atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 475
görmediğini, tiyatro içinde çay-kahve içildiğini, portakal yendiğini
yazmış, ama buna rağmen temsilden çok hoşlandıkları ve can sıkıntısı
nedir bilmedikleri için de Osmanlı seyircisinin eşi bulunmaz
olduğunu belirtmekten geri kalmamıştır 1067 .
Cumhuriyet döneminde tiyatrocuları ve tiyatro eleştirmenlerini
düşündüren en önemli konular, tiyatro seyircisinin azlığı ve seyircinin
yetiştirilmesidir. Aslında seyirci azlığı Darülbedayi döneminden
beri gelen ciddi problemlerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır.
Türk tiyatro seyircisi uzun bir süre şehre gelen yabancı toplulukların
salonlarını hıncahınç doldururken, kendi tiyatrolarına gitmeme gibi
bir tavır içerisinde bulunmuştur. Dolayısıyla bu problem de Vasfi
Rıza’nın tabiriyle kurumun belini çok bükmüştür. Kendi tiyatrosuna
rağbet etmeyen Türk seyircisinden en fazla yakınan kişilerden birisi
de Muhsin Ertuğrul’dur. Ertuğrul bu durumdan yakınmakta da son
derece haklıdır. Çünkü o dönemde İstanbul’a iki ay içinde gelen beş
Yunan topluluğunun salonları dolup taşarken, Şehir Tiyatrosunun
oyunlarına ilgi son derece azalmıştır 1068 . M. Ertuğrul ve arkadaşlarının
İstanbul’da karlı bir akşamda Strindberg’in Zafer Sarhoşları
isimli oyununu bir bakkal çırağı, bir şoför ve bir de locadaki doktorun
önünde oynamaları 1069 , bu sıkıntının acı bir göstergesi olmalıdır.
Açıkçası bu tablo, Şehir Tiyatrosunun oyun seçiminde bir hata yapılmış
olabileceğini akıllara getiriyor. Demek ki o dönemde Türk seyircisine
hitap edecek, onu tiyatroya çekecek nitelikte oyunlara yer
verilmemiştir. Belki de sadece sanatı sanat için yapma felsefesiyle
yola çıkılmıştır. Bu, Muhsin Ertuğrul’un Shakespeare ile başlayıp
Shakespeare ile kapattığı tiyatro sezonunun bir sonucu olsa gerektir.
Ancak bu yaklaşım Şehir Tiyatrosunun ciddi oranda boşalmasıyla
sonuçlanmıştır. İşte bu noktada Muhsin Ertuğrul, durumdan yakınmayı
bir kenara bırakarak gereken tedbirleri almak zorunda kalmış
ve neticede oyun düzenini değiştirmiştir.
Daha önce de sözünü ettiğimiz gibi, Cumhuriyet dönemi aynı
zamanda tiyatro yazarları ve eserleri kadar seyircisinin de yetiştirilmeye
çalışıldığı bir dönemdir. Bu konuda özellikle döneme dam-
1067 Özakman, a.g.m., s. 1049.
1068 And, Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu, s. 80.
1069 Özakman, a.g.m., s. 1054.