atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 483
Ertuğrul’un 25. sanat yılı şerefine Tepebaşı’nda bir jübile yapılmış
ve şerefine Hamlet’in III. perdesi, Peer Gynt’ün ve Lüküs Hayat’ın
ise II. perdeleri sunulmuştur 1082 . Sovyetler ile sıcak teması olan sanatçı
bu gününde yalnız bırakılmamış ve Sovyet sanatçıları ile idari
makamları tarafından kendisine kutlama telgrafları gönderilmiştir.
Hatta onun hakkında 28 Kasım 1934 tarihli Literaturnaya gazeta da
Türkolog D. Magazannikah ile M. Mihaylov’un makaleleri neşredilmiştir
1083 . M. Ertuğrul’dan sonra Şehir Tiyatrosunun emektar oyuncularından
İsmail Galip ve Naşit için de 25. sanat yılları dolayısıyla
birer jübile düzenlenmiştir 1084 . 1936 yılından itibaren ise Ertuğrul,
Carl Ebert’in ülkeye gelmesiyle birlikte Ankara Devlet Konservatuarı
için çalışmalara başlamıştır. Haftada bir gün Ankara’da ders veren
M. Ertuğrul, geri kalan günlerde de İstanbul Şehir Tiyatrosu’ndaki
çalışmalarına devam etmiştir 1085 .
Görüldüğü gibi M. Ertuğrul, Türk tiyatrosunda olumlu olumsuz
pek çok önemli gelişmeye imza atan ve döneme damgasını vuran bir
isimdir. Ancak tiyatro için yaptıklarının yanı sıra, Türk tiyatrosunda
elli yılı aşkın bir süre “tek adam”lığa oynaması, işleri tek başına
yürütmek istemesi ve genç tiyatrocu yetiştirmemesi gibi nedenlerden
ötürü ciddi eleştirelere maruz kalmaktan da kurtulamamıştır. En
önemli eksikliğinin ise, Batı tiyatrosunu baz aldığı, oradaki gelişmeleri
hemen aktarmaya çalıştığı ve yaratıcılıktan ziyade “devşirmeci,
aktarmacı” olduğu söylenmektedir. Hatta onun bu yönünün ülkede
1082 Son Posta, 30 Mart 1934, s. 3; Ertuğrul, Benden Sonra Tufan Olmasın, s.
502-503.
1083 Tacibayev, a.g.e., s. 203.
1084 Son Posta, 9 Ocak 1936, s. 7; 28 Ocak 1936, s. 7.
1085 M. Ertuğrul, 1947-58 yılları arasında önce ADK’da Tatbikat Sahnesi’nin, sonra
da Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü’nün başında bulunmuştur. Bu görevi
esnasında Bursa ve İzmir’de 1956 yılında Devlet Tiyatrosu sahnelerini
kurmuştur. Ondan sonra yerine Max Meinecke sanat yönetmenliğine getirilmiştir.
Ancak 1958 yılında görevinden istifa eden M. Ertuğrul, Haziran 1959
tarihinde tekrar Şehir Tiyatrosunun başına geçirilmiştir. Bu kez de 1959-66
yılları arasında görev yapmış, ancak başrejisörlük kadrosunun kaldırılması
yüzünden yine görevinden ayrılmak zorunda kalmıştır. Belediye meclisinin
24 Ekim 1968 günlü toplantısında yeniden göreve getirilmek istendiyse de sanatçı
bu kez görevi kabul etmemiştir. Ondan sonra Şehir Tiyatrosu Vasfi Rıza
Zobu ile yoluna devam etmiştir (“Muhsin Ertuğrul”, Ana Britannica, C. XX,
s. 252).