atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

484
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
ulusal tiyatroyu yaratma çabalarını etkilediği ve bu doğrultuda özgün
çalışmaların yapılamadığı ileri sürülmektedir 1086 . Bu iddiaların
aksine Muhsin Ertuğrul’u savunanlar da çıkmaktadır. Eftal Sevinçli,
Ertuğrul’un tiyatro tarihimizde her tiyatro süremini bir Shakespeare
piyesi ile açma geleneğini başlatmasını ve seyircilerin tiyatro beğenisini
yükseltmek için de sürekli Tolstoy, İbsen, Schiller, Molière
vs. den oluşan bir repertuvar oluşturmasını, O’nun hem seyirci hem
de yazarı yetiştirme hedefinden kaynaklandığını savunmaktadır. Sevinçli,
bu durumun, tiyatro repertuvarı oluşturma aşamasında M.
Ertuğrul’un yerli oyun bulma sıkıntısıdan kaynaklandığını, yani
başka başvuracağı kaynağı olmadığı için bu oyunlara yöneldiğini
yazmaktadır. Ayrıca bu kaynağı en iyi şekilde kullandığı ifade edilen
Ertuğrul’un bizlere yol açtığı, “oyun yazarlarımızın yetişmesine
doğrudan katkıda bulunarak tiyatro edebiyatımızın oluşumunu gerçekleştirdiği”
de ifade edilmektedir.
Yazarın bu noktada görüşlerine katılmak pek mümkün değildir.
Muhsin Ertuğrul’un iyi bir yönetmen olduğu ve Türk tiyatro ve sinema
tarihine büyük katkılar sağladığı inkâr edilmez bir gerçektir.
Ancak bu, Ertuğrul’un eleştirilmesine engel teşkil etmemektedir.
Öncelikle Cumhuriyet döneminde Şehir Tiyatrosunun repertuvarı
incelendiğinde gerçekten de yabancı klasiklerin ağırlığı hemen dikkat
çekmektedir. Yerli yazar ve oyun kıtlığından dolayı bunlara yönelmek
gibi bir gerekçe ise burada pek geçerli olmasa gerektir. Seyircinin
tiyatro beğenisini artırmak ve oyun yazarlarımızın yetişmesine
katkıda bulunmak için ülkede her oyun sezonunu Shakespeare
ile başlatıp Shakespeare ile kapatmak, sürekli dünya klasiklerine yer
vermek, herhalde dünyanın çok az yerinde tatbik edilen bir yöntem
ve sanat anlayışıdır. Bu noktada bir döneme damgasını vuran anlayışın,
Türkiye’de yerli oyunların yazılıp oynanmasını geciktirdiğini
söylemek yanlış olmayacaktır.
Muhsin Ertuğrul’un Türk tiyatro ve sinemasında uzun süre tek
adam olması ve öğrenci yetiştirmemesi ise üzerinde en çok tartışılan
konuların başında gelmektedir. Fakat yine bu noktada da bazı itirazların
yükseldiği görülmüştür. Eftal Sevinçli, Muhsin Ertuğrul isimli
çalışmasında bu konuya yer vermiş ve yöneltilen tüm eleştirileri red-
1086 And, Türk Tiyatrosunun Evreleri, s. 371; And, Cumhuriyet Dönemi Türk
Tiyatrosu, s. 16-19.