atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

486
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
takipçisi olmaya çalışmıştır. Sonraki dönemde 1089 ise tiyatro, çağdaş
tiyatro seviyesine ulaşmaya çalışan, toplumsal sorunlara ivme kazandıran,
bunu yaparken zaman zaman denetim ve yasaklamalara
maruz kalan bir portre çizmektedir. Günümüzde de Şehir Tiyatroları,
Devlet Tiyatroları ve Özel Tiyatrolar tiyatro sanatının halka sevdirilmesi
için çaba göstermektedirler. Bilhassa son yıllarda tiyatroyu
ayakta tutmaya çalışan ödenekli ve özel tiyatroların bundaki payının
oldukça fazla olduğu bilinmektedir. Ama asıl önemli olan, devletin,
sonuna kadar sanatı ve kültürü koruması ve desteğini eksiltmeden
devam ettirmesidir.
B. Sinema
1. Cumhuriyet Öncesi Türk Sinemasına Genel Bir Bakış
Çağımızın en yaygın ve en etkili sanatlarından biri olan sinemanın
macerası, Fransız Lumiére Kardeşlerin 1895 yılında “sinematografhe”
denilen aleti bulmaları ile başlamıştır1090 . 28 Aralık 1895 günü
halka açık ilk gösteriyi gerçekleştiren Lumiere Kardeşler, ondan
sonra da dünyanın dört bir tarafına gönderdikleri elemanları ile ilginç
filmler çektirmişlerdir. Rusya, Orta Doğu gibi bölgelere giden operatörler,
bu vasıtayla Türkiye’ye de gelmişler ve İstanbul, İzmir gibi
şehirlerde çekim yapmışlardır. XIX. yüzyıldan itibaren Avrupa’da
hızla yayılıp gelişen sinema, Osmanlı topraklarına da hemen girmiş,
fakat buradaki gelişmesi Avrupa’daki kadar hızlı olmamıştır.
Sinemanın Türkiye’deki serüveninin başlangıcı konusunda henüz
kesin bilgilere sahip değilsek de, ülkenin sinematograf aleti ile
tanışıklığının 1896 yılı başlarında olduğu, sinema aletine lâzım olan
elektrik lambalarının Fransız sefareti vasıtasıyla gümrüksüz geçirildiği
ve yine o yıllarda özellikle İstanbul’a çok sayıda sinema makinesinin
girdiği artık netleşen ayrıntılar arasına girmiştir. Ancak XIX.
yüzyılın en büyük keşiflerinden biri olarak kabul edilen sinemanın,
1089 Demokrat Parti sonrası dönemde tiyatronun gelişimi hakkında bk. Sevda Şener,
“75 Yılın Değerlendirilmesi”, Cumhuriyet’in 75. Yılında Türk Tiyatrosu
Paneli (26-28 Ekim 1998), Mitos-Boyut Yay., İstanbul 1999, s. 71-79.
1090 Lumiére Kardeşler ve icatları hakkında bk. Eser Tutel, “Sinemanın Tarihi”,
Hayat Tarih Mecmuası, S. 2, Mart 1966, s. 76-81.