atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 481
yatrodaki çalışmalarına ve atılımlarına devam etmiştir. Bu arada M.
Ertuğrul’un çalışmalarında özellikle Sovyet sanatı hissedilir derecede
etkili olmuştur. Bilindiği gibi Sovyetler, Türkiye ile kültürel ilişkilerini
geliştirme amacıyla harekete geçmişler ve VOKS yardımıyla
da Türkiye’deki bazı sanatçılarla temas kurmuşlardı. Sovyetlerin bu
anlamda en fazla ağırlık verdikleri alanlardan biri de tiyatroydu. Bu
bağlamda M. Ertuğrul ile ilişkilerini her zaman sıcak tutmaya çalışan
Sovyetlerin bütün hedefi ise komünizm ideolojisini Türk toplumuna
yaymak, taşımak olarak belirlenmişti. 1930’lu yıllar boyunca M.
Ertuğrul’un sahneye koyduğu Sovyet eserleri bu çalışmanın sonuçsuz
kalmadığının bir göstergesidir. Ertuğrul bu dönemde Gogol’ün
Evlilik, Tolstoy’un Anna Karenina gibi eserlerine ağırlık vermiştir.
Aynı dönemde Moskova’da düzenlenen tiyatro festivalleri de yine
Türk sanatçıların büyük ilgi gösterdikleri sanat olaylarının başında
gelmiştir. Örneğin, 1-10 Eylül 1934 tarihleri arasında Moskova’da
uluslararası bir tiyatro festivali düzenlenmiş, Sovyet tesiri altında
kaldığı görülen Muhsin Ertuğrul da bu şenliğe katılmıştır. Sovyetlerin
sanat ve sinema konusunda para harcamaktan kaçınmadığını söyleyen
Ertuğrul, hatta bu konuda “Tüm bunlar dünyanın gözü önünde
Moskova’yı sadece ihtilal şehri olarak değil sanatın Kâbesi yapmıştır”
şeklinde bir yorum yapmaktan kaçınmamıştır.
Nisan 1936 tarihinde VOKS’un davetlisi olarak tekrar
Moskova’ya giden M. Ertuğrul, ülkeye döndükten sonra da Karamazof
Kardeşler (1937), Cürüm ve Ceza (1938) gibi oyunları sahneye
uyarlamıştır. Ayrıca bu ziyaretleri esnasında “Sovyet yazarlarının
birinci kongresine, tiyatro sanatının merkez enstitüsündeki
giriş sınavlarına katılmış, kamera tiyatrosunun baş rejisörü A.Ya.
Tairov ile aktris A.G.Koopen ile buluşmuştur”. Sovyetlerin düzenli
olarak organize ettikleri tiyatro festivaline 1937 yılında da katılan
Ertuğrul’a VOKS, Ertuğrul’un isteği üzerine, Malıy tiyatrosunun
sahnelediği Othello’nun fotomateryalini dahi göndermiştir. Aslında
bu VOKS’un çalışma tarzının bir göstergesidir. Örneğin 1935 yılında
Leningrad’daki tiyatro festivalinin konuğu olan Münir Hayri’ye
de Moskova okullarındaki tiyatro kurslarının programı ile tiyatrolar
için kuklalar ve Sovyetskiy Muzei isimli derginin bir demeti gönderilmiştir.
VOKS, hiçbir masraftan kaçınmadan, kendi kültürünü ve