atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

460
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
Halkevlerinin çalışma talimatnamesinde görüleceği üzere, Halkevlerinin
dokuz çalışma kolundan biri olan temsil şubesinin görev
ve çalışmaları hakkında da malumat mevcuttur 1029 . Talimatnemede
Temsil Şubesi’nin, Halkevlerinde bir hayat ve hareketlilik uyandırmak,
gençleri güzel ve serbest konuşturmaya alıştırmak, şehir ve kasabaların
tiyatro ihtiyacını gidermek, tiyatro kabiliyeti olanlara kendilerini
gösterme imkânı vermek gibi gayeleri olduğu belirtilmiştir.
Halkevlerinin 1940 yıllığında ise Halkevlerinin temsil kolunun görevleri
şu şekilde belirtilmiştir:
1) Halkı tiyatro aracılığıyla yetiştirmek üzere partice kabul edilen
eserleri oynamak,
2) Gezici veya yerli, sesli veya sessiz sinemalardan yararlanarak
halkın kültürel ve artistik sevgisini yükseltmek,
3) Kukla, karagöz, ortaoyunu gibi ulusal oyunları düzenleyip
bunlardan halk terbiyesi bakımından yararlanmak 1030 .
Nitekim Halkevleri, bundan sonraki günlerde talimatnameler
çerçevesinde üstlendiği bu misyonu gerçekleştirmeye çalışmıştır.
Burada halkı eğitmek, halkın kültür seviyesini yükseltmek ve hedeflenen
çağdaş Türk insanını yaratmak en büyük hedef olmuştur.
Gerçekten de sayıları beşyüze yaklaşan Halkevleri ve Halkodaları
tiyatroları ülkede önemli birer kültür ve sanat kuruluşu olarak etkin
bir şekilde görev yapmışlardır. Bir yandan halkın sanat ihtiyacını
gidermeye, diğer yandan da bölgelerin tiyatro anlayışını değiştirip
yetenekli oyuncuların devlet konservatuarına girmesine ön ayak olmuşlardır.
Halkevleri bu süreçte bazı sorunlarla da karşılaşmışlardır.
Bunların içinde kadro sorunu, yazar sıkıntısı 1031 ve oyun metinleri
özellikle ön plana çıkmıştır. Çünkü bu dönemde hem tiyatro yazarı
sıkıntısı çekilmiş hem de tiyatro oyun metinlerinin parti denetimin-
1029 Karadağ, a.g.e., s. 96-97.
1030 CHP Halkevleri 1940, Ulusal Matbaası, Ankara 1940, s. 6; N. Karadağ, “Halkevleri
ve Halkodaları Tiyatro Kolları Çalışmaları 1932-1951”, Erdem, C. IV,
S. 12, Eylül 1988, s. 1064.
1031 Darülbedayi de yerli oyun sıkıntısını çok yaşamıştır. Darülbedayi’nin yerli oyun
yüzdeleri bu durumu açıklar mahiyettedir: 1916-1926 dönemi: %1,60; 1927-
1930:%4,20; 1931-1946:%5,25; 1947-1958:%4,50 (Nutku, Darülbedayi’nin
Elli Yılı, s. 133).