atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

462
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
1950’ye kadar olan sürede, devletin ödüllerle teşvik ettiği, dörtte üçü
yerli eserlerden oluşan yaklaşık yüze yakın oyun ortaya çıkmıştır.
Bu oyunlardan beklenen amaç, her zaman olduğu gibi halk eğitimine
elverişli olmak ve halk eğitim idealine bağlı kalmaktır 1033 . 1936
yılında Devlet Tiyatrosu’nun kuruluşu ile MEB’nın yaptırdığı telif
ve tercüme eserler ile de tiyatro repertuarı zenginleştirilmeye çalışılmıştır.
Halkevleri ve Halkodaları tiyatro kollarının çalışmalarına bakılacak
olursa çalışmaların yoğunluğu hemen ortaya çıkacaktır. Şöyle
ki; 1932 yılında açılan 55 Halkevinde bir yıl içinde 511 adet temsil
ile 373 konser verilmiş, 915 konferans yapılmıştır. Bu çalışmaları
478.873 kişinin izlediği kayıtlıdır. 1934 yılında 80 Halkevinde 539
temsil verilmiş, 402 konser düzenlenmiş ve 1537 konferans yapılmıştır.
1935 tarihli faaliyet raporlarında ise sayıları 103’ü bulan Halkevlerinde
gösteri sayısı 782, konferans sayısı 1503, konser 776 olarak
verilmiştir. 1936 yılında 124 Halkevinde ülke nüfusunun yaklaşık
dörtte birinin doğrudan ya da dolaylı yollardan çalışmalara katıldığı,
aynı yıl 1330 temsil verildiği, 713 film gösterildiği görülmektedir.
1937 yılında 167 Halkevinde toplam 1549 temsil verilirken, bu sayı
1938 tarihinde daha da artmıştır. Aynı sene sadece İstanbul Halkevlerinin
341 temsil verdiği belirtilmektedir 1034 . Dönemin şartları ve
zorluklarına bakıldığında bu çalışmaların ne kadar önemli, yaygın ve
başarılı oldukları görülebilir. Ancak yukarıda zikredilen rakamların
ve katılım oranlarının son derece yüksek olduğu görülmektedir. Halkevleri
bahsinde de değindiğimiz üzere, dönemin şartları içerisinde
çalışmaların olumlu sonuçlar doğurduğu intibaını verebilmek için
bu rakamların biraz abartılmış olabileceğini, dolayısıyla da bunları
ihtiyatla karşılamakta fayda olacağını düşünüyoruz.
Halkevlerinde ve Halkodalarında en çok oynanan oyunlar saptanabildiği
kadarıyla şunlardır: İstiklâl, Akın, Himmet’in Oğlu, Mavi
Yıldırım, Mete, Kahraman, Kanun Adamı, Şeriye Mahkemesinde,
Tırtıllar, Mahçuplar, İnsan Sarrafı, İkizler, Yanlış Yol, Çoban, Kozanoğlu,
Hissei Şayia, Ana, Beyaz Kahraman, Özyurt, Kızıl Çağlayan,
1033 Semra Şen, “Atatürk, Cumhuriyet ve Tiyatro”, Erdem, C. XI, S. 32, Eylül
1988, s. 624.
1034 Karadağ, a.g.e., s. 112-113.