atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

464
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
Türkiye’de; Sanat sanat için midir? Yoksa sanat toplum için midir?
tarzındaki tartışmalar yoğunluk kazanır. Bilhassa Ankara Halkevi’nin
düzenli bir şekilde çıkardığı Ülkü dergisinde sıkça rastladığımız bu
tartışmalarda çeşitli görüşler gündeme gelir ve tartışılır. Örneğin Necip
Ali, 1934 yılında Halkevlerinin açılış töreninde yaptığı bir konuşmada,
“sanat sanat içindir” ve “sanat toplum içindir” ilkelerinin
tiyatro kollarının ebedi sorunları olduğundan bahsetmiştir. Ama genelde
tiyatronun, sanatın halka yönelik olması gerektiği yönündeki
görüşler ağırlık kazanmıştır. Öyle ki, maksadın tiyatroyu halka indirebilmek
olduğu üzerinde durularak, aydınlara köylere gitmeleri,
giderken de köylüler gibi davranmaları tavsiye edilmiştir. Ülkü dergisi
burada çok önemli bir misyon üstlenmiş, Halkevlerinin tiyatro
kollarına çeşitli uyarılarda da bulunmuştur 1037 .
Halkevleri tiyatro kollarının bir başka özelliği de yakın çevrelere
düzenledikleri turnelerdir. Özellikle İnebolu, Siirt, Bitlis, Gerede,
Konya, İzmir, Malatya, Zonguldak, Giresun, Beşiktaş, Ordu, Trabzon,
Uşak, Yalvaç, Sinop Halkevleri bu konudaki sistemli çalışmaları
ile anılmaktadırlar. Bu dönemde bazı illerden tiyatro ve sinema
açılması, temsiller verilmesi gibi talepler de gelmeye başlar. Örneğin
Bitlis valisi bir yazısında, şehirde haftada iki gece çalışan bir sinemanın
olduğunu, iki tane de tulûat tiyatrosunun bulunduğunu, ancak
halkın çoğunlukla tulûat tiyatrosunu tercih ettiğini, buna mukabil
aydın kesimin ise daha ciddi bir tiyatro talebinde bulunduğunu belirtmiştir
1038 . Dönemin basınından takip ettiğimiz kadarıyla, valilerin
talepleri haricinde çeşitli tiyatro topluluklarının turneleri neticesinde
bazı bölgelerin tiyatro ile buluştuğunu da görüyoruz. Bu bağlamda
basında, on dört senedir tiyatroya hasret kalan Geredelilerin gelen
tiyatro topluluğundan çok memnun kaldıkları ve tiyatroyu hıncahınç
doldurdukları 1039 , Elazığ’a gelen TAT temsil heyetinin oynadığı
Hamlet oyununa rağbetin çok olduğu 1040 , yine TAT sanatkârlarının
Muş’ta oynadıkları Faruk Nafiz’in Canavar oyunu ile Hamlet’in de
1037 M. D., “Köylü ile Temas”, Ülkü, C. XIII, S. 77, Temmuz 1939, s. 462-463.
1038 Son Posta, 7 Eylül 1933, s. 4.
1039 Son Posta, 23 Ekim 1933, s. 4.
1040 Son Posta, 31 Ekim 1933, s. 4.