atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 37
Böyle bir denetim ortamından Türk Ocaklarının kurtulacağı tabii ki
düşünülemezdi. Nitekim özellikle milliyetçi, cumhuriyetçi, genç ve
dinamik bir grubu ihtiva eden ocakların parti etrafında toplanmasından
ve bunun için özel stratejiler geliştirilmesinden kaçınılmamıştır.
Burada Türk Ocaklarının kapatılma kararında, hem bir alternatifin
ortadan kaldırılması hem de yeni açılması düşünülen Halkevlerine
halkın daha çabuk alışıp yönelmesi gibi bir stratejinin belirlenmiş
olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.
Yukarıda yer verdiğimiz tüm bu iddia ve sebepler şüphesiz Türk
Ocaklarının kapatılmasında belirli oranlarda etkili olmuştur. Ancak
tek tek incelendiğinde, bunların ana sebep olmadığı hemen görülecektir.
Herşeyden önce Türk Ocakları, kapatılana kadar yeni rejime
hizmet etmiş, yönetici ve üyeleri de CHP içinden çıkmıştır. Ayrıca
CHP’nin 1927 yılında toplanan kongresinde, Türk Ocaklarının partiye
katılma kararı benimsenmiş, kapatıldığı zaman da hemen parti
bünyesine alınmıştır. Dolayısıyla hem Türk Ocaklarının kapatılmasının
hem de bütün mirasının CHP’ne devredilmesinin gerçekte siyasi
bir boyutunun olduğunu söylemek daha doğru olacaktır. Şöyle
ki; kaynağı Amerika olan ve tüm dünyayı etkisi altına alan 1929 ekonomik
buhranı, Türkiye’nin de ekonomik sorunlarla boğuşmasına ve
yeni ekonomik model arayışları içine girmesine zemin hazırlamıştır.
Bu arada Atatürk, 1930 yılının baharında İzmir’den Antalya’ya uzanan
bir yurt gezisine çıkmış ve böylelikle ekonomik sorunların halka
ne derece yansıdığını, devletin halka uzaklığını ve hatta halka ulaşılamadığını
görmüştür. Atatürk’ün gezi sırasında yanında bulunan
genel sekreteri Hasan Rıza Soyak’a dönerek bir ara “Bunalıyorum
çocuk, büyük bir ıstırap içinde bunalıyorum! Görüyorsun ya, her
gittiğimiz yerde mütemadiyen dert, şikayet dinliyoruz. Her taraf, derin
bir yokluk, maddi manevi perişanlık içinde...Ferahlatıcı pek az
şeye rastlıyoruz. Ne yazık ki memleketin hakiki durumu bu işte!...” 72
demesi, onun içindeki sıkıntının ve gördüğü acı gerçeklerin dışa vurumudur.
İşte içinde bulunulan bu durumdan kurtulmak için bir çözüm
yolu aranmaya başlanmış, hem problemleri ortadan kaldırmak
hem de halkla doğrudan iletişim kurabilmek için hemen harekete
geçilmiştir.
72 Hasan Rıza Soyak, Atatürk’ten Hatıralar, C. II, YapıKredi Bankası Yay., İstanbul
1973, s. 405.