atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 477
M. And’ın ifadesiyle, “tiyatro görgüsünü ve kültürünü biçimsel
gören, seyirciyi, eleştirici etkin gücünü hiçe sayan bu anlayış” ne yazık
ki bugün eleştirilere maruz kalmaktadır. Bilhassa da tiyatro kültürünün
fındık-fıstık meselesine bağlanması çok tartışılmıştır. Çünkü
bir ara Şehir Tiyatrosu önünde fıstık satanların kaldırılması dahi
düşünülmüştür. Bu durum basında sık sık tartışmaların yaşanmasına
neden olmuştur. Örneğin gerçek tiyatro kültürünün böyle oluşturulamayacağını
savunan Peyami Safa, özellikle M. Ertuğrul’un “Perdeci”
imzasıyla yazdığı bu yazılarını şiddetle eleştirmiştir 1072 .
Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren tiyatro ile ilgili en önemli
konu, belirttiğimiz gibi seyirci sayısı olmuştur. Bütün tiyatrocuları
tedirgin eden seyirci azlığı ile seyircinin genelde yabancı toplulukları
tercih ediyor olması gibi hususlar üzerinde özellikle durulması gerekmektedir.
Çünkü sorun, bu dönemde oynanan oyunlar ve bunların
kalitesi gibi konularda ciddi tartışma yaratmıştır. Nitekim bunun
üzerine M. Ertuğrul 1927 yılında sürekli gösterimlere başlayarak
biraz olsun bu sorunu çözmeye çalışmıştır. 1927-28 sezonunda başlayan
sürekli gösterimler (bu sistemi zorla getirir) seyirci sayısında
gözle görülür bir artış meydana getirmiştir. Şöyle ki; 1927-28 oyun
sezonunda 1247 loca, 25.412 koltuk toplam 30.400 seyirci gelmişken,
bu rakam 1929-30 süreminde 2493 loca, 36.236 koltuk toplam
47.008 seyirciye çıkmıştır 1073 .
Aynı sıkıntıyı sonraki yıllarda Ankara Devlet Tiyatrosu da yaşamıştır.
26 bin nüfuslu bir Fin kasabasında üç tiyatronun tıklım tıklım
dolduğu, buna mukabil 300 bin kişilik Ankara’nın iki tiyatroyu besleyemediği
yolundaki görüşler ise bu döneme damgasını vurmuştur.
Seyircinin tiyatroya gitmemesinde, bu dönem itibarıyla bilet fiyatları
ile vasıta sorununun da etkili olduğu görülmektedir. Çünkü ilk zamanlarda
bilet fiyatlarının pahalı olduğu yolunda tepkiler gelir. 1934
yılında İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda bilet fiyatları şöyledir: Dram
bölümü; Koltuklar 50 ve 40 kuruş, localar 300 ve 250 kuruş, galeri
30 kuruş. Operet bölümü; Koltuk 150-120-100 kuruş, balkon 100-75
kuruş, loca 600-500 kuruş, galeri 50 kuruş. Bu durumu düzeltmek
1072 And, Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu, s. 45-46.
1073 And, a.g.e., s. 63-64.