atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

476
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
gasını vuran kişilerden birisi olan Muhsin Ertuğrul önemli girişimlerde
bulunmuştur. En basitinden tiyatro seyircisinin yetiştirilmesi
için özel metinler hazırlamıştır 1070 . Bu bağlamda M. Ertuğrul tiyatro
seyircisini üç kesime ayırmıştır. Birinci kesim, saygılı gerçek aydınlardır.
Birinci bölüme özellikle Alman ve Rus seyircisini örnek verir.
Bunlar tapınağa girer gibi tiyatroya giren, sessiz ve saygılı davranan
kişilerdir. Moskova Sanat Tiyatrosunda alkış dahi olmadığı söylenir.
İkinci kesim, geç kalan, ayaklarını yere vurarak ses çıkaran, gösterim
sırasında şeker, pasta yiyenlerdir ki bunlar yarım aydınlardır. Üçüncü
kesim ise fındık fıstık 1071 yiyenlerdir ki bunlar da yarım aydın
dahi olmayanlardır. O dönemde maalesef, tiyatro kültürü fındık fıstık
yememek ile ölçülebiliyordu. Çünkü bu tiyatro için çok ciddi bir
meseleydi. Öyle ki, M. Ertuğrul 1924 yılında seyirci için iki sayfalık
ve altı maddelik bir uyarı yazısı bile hazırlamıştır. “Tiyatro Adâbı-
Bilmeyenler İçin” başlıklı uyarı yazısı şu maddeleri içermektedir:
“1) Tiyatro eğlence yeri değil, büyüklerin mektebidir.
2) Tiyatroya mümkün mertebe temiz giyinip gidilir. Ve gürültüsüzce
bir mevkiye oturulur.
3) Perdenin açılacağını ihbar eden işaretten sonra, perde kapanıncaya
kadar artık bir kelime bile konuşulmadan yalnız eser
dinlenir. Bir milletin bilgi ve anlayış seviyesi, san’at eserlerine ve
san’atkârlarına gösterdiği alâka ile ölçülür.
4)Tiyatroda sigara içmek doğru değildir. Fakat mecburiyetse
ancak perde aralarında içilir.
5) Perde aralarındaki istirahat müddetleri, evvelce tâyin ve ilân
edilmiştir. Sabırsızlanmak, bu müddeti kısaltamaz...
6) Islık çalmak, ayaklarını yere vurmak, (lüzumsuz yerde) alkışlamak,
takdir etmek demek değildir”
1070 Ek 21: Muhsin Ertuğrul’un tiyatro seyircisi için hazırladığı bir metin.
1071 M. Ertuğrul bu konuyu Türk Tiyatrosu Dergisi’nde gündeme getirmiştir. Perdeci
takma adıyla kaleme aldığı Fındık ve Fıstık başlıklı yazısında ki, bu yazıyı
“39 lira 88 kuruşluk insan müsveddeleri için” yazdığını belirtmiştir, temsil
esnasında fındık fıstık yiyenleri sert bir dille eleştirmiş ve bu kişilere gereken
uyarıların hemen yapılmasını istemiştir (M. Ertuğrul, “Fındık ve Fıstık”, Türk
Tiyatrosu, S. 72, Ekim 1936, s. 1-2).