrul, 1916-21 arası
gittiği Almanya’daki film stüdyoları ile 1925-1928 arası Rusya’da
yaptığı film çalışmaları sayesinde sinemadaki çizgisini belirlemiştir.
Yurt dışındaki film çalışmalarından sonra yurda dönen Muhsin
Ertuğrul, kaldığı yerden devam ederek 1929 yılında Ankara Postası
isimli filmini çekmiştir. İlginçtir, 1924-29 arası Türkiye’de hiç film
yapılmamıştır. Bu da bize 1922-39 döneminde Muhsin Ertuğrul’un,
tıpkı tiyatroda olduğu gibi sinemada da tek adam olduğunu göstermektedir.
1922’den sinemayı bıraktığı 1953 yılına kadar 30 film çeviren
Muhsin Ertuğrul’un en büyük özelliği, sinemaya tiyatrocu kimliği
ile yaklaşması ve eserlerinin büyük çoğunluğunun yabancı filmlerden
ya da tiyatro oyunlarından yapılan uyarlamalardan ibaret olmasıdır
1105 . Örneğin, Kız Kulesinde Bir Facia, Tosun Paşa, Akasya Palas,
Şehvet Kurbanı, Aysel Bataklı Damın Kızı filmleri onun yaptığı
uyarlamalardan birkaç tanesidir. Zaten Muhsin Ertuğrul’un en çok
tartışılan yönü, onun tiyatrodaki hazır oyuncu kadrosu, tiyatroya ait
oyun dağarcıyı ve tekniğiyle sinema yapması, en önemlisi de bir
sinema duygusundan yoksunluğudur 1106 . Fakat onu etkileyen ya da
şartlandıran faktörlerin Fransız Tiyatrosu, Alman Tiyatrosu ve Rus
Devrim Sineması olduğu gerçeğinin ifade edilmesi, çektiği filmlerdeki
tiyatro etkisini bizlere biraz olsun izah etmektedir. Ancak herşeye
rağmen yine de M. Ertuğrul’un Cumhuriyetin ilk on altı yılında sinemada
ve hatta tiyatroda tek yönetmen olması ve sinemasında tiyatroculara
yer vermesi gerçekten sorgulanmalıdır. O günlerde ülkede
yetişmiş sinema oyuncusunun, senaristinin ve rejisörünün olmaması
Ertuğrul’u böyle bir çare bulmaya zorlamış olabilir. Yani Muhsin
Ertuğrul bir anlamda, mevcut imkânlarla sinemaya hayat vermeye
çalışmıştır. Sinemayı ciddiye almadığı, batıcı olduğu, inkılâp ruhunu
yansıtacak filmler yapmadığı, sinemaya tiyatro kokusu bulaştırdığı
gibi iddialar doğru veya yanlış olsun, gerçek ve asıl mühim olan M.
II, S. 227, Kasım 2002, s. 50-51.
1105 1922-53 yılları arasında çekilen 30 filmin üçte ikisi yabancı kaynaklardan alınmış
ya da Batı sinemasının etkilerini üzerinde taşımıştır. Yine 1922-29 arası
Türkiye’de çektiği yedi filmin de ikisi uyarlamadır. Muhsin Ertuğrul ve çektiği
filmler için bk. Scognamillo, a.g.e., s. 39-68.
1106 N. Özön, Karagözden Sinemaya, Türk Sineması ve Sorunları, C. I, Kitle
Yay., Ankara 1995, s. 23.