atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

480
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
M. Ertuğrul bu süreçte daha çok ağır oyunlara önem vermiş,
özellikle de dünya klasiklerini ön plana çıkarmaya çalışmıştır 1079 .
Ancak bu durum ciddi tartışmaların yaşanmasına sebep olmuştur.
Çünkü bu dönemde halk ağır oyunlardan ziyade operetlere büyük
ilgi göstermeye başlamıştır. Bu durumdan yine en fazla etkilenen
M. Ertuğrul’un kendisidir. Öyle ki, Darülbedayi dergisinin 1 Aralık
1932 sayılı nüshasında “Yaşasın Para” başlıklı yazısında üzüntüsünü
şu şekilde dile getirmiştir: “Üç Saat Opereti, Bir Ölü Evi piyesinin
bütün bir haftada getirdiği hasılatı bir cuma günü, daha fazlası ile
temin ediverdi. Bu bizim ağlayarak kaydetmemiz lâzım gelen bir neticedir.
Çünkü operet Darülbedayi için arizi bir şeydir...Sanat, gaye,
mefkure, ideal ölüyor, varsın ölsün....yaşasın para”. Bunun üzerine
Darülbedayi de ister istemez programlarında operetlere yer vermek
zorunda kalmıştır. Ancak bu kez de basın, kurumun operet oynamasını
tartışmaya başlamıştır. Özellikle aydın kesim, Darülbedayi’nin
operet oynamasını tasvip etmemiş ve “Tepebaşında sanat istiyoruz,
kahkaha bezirganlığını Şehzadebaşı’na bırakabiliriz” tarzında yorumlar
yapmıştır. Bunun üzerine M. Ertuğrul’da bir başka yazısında,
topluluğun operet oynamasına yönelik yapılan eleştirilere şu çarpıcı
ifadelerle cevap vermiştir: “Sanat itibarıyla bu sene birçok şey
kazandık. Birçok tecrübeler geçirdik ve seyircinin gerçek hüviyetini
öğrendik...mali cihet itibarıyle de bu sene Darülbedayi, bütçesinde
hiç açık vermeden kapısını kapadı. Fakat diyeceksiniz ki, operetler
doksan defa oynanmasaydı bu bütçe tevazünü bir hayli müşkül olurdu.
İşte biz de sanat davamızda bu ciheti ileri sürüyoruz ve diyoruz
ki, operetleri kıymetli eserleri oynayabilmek için oynuyoruz. Bu,
bizim yaptığımıza ‘bile bile lades’ derler. Yani sözün kısası, san’at
yapabilmek için de bazen haşarılık yapıyoruz...” 1080 . Operetlerin sanat
yapabilmek için oynanıyor olması da tabii ki yeni bir gündemin
oluşmasına neden olacaktır.
Darülbedayi’ye 1930 yılına kadar çeki düzen veren M. Ertuğrul,
1930’dan İkinci Dünya Savaşı’nın sonuna kadar olan dönemde de ti-
1079 M. Ertuğrul’un 1927 yılından itibaren sahneye koyduğu oyunlar için bk. Ertuğrul,
Benden Sonra Tufan Olmasın, s. 498 vd.
1080 Perdeci, “Marttan Nisana”, Darülbedayi Dergisi, S. 41, 1 Nisan 1933, s. 1;
Nutku, Darülbedayi’nin Elli Yılı, s. 71.